7 نکته درباره توافق ایران و آرژانتین بر سر پرونده آمیا
مقامات ارشد ایران و آرژانتین به تازگی از امضا توافقنامه میان دو کشور برای حل اختلاف دیرینه درباره پرونده متهمان انفجار آمیا در سال 1994 خبر داده اند.
رئیس جمهور و وزیر خارجه آرژانتین درباره جزئیات این توافق گفته اند: با ایران توافق کردیم کمیته ای بین المللی متشکل از 5 قاضی تشکیل شود تا این کمیته درباره حادثه آمیا تحقیق کنند. قضات نباید شهروند ایران یا آرژانتین باشند تا استقلال این کمیته حفظ شود. همزمان، قضات آرژانتینی می توانند از متهمان تحت تعقیب در این پرونده، بازجویی کنند.
به گفته رئیس جمهور و وزیر خارجه آرژانتین که تاکنون با تکذیب تهران هم روبه رو نشده است مقامات آرژانتین می توانند برای نخستین بار متهمان ایرانی ماجرای بمب گذاری آمیا دیدار و از آنها بازجویی کنند.
دولت آرژانتین از سال ها قبل، شماری از مقامات ایرانی را به دخالت در این انفجار متهم کرده و خواستار تحویل گرفتن آنها از دولت ایران، بازجویی و مجازات آنها شده بود.
این مقامات شامل اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس جمهور وقت) علی اکبر ولایتی (وزیر وقت امور خارجه)، علی فلاحیان (وزیر اطلاعات وقت)، محسن رضایی (فرمانده وقت کل سپاه)، احمدرضا اصغری (دبیر سوم وقت سفارت ایران در آرژانتین)، احمد وحیدی (فرمانده وقت نیروی قدس سپاه و وزیر فعلی دفاع)، محسن ربانی (رایزن فرهنگی وقت سفارت ایران در آرژانتین) بودند.
همچنین پلیس بین الملل (اینترپل) به درخواست آرژانتین شماری از این مقامات ایرانی را تحت تعقیب قرار داده است.
در این باره ذکر چند نکته قابل یادآوری است.
1- قاعده کلی این است که همیشه باید از تعداد دشمنان کاست و به تعداد دوستان افزود لذا همیشه باید از طرق مناسب و در راستای منافع ملی، از تعداد اختلافات با دیگران کم کرد. البته این موضوع به معنی حل اختلافات و مسائل از طریق امتیاز دهی و عقب نشینی دائمی و غیرمنطقی نیست. نفس گام برداشتن دولت برای رفع یکی از اختلافات مهم ایران با دیگر کشورها قابل تقدیر است اما شیوه حل اختلاف نباید به امتیاز دهی صرف و یک طرفه تبدیل شود.
با رتبه بندی مسائل و اختلافات خارجی ایران، می توان نتیجه گرفت اختلاف با آرژانتین بر سر مسئله آمیا از لحاظ اهمیت و تاثیرگذاری بر منافع ایران جزء اختلافات اولویت دار ایران قرار نیست.
مسئله آمیا چه تاثیر جدی بر منابع ملی ایران داشته است؟ این مسئله حتی باعث نشده تا روابط ایران با قدرت های اصلی آمریکای لاتین تحت الشعاع قرار گیرد و امروزه ایران با قدرت های منطقه ای آمریکای لاتین مانند ونزوئلا، بولیوی، برزیل، کوبا، ارتباط خوبی دارد.
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چه عوامل، انگیزه ها و دلایلی باعث شد تا مقامات کشور بعد از گذشت 19 سال از حادثه آمیا، به این نتیجه برسند که باید برای حل این اختلاف با طرف آرژانتینی وارد مذاکره شده و به توافق برسد؟ ادامه وضع قبلی این اختلاف چه تهدیدات، آسیب ها یا خطرات اعلام نشده ای را برای منافع ایران به دنبال داشت. اگر صرفا همان تهدیدات و خطرات قبلی بود پس چرا دولت فعلی در 8 سال گذشته یا دولت های قبلی ایران برای حل اختلاف، دست به اقدامی نزده بودند؟
به نظر نگارنده، در شرایط عادی، دلیلی برای حل این اختلاف وجود ندارد مگر اینکه متغیر جدیدی به این مسئله اضافه شده که فعلا از دید رسانه ها پنهان مانده است.
علاوه بر این، اشاره به این نکته مهم است که رابطه ایران و آرژانتین گرچه هم اکنون بالا نیست اما کاملا هم پرتنش و برای ایران خطرساز نیست. جالب اینکه ایران به دلیل تنش بالا در روابطش با بریتانیا، در مسئله جزیره فالکلند، رسما از موضع آرژانتین حمایت می کند، نام مورد استفاده آرژانتین برای این جزیره را به کار می گیرد و در این مسئله، در رسانه های دولتی خود نیز علیه بریتانیا مطلب منتشر می کند.
3- موافقت ایران با تشکیل کمیته بین المللی حقیقت یاب می تواند منجر به سه نتیجه متفاوت شود:
اول: کمیته بین المللی حقیقت یاب نظر ایران را تایید می کند و دولت آرژانتین باید از اتهامات ضد ایرانی اش دست بردارد.
دوم: کمیته بین المللی حقیقت یاب نظر آرژانتین را تایید می کند و مقامات ایرانی که از سوی آرژانتین متهم شده بودند، گناهکار شناخته شوند.
سوم: ممکن است تاسیس این کمیته، براساس توافق احتمالی دو کشور، راهی برای دست یابی به موضع "حد وسط" میان این دو طرف باشد.
در حالت اول: مشروعیت و حقانیت ایران درباره رد دخالت مقامات خود در پرونده آمیا برای همه جهانیان مشخص می شود. اسرائیل و دستگاه قضایی آرژانتین ضربه شدید اعتباری خواهند خورد. آمریکا و اسرائیل در تبلیغات علیه ایران و ادعاهایی مانند حمایت از تروریسم یا دخالت در امور داخلی دیگر کشورها کم اعتبار خواهد شد.
در حالت دوم: نظر آرژانتین تایید خواهد شد. سؤالی که در این حالت مطرح می شود این است که آیا مقامات ارشد ایرانی متهم مورد ادعای آرژانتین و کمیته حقیقت یاب بین المللی ، تحویل آرژانتین خواهند شد تا بازجویی، محاکمه و مجازات شوند؟ بعید است ایران نتیجه و تبعات آن را بپذیرد و عملی کند.
همچنین در صورت تایید نظر آرژانتین، ادعای حمایت ایران از تروریسم و دخالت در امور داخلی کشورها تایید می شود و آمریکا، اسرائیل و دیگر کشورها نیز تشویق می شوند تا بیش از پیش به پیگیری ادعاهای خود علیه ایران بپردازند.
در حالت سوم: این اقدامی، نمایشی قلمداد می شود که طی آن ، دو کشور می خواهند به گونه ای آبرومند از شرّ این پرونده 19 ساله خلاص شوند.
با این حال فراموش نکنیم که کابینه اسرائیل به شدت به دنبال پیگیری پرونده آمیاست و به راحتی اجازه نخواهد داد تا فعالیت این کمیته حقیقت یاب در مسیر ناخواسته قرار گیرد.
4- در چارچوب توافق ایران و آرژانتین و موازی با فعالیت کمیته بین المللی حقیقت یاب و طبق اعلام ریاست جمهوری و وزارت خارجه آرژانیتن، قضات آرژانتینی پرونده آمیا می توانند با شماری از مقامات سابق و فعلی ایران دیدار و از آنها بازجویی کنند. آیا سخن به معنی حق آرژانتینی ها در بازجویی از مقامات ایرانی است؟
حال سوال این است که آیا دولت ایران و دستگاه قضایی ایران موافقت می کند که قضات آرژانتینی و کمیته بین المللی حقیقت یاب با هاشمی رفسنجانی، وحیدی وزیر دفاع، ولایتی مشاور رهبری، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و شمار دیگری از مقامات ایرانی دیدار و از آنها درباره بمبگذاری امیا سوال و جواب کنند؟
افرادی که از سوی دولت آرژانتین به دخالت در انفجار آمیا متهم شده اند همگی جزء مقامات سابق و فعلی هستند. در صورتی که این کمیته به نحوی، نظر مقامات آرژانتینی را تایید کند در این صورت واکنش تهران چه خواهد بود؟ آیا ایران این مقامات ارشد سابق و فعلی خود را برای بازجویی و محاکمه تحویل آرژانتین می دهد؟!
علاوه بر این، بازجویی از مقامات ایرانی متهم در حادثه آمیا توسط قضات آرژانتینی علاوه بر وزارت خارجه، به طور مستقیم به قوه قضائیه و سپاه پاسداران نیز مربوط می شود. آیا این دو مجموعه حاکمیتی با بازجویی از شهروندان ایرانی توسط قضات آرژانتینی موافقت می کنند؟
5- این توافق در تاریخ تعامل جمهوری اسلامی ایران با مسائل و اختلافات خارجی اگر نگوییم بی سابقه است قطعا کم سابقه است. این اقدام می تواند در آینده برای حل اختلافات و مسائل خارجی ایران ، الگو شود و راه را برای حل آنها باز کرده، بی اعتمادی برخی داخلی ها به سازو کارهای بین المللی را رد کند.
6- یک نکته جالب و احتمالا بی ارتباط به موضوع، ترکیب افرادی است که از سوی دولت آرژانتین به دخالت در پرونده آمیا متهم شده اند. در میان این افراد دو کاندیدای جدی انتخابات ریاست جمهوری بهار آینده (محسن رضایی و علی اکبر ولایتی)، یک کاندیدای بالقوه (فلاحیان وزیر اسبق اطلاعات) و یک بازیگر بسیار موثر در روند انتخابات (هاشمی رفسنجانی) وجود دارند. این توافق خارجی ممکن است بر انتخابات داخلی هم موثر باشد.
7- دولت فعلی ایران در سپتامبر 2012 مذاکرات با آرژانتین را آغاز و در کمتر از 6 ماه دو طرف درباره سازوکار حل اختلاف، به توافق رسیدند. دولت فعلی ایران آخرین ماه های عمر خود را سپری می کند و در خرداد آینده رئیس جمهور جدید مشخص خواهد شد تا مسئولیت قوه مجریه را به دست بگیرد.
معمولا در چند ماه مانده به پایان دولت، دولت برخی انتصابات مهم و از جمله معرفی سفیر در دیگر کشورها را متوقف می کند تا این اجازه به کابینه بعدی داده شود سفرایی در چارچوب سیاست خارجی مورد نظر خود، منصوب کند.
نتایج کار کمیته حقیقت بین المللی یاب حادثه آمیا نیز در دوره دولت بعدی ایران روی خواهد داد. این موضوع احتمالاً می تواند مشکلات ریز و درشتی را برای دولت آینده ایران ایجاد کند. در این توافق با آرژانتین سرعتی غیرمعمول مشاهده می شود.
نظر شما :