تا مصر مخالف است از حمله خبری نیست

دیپلماسی ایرانی: سال گذشته سایت دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، روزنامه نگار و نویسنده مشهور و از چهره های مشهور فرهنگی لبنانی را که جوایز متعددی در زمینه های مختلف روزنامه نگاری و فرهنگی به دست آورده است که به طور مرتب در روزنامه النهار لبنان منتشر می شدند، ترجمه و منتشر کرد که همگی آنها در آرشیو دیپلماسی ایرانی در دسترس هستند. این یادداشت ها عموما درباره تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا بودند که نعوم در سفرش به ایالات متحده امریکا که هر ساله انجام می دهد در دیدارش با مقام های مختلف امریکایی که برخی از آنها سابقه طولانی در دستگاه سیاست خارجی امریکا داشته اند و شماری نیز همچنان در این دستگاه مشغول به کارند، در میان گذاشته بود. نعوم نامی از این افراد نمی آورد ولی سمت همگی آنها را یاد می کند، از این رو خواننده می تواند حدس بزند که فرد مورد اشاره چه کسی است یا این که از لحاظ تاثیرگذاری در سیاست خارجی امریکا از چه اهمیتی برخوردار است و یا این که چه اطلاعات پشت پرده ای را می داند که کمتر ردی از آنها در رسانه ها دیده می شود. یکی دیگر از نکات مورد اهمیت این یادداشت ها به روز بودن آنها و هم زمانی شان با تحولات خاورمیانه است. خاورمیانه ای که از سال 2010 به بعد و با آغاز بهار عربی رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. ویژگی دیگر این یادداشت ها حالت گفت وگو بودن آنها با مقام های امریکایی است که جذابیت بیشتری به آنها می دهد.

امسال نیز نعوم همانند سال های گذشته در همان زمان همیشگی به ایالات متحده امریکا رفته و مشابه همان گفت وگوها را انجام داده است و اکنون که به لبنان بازگشته این یادداشت ها را یک به یک در روزنامه النهار منتشر کرده است. دیپلماسی ایرانی نیز به رویه سال گذشته تلاش می کند، همگی این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. در این جا چهل و یکمین بخش از این سلسله یادداشت ها پیش رویتان قرار می گیرد:

از یکی از کارکنان امریکایی سازمان ملل که با بحران های خاورمیانه درگیر است و در این زمینه برای این سازمان فعالیت می کند و اخیرا با جوانب مختلف بحران های خاورمیانه جدید درگیر شده است، درباره اوضاع جاری در سوریه و منطقه پرسیدم، گفت: «فعلا نیتی برای حمله نظامی به سوریه وجود ندارد. قبلا می گفتند به خاطر انتخابات امریکا تمایلی به انجام آن وجود ندارد اما بعد از آن هم این تمایل وجود نخواهد داشت. یک بار از یکی از هیئت های شورای امنیت برای بحث بر سر اوضاع سوریه دعوت به عمل آمده بود. از وزرای امور خارجه تونس و لیبی و مصر نیز دعوت به عمل آمده بود تا در این باره صحبت کنند. از آنها پرسیده شد که آیا آن چه در سوریه می گذرد نیز "بهار عربی" است؟ وزرای امور خارجه تونس و لیبی گفتند بله، بهار عربی است. اما وزیر خارجه مصر جواب نداد در آخر هم رد کرد که بهار عربی باشد. نخست وزیر لیبی در واشنگتن بود. بعد از آن به نیویورک آمد و درباره آینده کشورش حرف های بسیاری زد.»

پرسیدم: آیا لیبی تقسیم می شود یا به دوران فدرالی در دهه پنجاه باز می گردد؟ جواب داد: احساسم می گوید که اوضاع در داخل لیبی به این حد نخواهد رسید. قطعا سلاح هایی در خارج از کنترل دولت است که هنوز جمع نشده است. باید نیروهای مسلح جدید سازماندهی شوند و قانون اساسی جدیدی برای کشور نوشته شود. اما هیچ راه حلی به استناد تجزیه یا فدرالیسم انتخاب نخواهد شد.

پرسیدم: نظرت درباره مصر چیست؟ جواب داد: «نظر تو چیست؟ آیا به نقش سابقش در جهان عرب باز خواهد گشت؟ آیا یک رهبر عربی واحد که ملت عرب از آن حمایت کند به روی کار خواهد آمد؟» جواب دادم: «مصر الآن مشغول مشکلاتش است. هدفش اکنون رسیدن به ثبات، امنیت، مبارزه با فساد و ساخت نظام جدیدی که بازگوکننده نیازهای مردم باشد، است. همچنین هدفش این است که میان اسلام گرایان و تروریست ها که می خواهند بر وجهه اسلام غلبه کنند، تمیزی قائل شوند. هدفش محافظت از نهادهای نظامی و ممانعت از تعرض به آنها و آزادی و دموکراسی است و چنین هدفی زمان طولانی ای می برد. به نظر من مصر در آینده نزدیک به نقش عربی فعال سابق خود باز نخواهد گشت. با این توجه که مرحله فعلی برای اسلام است بعد از آن که موقعیتی برای پان عربیسم را شاهد بودیم.»

درباره سوال دیگرم: نظرت درباره فلسطین و اسرائیل چیست؟ گفت: «فکر نمی کنم اتفاق تازه ای بیفتد. محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی برای عضویت فلسطین در سازمان ملل به شورای امنیت رفت ولی وقتی در آن جا شکست خورد به مجمع عمومی آمد. اما این که بتواند با نتانیاهو به توافق برسد، بعید است. به رغم این که همه می دانیم مساله فلسطین کلید حل مشکلات منطقه است. نتانیاهو به ساخت شهرک سازی ها ادامه خواهد داد.»

پرسیدم: آیا نتانیاهو با استفاده از وضعیت فعلی کرانه باختری را غرق در شهرک ها خواهد کرد؟ جواب داد: «نمی دانم.» گفتم: آن چه در جهان عرب می گذرد و حوادثی که وجود دارد به خصوص بر سر سوریه نگران کننده است. نگرانی ها نسبت به پرونده هسته ای ایران نیز وجود دارد. اما همچنان همه از پرونده فلسطین دور هستند. آیا این مساله باعث خواهد شد تا اعراب انتخاب های هسته ای به رغم مخالفت ابتدایی با آن اتخاذ کنند؟ جواب داد: «تو چنین اعتقاد داری؟ من نمی دانم.»

سپس به روسیه و نقش آن در منطقه اشاره کرد و گفت: «انتخاباتی در روسیه برگزار شد. فرصت مناسبی بود که پوتین در برابر رای دهندگان روسی قدرت و اراده و نیروی روسی خود را نشان دهد و ثابت کند که به دنبال باز گرداندن روسیه به جایگاه بین المللی اش است. موضوع دیگری نیز وجود دارد که نباید فراموش کنیم و آن هم داد و ستد تجاری موجود میان روسیه و سوریه و آن هم تجارت اسلحه است. روسیه فکر می کند که باید به سوریه در این زمینه کمک کند چرا که آن را وسیله ای برای نفوذ و پشتیبانی از مصالحش می داند.»

پرسیدم: آیا گمان نمی کنی امور فراتر از آن باشد؟ روسیه می خواهد با شما درباره همه قضایای اختلافی که شامل همه پرونده هایی که آن را آزار می دهد، مذاکره کند و می خواهد که نقشش را در جامعه جهانی یا خاورمیانه حفظ کند و همچنان مسائلی وجود دارد که نگرانش می کند. جواب داد: «شاید چنین چیزی در سرش باشد. اما این موضوع در شورای امنیت مطرح نیست. این یک موضوع مرتبط به روابط دو جانبه میان امریکا و روسیه است. آیا امریکا آمادگی چنین تعاملی را با روسیه دارد؟ فعلا که ندارد، بعدا هم کسی نمی داند که آیا امریکایی ها آمادگی آن را دارند یا خیر، اما شاید محتمل باشد. چین قبلا فقط به دادن رای در شورای امنیت اکتفا می کرد. و از زمانی که عضو شورای امنیت شد خیلی کم از حق وتوی خود استفاده می کرد. مواضعش بیشتر همراهی با مواضع روسیه است. از سوریه مثلا، که موضعی مشابه موضع روسیه اتخاذ کرد یا در سودان که موضع چین بسیار شدید بود. چین تلاش می کند قدرت نرم خود را با اهتمام به اقتصاد و کمک به کشورهای در حال توسعه اقتصادی نمایان کند ولی در بعضی مواقع سرسخت و واقعا سرسخت می شود.»

پرسید: سوریه چه خواهد شد؟ جواب دادم: «به نظرم جنگ داخلی است. عملیات نظامی خارجی امور را در داخل سوریه پیچیده تر می کند و به دلایلی که می دانیم امکان انجام آن نیست. امریکا با حمایت مالی و تسلیحاتی از مخالفان مخالف است. اما چشمانش را هم به روی آنها می بندد. شاید در آینده رسما موافقتش را اعلام کند. برخی می گویند که نظام امور را در اختیار می گیرد. اگر چنین شود که بسیار سخت است، سوریه مثل کره شمالی کشور منزوی ای خواهد شد.» جواب داد: «مشکل کره شمالی این است که می خواهد چین و روسیه مشکلش را حل کنند. و هر دوی آنها به پیونگ یانگ فشار می آورند که برای رسیدن به یک راه حل آسان بگیرد.»