از تهران و آمانو تا ایران و 1+5

دیپلماسی ایرانی: تهران روز چهارشنبه میزبان هیاتی از آژانس بین المللی انرژی اتمی است که در جستجوی راهی برای تحقق اهدافشان برای دومین بار در یک ماه اخیر به ایران سفر می کنند. 23 آذرماه یک گروه از بازرسان و مقامات به تهران آمدند تا پس از وقفه ای قابل توجه بار دیگر با مقامات جمهوری اسلامی در زمینه دسترسی به سایت پارچین در جنوب شرق تهران رایزنی کنند. آنها به اندازه ای مشتاق بازدید از این سایت بودند که اعلام کردند، آماده اند در صورت موافقت تهران بلافاصله راهی پارچین شوند. اما دست آخر آنها توانستند تنها با امید به بازدید از پارچین در سفر بعدی به تهران، خاک ایران را ترک کنند.

هرچند هیات فرستاده یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی ، پس از بازگشت به وین مذاکره یک روزه با ایران را مثبت خواند و آمانو نیز به سبک و سیاق همیشگی خود با لبخندی بر لب در خصوص توافق با ایران ابراز خوش بینی کرد، اما کمتر از یک ماه بعد و دقیقا در آستانه دور بعدی مذاکرات، آمانو به صراحت اعلام کرد در مورد پیشرفت مذاکرات و دسترسی به پارچین خوش بین نیست.

رویکردی که از همان آغاز نیز قابل پیش بینی بود اما به نظر می رسد این دیپلمات سالخورده ژاپنی به تغییر موضع از نگاه مثبت به منفی، عادت دارد.

به هر ترتیب هیاتی از آژانس بین المللی انرژی اتمی ، روز چهارشنبه به تهران می آید تا بار دیگر شانس خود را در بوته آزمون قرار داد. برخی بر این گمانند که نشست روز چهارشنبه می تواند دور تازه ای از مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) را کلید بزند. مذاکراتی که نیمه دوم سال 2012 میلادی را در اغما به سر برده و بسیاری امیدوارند آغاز سال 2013، نقطع عطفی برای آن باشد.

گروهی از ناظران بین المللی بر این باورند که تهران احتمالا پس از نشست روز چهارشنبه با آژانس به درخواست گروه 1+5 برای از سرگیری مذاکرات پاسخ می دهد. گزارش ها حاکی از آن است که این گروه از دو ماه پیش پیشنهاد خود در خصوص زمان و مکان مذاکرات را به ایران ارائه داده و همچنان در انتظار پاسخ تهران به سر می برند. اواخر هفته گذشته نیز برخی دیپلمات ها که خود را نزدیک به روند مذاکرات معرفی کرده بودند، اعلام کردند ، دور تازه گفت و گو ها اواخر ماه ژانویه در استانبول برگزار می شود.

اما رویکردی که تهران هم اکنون آن را دنبال می کند، بسیار مشابه مانور ایران در سال گذشته بر سر چارچوب مذاکرات هسته ای است. مقامات تهران در زمستان گذشته نیز چند بار با مقامات آژانس ملاقات کردند و حتی شدت خوش بینی ها به حدی رسید که آمانو از بازرسی قریب الوقوع از پارچین خبر داد. اما در زمانی که امیدواری ها به اوج رسیده بود، به ناگاه مذاکرات تهران و آژانس متوقف و گفت و گو های هسته ای ایران و گروه 1+5 پس از وقفه ای 15 ماهه در آوریل 2012 در استانبول از سرگرفته شد.

این اقدام تهران برخی گمانه زنی ها در خصوص استفاده از آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان اهرمی برای مذاکره با 1+5  را ایجاد کرد. اما عمر دور جدید مذاکره تهران و 1+5 نیز به 3 نشست در 2 ماه کفایت داد و بار دیگر مذاکرات به کما رفت.

اکنون با از سرگیری مذاکرات هسته ای ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی بدون اینکه تهران هیچ واکنشی یه پیشنهاد 1+5 برای گفت و گو داشته باشد، به نظر می رسد بار دیگر این چرخه در حال تکرار است. بسیاری از دیپلمات ها پیش بینی می کنند که در نشست 27 دی ایران و آژانس در تهران نیز توافقی شگرفت حاصل نمی شود. اما باید گفت یک ابراز خوش بینی دیگر از سوی آمانو در خصوص قریب الوقوع بودن بازرسی ها از پارچین، می تواند به منزله نیروی محرکه ای برای مذاکرات 1+5 و ایران باشد.