تاثیر انتخابات آمریکا و ایران بر روابط دو کشور

دکتر حمیدرضا آصفی*

آرمان: فیدل کاسترو، رهبر سابق کوبا در تحلیل خود از واقعیت دو حزب بزرگ آمریکا جمله معروفی دارد، وی می‏گوید: فرق بین جمهوریخواهان و دموکرات‏ها مانند فرق میان پپسی و کولاکولا است. شاید از دید یک شهروند آمریکایی این جمله چندان درست به نظر نرسد اما کمتر ناظر بی‌طرف خارجی است که بتواند صحت این گفته را با قاطعیت زیر سوال ببرد. سیاست‏های داخلی احزاب دموکرات و جمهوریخواه آمریکا از تفاوت‏های بسیار زیادی برخوردار است، جمهوریخواهان و دموکرات‏ها سال‏هاست که بر سر مواردی چون بیمه‌های تامین اجتماعی و میزان مالیات با یکدیگر اختلاف نظری جدی دارند اما این اختلاف نظر را نمی‏توان به سیاست خارجی ایالات متحده تعمیم داد. در این بین بخصوص در مورد جمهوری اسلامی ایران سیاست جمهوریخواهان و دموکرات‏ها از شباهت غیر قابل انکاری برخوردار است. در خصوص مسائل مربوط به ایران و پرونده هسته‏ای کشورمان نیز باراک اوباما و میت رامنی مواضعی مشابه را اتخاذ کرده و برنامه‌های تقریبا یکسانی ارائه کرده بودند. بدین لحاظ صحبت از این موضوع که انتخاب اوباما یا رامنی در ایالات متحده به عنوان رئیس‌جمهور چه تفاوت‏هایی را در سیاست آمریکا در قبال ایران می‏توانست به دنبال داشته باشد، سخنی است که چندان جای بحث جدی ندارد. آمریکا در سیاست خارجی خود و بویژه در منطقه خاورمیانه از یک دکترین مشخص پیروی می‌کند که تغییر آن چندان در توان روسای جمهور و احزاب بزرگ این کشور نیست، این سیاست که توسط کارشناسان وزارت خارجه آمریکا و با نفوذ لابی‏های سرمایه در این کشور تعیین می‏شود نهایتا خط روشنی است که روسای جمهور باید از آن پیروی کنند. از این رو در ارتباط با مساله ایران نباید از سیاست خارجی اوباما یا سیاست خارجی رامنی صحبت کرد، چرا که اینجا صحبت از سیاست دستگاه دیپلماسی آمریکاست، بدون آنکه حاکمیت هر یک از دو حزب قدرتمند این کشور بتواند تغییر چندانی در آن ایجاد کند. اما مساله مهم دیگر این است که اکنون بعد از پیروزی باراک اوباما و تجدید دوره ریاست‌جمهوری وی برای چهار سال آینده آیا باید منتظر تغییر رویکردی در سیاست آمریکا در قبال کشورمان باشیم یا خیر؟ در حقیقت آنچه بیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و تشکیل دولت بعدی باراک اوباما بر سیاست این کشور در قبال ایران تاثیر گذار خواهد بود، انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده کشورمان است. آمریکایی‏ها در طول سی و دو سال گذشته در تنظیم روابط خود با ایران، همواره با پیروی حداکثری از دکترین سیاست خارجی خود منتظر ایجاد تغییرات در ایران بوده‏اند. با مروری به سابقه این روابط می‏توان متوجه شد که در تمام پستی و بلندی‏های روابط ایران و آمریکا، بیش از هر چیز دیگر نتیجه تغییراتی در سیاست‏های خارجی ایران بوده تا تحول در دکترین سیاست خارجی آمریکا. به همین لحاظ اگر قرار باشد تغییری در روابط ایران و آمریکا ایجاد شود بیشتر از آنکه ناظر به تشکیل دولت جدید آمریکا باشد متاثر از انتخابات سال آینده کشورمان خواهد بود.

* سخنگوی وزارت خارجه در دولت اصلاحات