ایران و انتخاب مجدد اوباما

دکتر صادق زیباکلام*

آرمان: مهم‌ترین نکته‌ای که پیروزی باراک اوباما برای ما دارد، نحوه تعامل و تاثیر این پیروزی بر آینده روابط میان ایران و آمریکاست. بسیاری می‌پرسند که آیا پیروزی مجدد اوباما و راهیابی او به کاخ سفید باعث بهتر شدن روابط ایران و آمریکا خواهد شد یا اینکه برعکس، دشمنی میان این دو کشور از این هم بیشتر خواهد شد؟ به‌راستی اوبامای دور دوم با اوبامای دور اول تفاوتی برای ایران خواهد داشت؟ بگذارید با نکته مثبت مساله شروع کنیم، اینکه میت رامنی انتخاب نشد. راهیابی او به کاخ سفید قطعا وضعیت میان ایران و آمریکا را از این هم که هست بدتر می‌کرد. او در تمام دوران مبارزات انتخاباتی‌اش عمده‌ترین انتقادی که به اوباما وارد می‌کرد، در قبال ایران بود. معتقد بود که اوباما با ایران جدی نبوده یا ایران مماشات می‌کند و خطر ایران هسته‌ای را دست‌کم گرفته است. اوباما هم البته پاسخ می‌داد که این‌گونه نیست. اما معتقد است که راه رویارویی با ایران برخورد مسلحانه و راه‌حل نظامی نیست. چراکه این گزینه باعث پیش افتادن و قدرت بیشتر یافتن ایران می‌شود. راه‌حل او برای جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران تحریم و تحریم‌های بیشتر بود. او معتقد بود که تحریم‌ها توانسته مشکلات درست و حسابی برای ایران ایجاد کند و در صورت ادامه تحریم‌ها وضع بدتر هم خواهد شد. بنابراین او به همان سیاست تحریم‌ها ادامه خواهد داد. احتمال اینکه اوباما در 4 سال بعدی به دنبال تسلیم فشار اسرائیل و لابی قدرتمند یهودی‌ها در آمریکا شود، خیلی کم است. بلکه او همچنان در مسیر قبلی بیشتر حرکت خواهد کرد. احتمالا تلاش خواهد کرد عراق به‌سرعت به تولیدکننده جایگزین ایران در اوپک تبدیل شود بنابراین نخستین اقدام اوباما درخصوص محور اقتصادی و در حوزه صادرات نفت خواهد بود. در عین حال نقل‌وانتقالات مالی را هم با موانعی مواجه خواهد کرد. می‌ماند رویکرد تهران در قبال اوبامای دور دوم. ما چه سیاستی و تدبیری ظرف 4سال بعدی باید داشته باشیم؟ آیا شرایط به‌گونه‌ای خواهد شد که وارد فاز مذاکره با آمریکا شویم؟ یا همان سیاست گذشته ادامه خواهد یافت. این مساله بیش از هر چیز بستگی به نگاه ایالات متحده به مسائل ایران دارد. اگر اوباما بپذیرد مانند قبل که رویارویی با ایران گزینه نادرستی است، آن‌وقت می‌شود نیم‌نگاهی به مذاکره داشت. به‌نظر می‌رسد که نگاه به آمریکا به‌تدریج در میان برخی از اصولگرایان با عیار و ملاک منافع ملی سنجیده می‌شود. اگر این روند که به‌نظر می‌رسد اخیرا تقویت شده، در آینده هم تداوم یابد، این امیدواری می‌رود که کفه آنان که خواهان مذاکره با آمریکا براساس سه اصل اساسی در سیاست خارجی ایران هستند رو به پیشرفت برود.

* استاد دانشگاه