اوج تعاملات فراآتلانتیکی در پرونده ایران

دیپلماسی ایرانی : اتحادیه اروپایی بار دیگر در مورخ 24 مهر 1391 تحریم های جدید را علیه ایران به تصویب رساند. این تحریم ها که صادرات گاز، شبکه های تلویزیونی برون مرزی، برخی فلزات و برخی زمینه های تجاری و بانکی را در بر می گیرد، با هدف تنگ تر کردن حلقه های بهم پیوسته تحریم ایران صورت می گیرد. این مجازات ها در چارچوب دیپلماسی تحریمی اتحادیه اروپا و در هماهنگی کامل با امریکا صورت گرفته و ادامه تحریم های قبلی این اتحادیه در 3 بهمن 1390 شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپایی در خصوص تحریم خرید نفت ایران و تحریم بانک مرکزی و تجارت ایران است.

تحریم های گسترده ایران بیانگر موضع بسیار هماهنگ، برنامه ریزی شده و هدفدار دو سوی آتلانتیک در برخورد با قضیه هسته ای ایران است. این در حالیست که اتحادیه و امریکا تلاش زیادی می کنند تا بسیاری از کشورهای مهم و قدرتمند جهان را تا آنجا که میسر باشد با خود همراه کنند. در واقع امریکا موفق شده بعد از 8-7 سال یک جبهه بزرگ از تعداد زیادی از کشورهای دنیا را با خود همراه کند و از این طریق فشار زیادی به ج.ا.ایران وارد نماید. این هدفی است که امریکا از سالها پیش بدنبال آن بوده و امروزه حاضر نیست از نتایج آن دست بردارد. اروپایی ها از این رویکرد امریکا پشتیبانی می کنند.

اقدامات مشترک و هماهنگ اروپا و امریکا بیانگر هم آوایی اتحادیه اروپایی و امریکا در اعمال فشارهای روز افزون و تحریمی به ایران در طی چند ساله اخیر می باشد و بیش از هر چیز نقش عامل آمریکا و تاثیر این کشور در سیاست خارجی اتحادیه اروپایی را نشان می دهد. تحریم های بسیار شدید و ورای شورای امنیت از سوی اتحادیه اروپایی بیانگر این رویکرد اتحادیه است. اتحادیه در واقع می خواهد ثابت کند که از طریق فشار و تحریم های گسترده اقتصادی تجاری و بانکی و مسدود کردن گلوگاه های مالی ایران بالاخره جلو فعالیت های حساس هسته ای ایران را خواهد گرفت و ایران نهایتا کوتاه می آید و نیازی به جنگ و درگیری نظامی با ایران نیست. بنظر می رسد دولت اوباما نیز با این رویکرد اروپایی موافقت کرده و آنرا دنبال می کند.بنظر می رسد تعاملات اتحادیه اروپایی و امریکا در خصوص ایران امروزه بسمت قطبی شدن میل می کند و طرفین تلاش دارند موضع یکدست، سخت و هدفمندی را در قبال ایران در پیش بگیرند. امریکا نقشی کلیدی در رابطه با اتحادیه اروپایی و کشورهای بزرگ و قدرتمند آن دارد که این امر در نوع رابطه با ایران می گذارد.

دیپلماسی تحریمی ایران : سیاست مشترک اروپا – آمریکا
بنظر می رسد اتحادیه اروپایی با رویکرد افزایش فشار و تحریم ها خواهان جلوگیری از یک جنگ احتمالی در منطقه حساس خاورمیانه از یک طرف و همراهی با آمریکا برای نشان دادن یک سیاست مشترک فراآتلانتیکی در برخورد با ایران بوده و هدف از آن منصرف کردن امریکا و اسراییل از شروع یک جنگ و ایران از ادامه فعالیت های هسته ای حساس بوده است. در این رویکرد یک تقسیم کار بین اروپا و امریکا بوجود آمد که در آن گفتگو و تعامل از یک طرف و تحریم و مجازات های اقتصادی از طرف دیگر مشاهده می شود. این سیاست اتحادیه اروپایی بخصوص از نیمه سال 2008 در دستور کار عملی قرار گفت و هدف از آن جلوگیری از یک درگیری نظامی از طرف امریکا و اسرائیل علیه تاسیسات نظامی و اقتصادی ایران بود. این سیاست را حتی امروزه در دو سطح یکی در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل و دیگری بصورت تحریم های فوق العاده و ورای شورای امنیت و در سطح اتحادیه اروپایی شاهد هستیم. این خط مشیء که مورد حمایت امریکا و عمدتا بلوک غرب و کشورهایی چون کانادا، استرالیا، ژاپن می باشد، هم اکنون نیز کاملا دیده می شود. در این راستا تحریم های زیادی طی 2 سال اخیر تصویب شده که بسیاری از زمینه های اقتصادی، تجاری، بانکی، نفت و گاز و بنزین، حمل و نقل و ..... در ایران را در بر می گیرد.

در این راهبرد که عمدتا در چند ماه آخر دوره دوم جرج بوش اتخاذ گردید، ما شاهد همراهی کشورهای اروپایی با امریکا هستیم. ذکر این نکته ضروریست که هدف غرب جلوگیری از فعالیت های حساس هسته ای ایران است چه از طریق دیپلماسی سخت و قهریه و حتی جنگ و چه از طریق دیپلماسی نرم، گفتگو و تحریم. قبلا امریکا با پذیرش دیپلماسی، مذاکره و تحریم با رویکرد اتحادیه اروپایی موافقت کرد. امروز بعد از گذشت چندین سال بنظر می رسد اتحادیه اروپایی علیرغم اکراه بسیار و ملاحظات عدیده با رویکرد سخت و گزینه جنگ از سوی امریکا (و اسرائیل) موافقت کرده است. یعنی بعبارت دیگر موضع اروپا در طی این سالها به موضع اولیه دوران جرج بوش نزدیک شده است و این امر بسیار خطرناک است.

بنظر می رسد اروپا با رویکرد افزایش فشار و تحریم ها خواهان جلوگیری از یک جنگ احتمالی در منطقه حساس خاورمیانه است. اتحادیه همچنین بدنبال هماهنگی و همراهی با آمریکا برای نشان دادن یک سیاست مشترک فراآتلانتیکی در برخورد با ایران بوده است. اتحادیه و کشورهای عضو آن بر این باورند که افزایش فشارهای اقتصادی و سیاسی می تواند نهایتا ایران را مجبور به کوتاه آمدن از مواضع خود نموده و غنی سازی با غلظت بالا و فعالیت های حساس خود را به کناری نهد و در این میان به هیچوجه نیازی به افروختن یک جنگ جدید در منطقه حساس خاورمیانه و در نزدیکی مرزهای اروپا نیست. زیرا یک جنگ می تواند خسارات زیادی در زمینه های مختلف به کشورهای اروپایی وارد کند و تبعات غیر قابل پیش بینی بدنبال داشته باشد. هدف اصلی اتحادیه اروپایی منصرف کردن ایران از پیگیری یک چرخه کامل سوخت هسته ای شامل غنی سازی اورانیوم، فرآوری و پردازش، تبدیل و تغییر جداسازی پلوتونیم و ساخت راکتور آب سنگین و وادار سازی ایران برای امضاء و تایید و تصویب پروتکل های الحاقی ان پی تی است. امری که حمایت و همراهی امریکا را نیز تاکنون بدنبال داشته است.

انگیزه آشکار اتحادیه اروپایی برای بکارگیری دیپلماسی تحریم در فعالیت های هسته ای ایران ناشی از جاه طلبی آن برای ثابت کردن جایگاهش به جهان نه فقط بدلیل مخالفت با گسترش سلاح های هسته ای بلکه نشان دادن معتبر بودن سیاست خارجی و امنیتی مشترک آن CFSP می باشد. از طرفی وضعیت ایران برای اتحادیه فرصتی را فراهم می سازد که ثابت کند اتحادیه اروپایی قادر است بصورت متحد عمل کند و در موارد تنش زا مانند بحران هسته ای ایران، مداخله و ایفای نقش نماید. از طرف دیگر شناسایی نقش و جایگاه خود توسط کشورهای دیگر مانند آمریکا، روسیه و چین و توانایی آن برای مذاکرات موثر با کشور هدف، مورد توجه دیپلماسی تحریمی اتحادیه اروپایی در قبال ایران می باشد.
در حال حاضر دیپلماسی تحریمی اتحادیه اروپایی همچنان در دستور کار است و با جدیت تمام اجرا می شود و در این میان ما هر روز شاهد تحریم های بیشتر، هدف مند تر و شدیدتر غرب علیه جمهوری اسلامی ایران هستیم. اتحادیه گزینه جنگ را در نظر ندارد و بر عکس دایره تحریمها هر روز در حال تنگ تر شدن است و لایه های بیشتری را در بر می گیرد. اتحادیه منصرف کردن ایران از ادامه فعالیت های حساس هسته ای خود را یکی از مهمترین اهداف سیاست خارجی و امنیتی مشترک خود مورد توجه جدی دارد.

روابط فراآتلانتیکی حدافل در ارتباط با ایران امروزه قطبی شده و اروپا و امریکا مصمم هستند با یک رویکرد هماهنگ، مشترک و منسجم جلوی فعالیت های هسته ای ایران را بگیرند تا ناچار از جنگ نشوند. رویکرد تحریم های اقتصادی که روز بروز سخت تر و فشرده تر و گسترده تر می شود راهبردی بجای جنگ و درگیری نظامی است.
موضوع برخورد با ایران همچنین برای اتحاد فراآتلانتیک جنبه حیثیتی و اعتبار یپیدا کرده است. لذا دو سوی آتلانتیک تا به نتیجه رسیدن مطلوب خود این خط مشی را طی خواهند کرد.
اروپا و امریکا تلاش دارند اختلافات خود در نوع برخورد با ایران را به حداقل رسانده و مراقب هستند ایران از این اختلافات بهره برداری نکند. بنظر نمی رسد جایی برای بهره برداری ایران در این زمینه وجود داشته باشد.

فرصت و آزادی عمل ما روز بروز و سال به سال کمتر می شود و به هیچوجه نمی توان در افق دو سال آینده به وضعیت و شرایط بهتری در برخورد با اتحاد فراآتلانتیک نائل شد.
عملیات های مشترک (اطلاعاتی، تروریستی، سایبری)، تحریم های اقتصادی- تجاری، امنیتی ساختن ایران (ایران هراسی، انزوای ایران، باورپذیر کردن حمله نظامی و...)، جنگ نرم (رسانه ای، حقوق بشر و...) و نهایتا حمله نظامی مورد توجه اتحاد فراآتلانتیکی است و هر یک از این موارد ایران را به اشکال مختلف آسیب پذیر می سازد.

اقدامات ایران علیه اتحاد فراآتلانتیک زیاد نیست و تاکنون بیشتر جنبه تدافعی داشته است. وابستگی اروپا به نفت ایران از بین رفته و کشورهای جایگزین ایجاد شده اند. ایران 8دهم درصد از تجارت خارجی اتحادیه اروپا را تشکیل می دهد و با تحریم خرید نفت، 50 درصد از مبادلات تجاری طرفین کاهش یافته و از 26 میلیارد به 12 میلیارد یورو تنزل یافته است.
مناسب تر است در شرایط کنونی ایران با پدیرش برخی درخواست های اتحادیه اروپا و گروه 1+5 از گردنه دشوار کنونی عبور کند. بازی در زمین سنگلاخی شطرنج کنونی نتایج چندانی برای ایران بدنبال نخواهد داشت و فقط حساسیت ها و هزینه ها را بیشتر می کند. آینده فرصت های بیشتری را برای تکمیل برخی اهداف و پروژه های بوجود خواهد آورد. از هم اکنون باید برای دهه های آینده برنامه ریزی کرد. حساسیست ها نیز در طول زمان از بین خواهد رفت و شرایط و نگرانی های کنونی فراموش خواهد شد. آینده حلال بسیاری از مشکلات است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی