بهار عربی پشت دروازه‌های کویت

دیپلماسی ایرانی: قصه "بدون"ها در کویت حکایت طولانی ای دارد، تا کنون هم مراحل مختلفی را تجربه کرده است. به اعتقاد بسیاری از ناظران بدون ها یکی از مشکلات بزرگ موجود انسانی در کویت هستند.

بدون ها را به این اسم می شناسند، به این معنا که هیچ هویتی ندارند، شناسنامه ها و کارت های شناسایی شان از بین رفته است، از لحاظ قانونی نیز اقامتشان غیر قانونی است. حتی اطلاق این اسم به آنها نیز غیر قانونی است.

به گزارش وبسایت شبکه خبری الجزیره، بدون ها یک بار در دهه هفتاد قرن گذشته میلادی حقوقشان به رسمیت شناخته شد و از حقوقی برابر با کویتی ها برخوردار شدند. اما بعد از جنگ عراق در سال 1990 اوراقی که هویت آنها را ثابت کند از مراکز اسناد کویت ناپدید شدند. بحران نیز دقیقا از همین جا آغاز شد. در دهه های اخیر بدون ها باعث ایجاد شکاف در درون کویت شدند و توانستند حمایت بخشی از مردم کویت برای احقاق حقوق از دست رفته خود را به دست آورند.

در روز جهانی "مبارزه با خشونت" که هفته پیش برگزار شد، ده ها نفر از بدون ها به خیابان های کویت آمدند و خواستار احقاق حقوق ضایع شدشان شدند. حقوقی که دولت کویت سال ها آنها را از رسیدن به آن محروم کرده است. به رغم تدابیر امنیتی بسیار شدید بخشی از اصناف کشور نیز در دفاع از آنها دست به اعتصاب زدند و ده ها نفر از فعالان حقوق بشر نیز به دفاع از آنها به جمع معترضان پیوستند. آنها در این رابطه فعالیت های انسان دوستانه ای را نیز آغاز کرده اند. تظاهرکنندگان که پرچم کویت، عکس امیر این کشور و ولیعهد آن را حمل می کردند خواستار اعطای شناسنامه کویتی به بدون ها شدند. آنها در حالی که سرود ملی کویت را سر داده بودند، شعار "آزادی..آزادی" سر می دادند. البته عده ای نیز شعارهای تندی را علیه دولت و حکومت کویت سر دادند که باعث شد نیروهای امنیتی فورا وارد عمل شده و با شعار دهندگان به شدت برخورد کنند که باعث زخمی شدن تعدادی از آنها و بازداشت شماری دیگر شد. اکثر بازداشت شدگان از شهر الجهرا که منطقه اصلی بدون ها است، بودند. در خلال درگیری ها شماری از نیروهای امنیتی نیز زخمی شدند.

بدون ها شکایت می کنند که شناسنامه که حق قانونی هر شهروند است، ندارند، از هویت شهری محروم هستند و گذرنامه سفر به خارج ندارند. همچنین از تحصیل در دانشگاه ها محروم هستند و اجازه کار، حق مالکیت بر مسکن و زمین را نیز ندارند.

مشکلات بدون به گواه آمار رسمی بین سال های 1990 – 2010 تا کنون بارها با فراز و نشیب مواجه شده است. در طول این بیست سال تغییرات متعددی متوجه بدون ها شده است. به گونه ای که از شمار آنها به طور روشنی کاسته شده است. پس از آن که شمار آنها در سال 1990 به 220 هزار نفر رسیده بود در سال 2010 این رقم به 108 هزار نفر کاهش یافت. در سال 1990 شمار اتباع غیر قانونی مقیم در کویت 39.2 درصد کل شهروندان کویتی بود در حالی که این رقم در سال 2010 نزدیک به 9 درصد کاهش یافت. بسیاری می گویند که جنگ عراق و کویت در سال 1990 باعث شد تا از جمعیت بدون ها به طور قابل ملاحظه ای کاسته شود. به خصوص که در سال 1993 کمیته ای تشکیل شد که اوضاع افراد مقیم غیر قانونی را بررسی کرده و مشکل آنها را حل و فصل کند. در سال 1996 این کمیته فعالیت های اجرایی خود را آغاز کرد که باعث شد شمار بسیاری از بدون ها تابعیت کویتی بگیرند.

این در حالی است که کویت سال ها از سوی سازمان های بین المللی حقوق بشر به دلیل بی تکلیف ماندن این پرونده مورد انتقاد قرار گرفته است و در مجامع جهانی نیز با چالش های بسیاری مواجه شود.

سازمان های بین المللی تا کنون پیام های متعددی را به امیر کویت داده اند که در آنها از وی خواسته اند که حلی سریع برای این پرونده بیابد و حقوق بدون ها را به رسمیت بشناسد و با دادن شناسنامه حقوق شهروندی و قانونی آنها را بدهد.

یکی از پزشک های بدون که نخواست نامش فاش شود درباره تحرکات اعتراضی اخیر بدون ها گفت: «حرکت آنها سه دلیل داشت، اولین دلیل این بود که دولت توزیع کوپن های رنگی را آغاز کرد، مساله ای که باعث شد بسیاری از افراد آن را به مثابه توهین به خود تلقی کنند، علاوه بر آن مشکلی در پذیرش درخواست دانشجویان و معلمان بدون به وجود آمده است، سومین دلیل که مهم ترین دلیل در این زمینه محسوب می شود تقاضاهای مکرر سازمان های حقوق بشر مثل هیومن رایتس واچ و سازمان پناهندگان جهانی است که از امیر کویت خواسته اند برای تعدیل اوضاع بدون ها و حل مشکلاتشان فورا اقدام کند.»

با این حال وی شکایت می کند که مجامع حقوق بشری چندان فعالیتی به نفع بدون ها نمی کنند و بیشتر در این مساله طرف دولت و حاکمیت را می گیرند.

در حال حاضر بدون ها در کنار مشکلات مختلف داخلی کویت موی دماغ حاکمیت آن شده اند. کشوری که دموکرات ترین کشور عرب حاشیه خلیج فارس محسوب می شود هنوز نتوانسته است مشکل تقریبا 50 ساله یکی از بزرگ ترین اقلیت های مقیم در خاک خود را حل کند. آیا بدون ها باعث خواهند شد تا نوعی دیگر از بهار عربی در کویت وزیدن بگیرد؟

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی