مشعل باوفا یا بی‌وفا است؟

دیپلماسی ایرانی: خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس این روزها دیگر آن یار همیشگی همراه با مقاومت نیست. با حضورش در ترکیه و مدیحه سرایی که برای رجب طیب اردوغان، رهبر حزب عدالت و توسعه و نخست وزیر اخوانی ترکیه انجام داد و وی را رهبر جهان اسلام و الگوی کشورهای اسلامی دنیا دانست، در حقیقت راه خود را از راه مقاومت جدا کرد. به خصوص با آغاز بهار عربی و وزیدن آن در همه کشورهای عربی جهان و همچنین آغاز بحران سوریه و ناآرامی هایی که نزدیک به 19 ماه است که این کشور بزرگ عربی را در نوردیده است، مشعل راه دیگری برای خود انتخاب کرد. راهی که دوری از ایران را بر می گزیند، سوریه را دیگر دوست خود نمی داند و در مقابل مصر تغییر یافته را مامن خود می داند و ترکیه را رهبر و پشتیبان اصلی خود در راه سیاسی می پندارد.

حضور حماس در سوریه ماه ها است که بسیار کم رنگ شده است. همچنین به گفته منابع خبری و حتی رهبران مختلف حماس در مصاحبه های متعدد مطبوعاتی، موضع گیری در برابر سوریه و متحدانش یعنی ایران باعث شده است تا شکافی در درون حماس ایجاد شود، عده ای به طرفداری از سوریه و حفظ هم پیمانی با آن و هم زمان حفظ دوستی با ایران پافشاری کنند و عده ای دیگر نیز خلاف این جهت را بپیمایند و بگویند که باید از ایران و سوریه که از لحاظ مذهبی با آنها هم خوانی ندارند، جدا شوند و به دنبال مصر جدید و ترکیه اسلام گرا بیفتند. با توجه به این نکته که حماس برخواسته از اندیشه های اخوان المسلمین است و خود را وفادار به اندیشه های آن می داند، حزب عدالت و توسعه در ترکیه نیز برخواسته از همین تفکر در سرزمین ترک ها است و در مصر نیز اخوانی ها به تازگی به قدرت رسیده اند، می توان فهمید که چرا برخی از رهبران حماس سازی مغایر را کوک کرده اند. به ویژه که سرزمین فراعنه همواره الگوی سیاسی جهان عرب بوده است و نزدیکی به آن افتخاری برای اعراب محسوب می شده است و ترک ها نیز در حال حاضر هم پیمان امریکا هستند.

در مقابل خط دیگر حماس که عمدتا در غزه هستند و به حماسی های غزه مشهورند، می گویند که باید همچنان به مسیر مقاومت متکی بر دو کشور محوری ایران و سوریه وفادار ماند و اگر هم بنا باشد در وضعیت فعلی از در دوستی نزدیک با سوریه در نیامد حداقل موازنه سیاسی را حفظ کرد. مصداق این نظر را در اظهارات اخیر موسی ابومرزوق، معاون سیاسی رئیس مقاومت اسلامی حماس می توان دید که در گفت وگو با روزنامه مصری الیوم گفت: «سوریه به ما خدمت های بسیاری کرده است. در زمانی که همه با ما دشمن بودند ایران و سوریه تنها حامیان ما محسوب می شدند. ما چگونه می توانیم به حکومت سوریه بی وفا باشیم. در وضعیت فعلی حداقل انتظاری که از ما می رود این است که بی طرف باقی بمانیم و توازن را حفظ کنیم.»

به هر حال گویا خالد مشعل چنین رویکردی ندارد و معتقد است که در وضعیت فعلی باید راهی مغایر را پیمود. وی که در سفرهای منطقه ای اش به قطر، اردن، ترکیه و مصر  سری به ایران و سوریه نزد ابایی ندارد که بگوید می خواهد مسیر دیگری را بیازماید.

در این میان سوری ها بیش از همه از مشعل ناراحتند. چندی پیش برخی منابع خبری از جمله روزنامه القدس العربی، چاپ لندن گزارش داده بودند که مشعل به اطلاع محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر رسانده است که می تواند سینا را آرام کند و حتی گفته می شد برای اثبات حسن نیتش به مصری ها بخشی از اطلاعات سری و مهم نظامی سوریه را به آنها داده است. القدس العربی حتی گزارش داد که وی تلاش هایی را برای ارتباط گرفتن با امریکایی ها از طریق مصر و ترکیه آغاز کرده است.

حضور اخیر مشعل در ترکیه و هم صدایی اش با رهبران ترکیه و مصر علیه سوریه و دادن لقب رهبر جهان اسلام به اردوغان و الگو دانستن وی برای کشورهای اسلامی باعث شد تا خشم سوری ها به اوج برسد و باعث شود تا تلویزیون سوریه وی را مورد شدیدترین حملات و انتقادها قرار دهد و او را "مرد مقاومت فراری" خطاب کند و متهم کند که "برای رسیدن به قدرت مقاومت را فروخته است."

تلویزیون سوریه اعلام کرده است که به هیچ وجه از این که به مشعل به عنوان یک مبارزه آواره پناه داده است، پشیمان نیست چرا که گمان می کند که به وظیفه ملی و قومی اش در کنار مقاومت عمل کرده است. این تلویزیون همچنین خطاب به مشعل گفته است که علت این که مردم فلسطین برای شما جایگاه و احترام قائلند این است که شما مقاومت را برگزیدید نه هویت اخوانی شما. اما روزی خواهد رسید که پشیمان خواهید شد و حضورتان در کنفرانس رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه را به یاد خواهید آورد.

مشعل در کنار محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر، طارق الهاشمی، معاون تحت پیگرد و محکوم به اعدام رئیس جمهوری عراق که وی نیز از اندیشه های اخوانی تبعیت می کند، مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق و رئیس جمهوری قرقیزستان در کنگره بزرگ حزب عدالت و توسعه ترکیه شرکت کرده بود.  

این در حالی است که قرار است به زودی انتخابات درونی جنبش حماس به زودی برگزار شود و احتمال این که مشعل از این منصب کنار رود بسیار است. وی گفته بود که قصد دارد در چارچوب بهار عربی از ریاست حماس کنار رود ولی القدس العربی نوشته است که وی احتمالا تحت فشار سوریه و هم پیمانانش مجبور به کناره گیری از ریاست حماس خواهد شد. به ویژه که در حفظ توازن در بحران سوریه نیز ناکام ماند.