تحریم از امریکا، دور زدن از ایران

دیپلماسی ایرانی:سیاستمدارن امریکایی یکی از کابوس هایی که تازگی به دنبال درمان آن هستند، دور زدن تحریم ها توسط ایران است. امریکا هر روز با فشار بیشتر تحریم ها سعی دارد تا ایران را وادار به عقب نشینی کند، اما از آنجایی که ایرانی ها همیشه در پیدا کردن راه حل های فرار از این تحریم ها تلاش زیادی داشتند، اینبار هم با تاسیس شرکت هایی در کشور ثالثی همچون ترکیه، چین و هند برای خریداری کالای مورد نیاز خود روزنه ای برای جاگذاشتن تحریم ها پیدا کردند. اما گنگره امریکا که از موضوع خبردار شده است، با حمایت هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات ها که همیشه اختلاف داشتند، شرکت هایی را که نفت ایران را با کالا مبادله  کنند را هم تحریم کرده است. دیپلماسی ایرانی با دکتر فرهاد خرمی، استاد دانشگاه و تحلیل گر مسائل اقتصاد بین الملل، پیرامون تحریم های جدید، آثار آن بر گرانی ها و تورم و کارکرد شرکت های صوری گفتگویی داشته است که در زیر می خوانید:

کنگره آمریکا روز چهارشنبه بسته دیگر تحریمی خود علیه ایران را تصویب کرد. در قانون جدید برای نخستین بار تحریم ها از حوزه نفت و گاز فراتر رفته و شرکت ها و دولت هایی که نفت و گاز ایران را با غلات تعویض می کنند نیز تحت تحریم قرار خواهند گرفت.تاثیر این تحریم های جدید چگونه خواهد بود؟

امریکا قصد دارد با تصویب تحریم های جدید شرایط را برای ایران تنگ تر کند. به عنوان مثال ایران از طریق واسطه ها و شرکت های سومی که در برخی کشورها همچون ترکیه، چین و هند تاسیس کرده است، تحریم ها را دور می زند. این شرکت ها با امریکا تجارت نمی کنند و در نتیجه نمی توان آنها را مشمول تحریم دانست. در توضیح کارکرد این شرکت ها باید اضافه کنم که اگر ایران قصد داشته باشد کالایی را از چین خریداری کند، چین این کالا را به شرکتی که توسط ایران در ترکیه تاسیس شده، می فرستد و این شرکت کالا را به دست ایران خواهد رساند. امریکا هم که از روند این شرکت ها خبردارشده است، با وضع تحریم های جدید قصد دارد تا جلوی این شرکت ها هم گرفته شود. به همین دلیل است که در بخش بیمه هم باز تحریم ها را بیشتر کردند، چراکه ایران اعلام کرده بود که بیمه ها را از ایران به کشورهایی همچون چین یا هند داده و این کشورها نیز از همین طریق بیمه ها را پرداخت می کنند.

امریکا با این تحریم ها عرصه را برای هرگونه فعالیت اقتصادی ایران تنگ تر می کند، اما در این مورد اخیر به نظر من موفق نخواهدبود. بدین معنا که طبق قانونی که خود امریکا وضع کرده، شرکت هایی که با امریکا تجارت دارند، مشمول تحریم می شوند، اما زمانی که شرکتی با امریکا هیچ گونه تجارتی ندارد، در نتیجه نمی توانند جلوی آن را بگیرند.  

این شرکت ها صوری هستند یا حقیقی؟

خیر، خیلی هم صوری نیستند. هزینه دارند و کالا باید به نام آنها خورده شود و در این فرایند برای ایران فاکتور تهیه کنند. علاوه بر آن در چنین شرکت هایی نقل و انتقال پول هم انجام می شود، به دلیل آنکه بانک مرکزی ایران تحریم شده و تمامی بانک هایی که طرف قرارداد با امریکا هستند، نمی توانند با ایران هیچ گونه مراوده اقتصادی داشته باشند، در نتیجه این شرکت ها می توانند حتی موسسه مالی و یا بانک باشند تا از طریق آنها پول به ایران حواله شود.

به نظر شما تا چه میزان دور زدن تحریم ها ازطرقی که گفته شد، تا به امروز موثر بوده است؟

بله موثر بوده است. اگر خوب انجام شود و کشورهایی وجود داشته باشند که با ایران همکاری کنند و حاضر باشند که این شرکت ها در کشور آنها تاسیس شود، می توان گفت شکستی برای قوانین تحریمی امریکا خواهد بود.

آیا مبادلات اقتصادی که از طریق این شرکت ها انجام می شود، در جایی به بن بست نخواهد خورد؟ یعنی آیا مرحله ای در این فرایند وجود دارد که به عنوان مثال نیاز به استفاده از دلار باشد و در همین مرحله امریکا بتواند از قانون تحریم استفاده کند؟

خیر، ایران کالایی را به هندوستان می فروشد و هندوستان هم به ایران روپیه می دهد، ایران این روپیه را به شرکت مالی که در کشور ثالثی تاسیس شده، می دهد و آن را تبدیل به هر ارز دیگری می کند. بنابراین اگر ایران بتواند این قبیل فعالیت ها را با مهارت و همکاری دیگر کشورها انجام دهد، امریکا موفق نخواهد شد.

درباره علل و عوامل رکود اقتصادی و تورم در ایران نظرات متفاوتی گفته شده است. برخی گرانی و بالارفتن قمیت ارز در ایران را ناشی از همین تحریم ها می دانند و برخی دیگر دولت را متهم به سوء مدیریت می کنند. به نظر شما کدامیک از این موارد نقش موثری داشته است؟

این دو به هم مربوط است و نمی توان گفت که یکی بر دیگری مقدم بوده و یا عامل اصلی است. سوء مدیریت سیاسی و اقتصادی باعث این تحریم ها شده است و در افزایش قیمت ها در ایران تاثیرگذار بوده است. علاوه بر آن سیاست های پولی و مالی در داخل نیز مهم است. یکی از آثاری که نمی توان در داخل دور زد، همین تورم است. به دلیل آنکه اگر در کشور دیگری هم شرکت صوری و یا حقیقی تاسیس شود، هزینه دارد و در مقابل کشور دیگر هم  بر این مساله واقف است که ایران حاضر است تا کالای مورد نیاز خود را به چندین برابر قیمت خریداری کند، بنابراین تمامی این فرایند بسیار هزینه بر است. به عبارت دیگر 80درصد کالاهای وارداتی به ایران واسطه ای است که باید بکار ببرند تا ماشین آلات ساخته شود و حدود 12 درصد آن کالای مصرفی است. در مورد کالاهای مصرفی همچون میوه هم شاید ایران برای جلوگیری از تورم از واردات آن جلوگیری کند. اما کالاهای واسطه ای که 80 درصد است، مورد نیاز است تا چرخ کارخانه ها و تولید در ایران بچرخد. در نتیجه هزینه بسیار بالا رفته و در قیمت کالا منعکس خواهد شد.

شما به واردات مواد مصرفی اشاره کردید. موضوع جدید دیگری هم مطرح شده که حمل مواد غذایی به ایران تحریم شود، تا چه اندازه این طرح قابلیت تصویب خواهد داشت؟

به باور من احتمال آن بسیار کم است. اما اگر چنین طرحی تصویب شود، بار اول در دنیاست که حمل دارو و یا مواد غذایی تحریم می شود. حتی در دوران صدام هم به جای پول نفت غذا و دارو داده می شد. آنها تنها قصدی که دارند این است که فضای اقتصادی را برای ایران روزبروز تنگ تر کنند و ایران هم در صورت تصویب دوباره راهی پیدا خواهد کرد تا آن را دور بزند. به عنوان مثال ایران گندم را به همان شیوه ای خریداری کند که کالاهای دیگر را خریداری می کند.

یعنی مبادله پایاپای انجام شود؟

بله، مبادله پایاپای می شود و یا چین و هند گندم امریکا را خریداری می کنند و این کالا را به شرکت صوری می فروشد و این شرکت صوری هم کالا را در اختیار ایران قرار می دهد. اما تمامی این دور زدن در نهایت بر قیمت ها اثرگذار خواهدبود.

در این فرایند هزینه ها بالا رفته و از سوی دیگر مشکل فروش نفت ایجاد شده که ارز وجود ندارد و کاهش ارز نیز خود سبب بالا رفتن قیمت آن در ایران خواهد شد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14  

انتشار اولیه: شنبه 14 مرداد 1391/ تاریخ بازانتشار: سه شنبه 17 مرداد 1391