رقابت اقتصادی متفاوت ایران و ترکیه در عراق
محصولات سایپا هویت عراقی‌ها را تعیین می‌کند
پایگاه خبری تحلیلی ایلاف، وابسته به جریان‌های سکولار مخالف حکومت عربستان گزارشی را در این زمینه تهیه کرده است و می‌نویسد: مراد العلوانی، راننده تاکسی خودروی "السیبا" (همان سایپای ایرانی) در بغداد از اهالی رمادی در 110 کیلومتری غرب بغداد است. او ماهی دو مرتبه به دیدار خانواده‌اش به شهر رمادی می‌رود ولی در این سفر از خودروی تاکسی‌اش به دلیل مسائل فنی استفاده نمی‌کند.
علوانی می‌گوید: «اهالی رمادی تمایل چندانی به استفاده از خودروهای ایرانی ندارند، برای این که خاطره خوبی از آن ندارند. در گذشته‌ای نه چندان دور گروه‌های مسلح به دلیل مسائل سیاسی و طایفه‌ای کسانی را که از خودروهای ایرانی استفاده می‌کردند، می‌کشتند.»
باورش شاید چندان آسان نباشد ولی در عراق استفاده از کالاهای ایرانی یا غیر ایرانی به طور غیرعلنی تبدیل به ابزاری برای تقسیم‌بندی طایفه‌ای شده است.
محصولات سایپا در مرکز و جنوب عراق که عموما شیعه‌نشین هستند طرفداران بسیاری دارد در حالی که در مناطق سنی‌نشین غرب عراق کمتر اثری از خودروهای تولید سایپا یافت می‌شود. مساله‌ای که به روشنی بازگوکننده مرزبندی‌های طایفه‌ای عراق است. در بغداد، پایتخت عراق محصولات سایپا به وفور یافت می‌شود. بسیاری از شهروندان عراقی آن را به دلیل ارزان بودن آن در مقایسه با خودروهای مشابه خارجی می‌پسندند و می‌خرند. ولی رحیم فاضل، راننده تاکسی خودروی سایپا در عراق می‌گوید که این خودرو دقیقا به یکی از نشانه‌های سنی یا شیعی بودن افراد تبدیل شده است.
احمد کامل، شهروندی از اهالی شهر فلوجه، 60 کیلومتری شمال بغداد می‌گوید: «در شهر ما کسی سایپا سوار نمی‌شود نه برای این که خودروی خوبی نیست بله فقط برای این که خودرویی ایرانی است.»
وی دلیل این وجود این نگاه را درگیری‌های طایفه‌ای، جنگ ایران و عراق در سال‌های 1980 تا 1988 و همچنین رقابت‌های سیاسی جریان‌های مختلف شیعه و سنی در عراق می‌داند.
کامل با ابراز تاسف در ادامه می‌گوید: «متاسفانه آن‌چه در عراق می‌گذرد نگران‌کننده است. ایرانی‌ها هم مسلمانند و نباید با چنین ابزارهای ساده و پیش پا افتاده‌ای آنها را مقایسه کرد.»
روابط اقتصادی ایران و عراق در سال‌های اخیر به طور بی‌سابقه‌ای گسترش یافته است به گونه‌ای که مبادلات تجاری دو کشور به حدود 10 میلیارد دلار تا پایان سال 2011 رسیده است. اگر چه هنوز دو کشور بر سر برخی مسائل از جمله بحث مرزها و چاه‌های نفتی اختلافاتی با یکدیگر دارند.
قاسم السعدی، جامعه شناس درباره نگاه طایفه‌ای به محصولات ایرانی می‌گوید: «بحران عدم اعتماد به همه چیز سرایت کرده است. این که به خودرویی به دلیل مسایل طایفه‌ای نگاه منفی وجود داشته باشد و اصول فنی لحاظ نشود، جای بسی تامل است. بعضی‌ها می‌گویند چون فلان خودرو کیفیت مناسبی ندارد تمایلی به خرید آن ندارند، این یک نگاه مشروع و منطقی است ولی این که عده‌ای بگویند به دلیل مسایل طایفه‌ای از خودرویی خوششان نمی‌آید، به هیچ وجه قابل قبول نیست.»
عماد سهیل، یکی از شهروندان عراقی این دیدگاه را رد می‌کند و می‌گوید: «چون بسیاری از رویکرد ایران در قبال عراق ناخرسندند خرید محصولات ایرانی را نیز نمی‌پسندند. کالاهای ایرانی از جمله خودروهای ایرانی عراق را به دو بخش تقسیم کرده‌اند. به گونه‌ای که شما برای تشخیص هویت یک شهر از عراق می‌توانید به خودروهایی که در آن شهر استفاده می‌شود، بنگرید.»
سعید کامل در ادامه تحلیل خود از وضعیت اجتماعی - طایفه‌ای عراق می‌گوید: «نفوذ ایران و ترکیه امروزه در زندگی عراقی‌ها با قدرت هر چه تمام‌تر مشهود است. هویت طایفه‌ای هر منطقه‌ای تعریف می‌کند که به کدام طرف متمایل باشد. در مناطق اربیل، دیالی، موصل و رمادی که عموما سنی مذهب هستند محبوبیت ترکیه بسیار بالا است ولی هر چه از شمال به جنوب می‌آیید و ماهیت طایفه‌ای که به تدریج عوض می‌شود، ایران و کالاهای آن محبوب می‌شوند. مثلا بخش عمده‌ای از بغداد تا جنوب عراق کالاهای ایرانی حرف اول را می‌زنند.»
حقیقت این است که ایران و ترکیه دو کشور هم‌جوار با یکدیگر و عراق حضور اقتصادی بسیار گسترده‌ای در عراق دارند. در سایه رکود اقتصادی جهان و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران نفوذ اقتصادی این دو کشور در عراق بسیار بالا است.
محمد السامر، کارشناس مسائل اقتصادی عراق می‌گوید: «هیچ بعید نیست که عراق پشت پرده به عرصه رویارویی حقیقی ایران و ترکیه برای مدت طولانی تبدیل شود.»
ایران پس از اعمال تحریم‌های جامعه جهانی علیه آن تلاش می‌کند تا با حضور بیشتر در بازارهای اقتصادی عراق تا اندازه‌ای از حجم خسارت‌های ناشی از آن بکاهد.
شرکت تولید‌کننده محصولات خودرو، وابسته به وزارت صنایع عراق در سال 2010 در شهر اسکندریه در جنوب بغداد افتتاح شد که به طور مستقیم خودروهای ایرانی مونتاژ و در اختیار شهروندان عراقی قرار می‌دهد.
اگر چه ترکیه تلاش می‌کند که در سایه تحریم‌های جامعه جهانی علیه ایران فرصت‌های اقتصادی بیشتری را از ایران در عراق بگیرد ولی در بسیاری از مناطق عراق مردم این کشور ترجیح می‌دهند که به دلیل تعلقات عاطفی به ایران محصولات ایرانی خریداری کنند.
کریم الجبوری بازرگان ایرانی فعال در منطقه شورجه بغداد در این باره می‌گوید: «ایرانی‌ها به خوبی حساسیت‌های بازار را درک می‌کنند و خوب می‌دانند که با چه سیاستی وارد بازارهایی شوند که پیش از این درهای آنها به رویشان بسته بوده است. مثلا ایران توانسته انحصار بازارهای شهرهای موصل و رمادی را ظرف دو سال اخیر بشکند. ارزانی کالاهای ایرانی در مقایسه با کالاهای ترکی و اردنی باعث شده است تا مسیر برای خرید کالاهای ایرانی هموارتر شود و از برخی سدهای طایفه‌ای عبور کند.»
محسن، صاحب انبار مواد غذایی در عراق در این باره می‌گوید: «برخی از افراد وابسته به یک طایفه خاص محل تولید کالای عرضه شده را قبل از خرید آن می‌پرسند. ولی کیفیت بهتر و ارزان‌تر کالاهای ایرانی در مقایسه با کالاهای مشابه ترکی باعث شده تا تقاضا برای کالاهای ایرانی بر خواسته‌های طایفه‌ای غلبه کند. در این میان کاهش ارزش تومان نیز باعث شده تا قیمت کالاهای ایرانی ارزان‌تر شده و سهل‌الوصول‌تر شوند.»
در بازار پر رقابت عراق که کالاهای چینی، ترکی و اردنی حضور گسترده‌ای دارند، کالاهای ایرانی به خصوص در عرصه خودرو طرفداران بسیاری دارد. میزان استقبال از خودروهای سمند، سایپا و پژو به دلیل ارزان بودنشان در مقایسه با خودروهای مشابه خارجی طرفداران بسیاری در عراق دارند.
نظر شما :