باور ایران این است که در موضع قدرت قرار دارد

دیپلماسی ایرانی:مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی در نشست امروز ( جمعه) خود با هیات ایرانی، جمهوری اسلامی را برای امضاء توافقنامه ای که به دسترسی بازرسان به پایگاه نظامی پارچین در جنوب شرق تهران منجر شود، تحت فشار قرار می دهند، اما دیپلمات های غربی در خصوص توافق در این زمینه ابراز تردید می کنند.

این در حالی است که قدرت های جهانی نیز به دقت روند مذاکرات ایران و آژانس را زیر نظر دارند تا آمادگی تهران برای مذاکرات گسترده تری که قرار است 29 و 30 خرداد در مسکو برگزار شود را محک بزنند. دور قبلی مذاکرات ایران و آژانس که در جریان سفر یوکیا آمانو به تهران و تنها دو روز پیش از نشست بغداد برگزار شده بود، توانست تا حدودی فضای این نشست را تحت تاثیر قرار دهد. چرا که مدیر کل آژانس پس از بازگشت از تهران اعلام کرد توافقی مقدماتی در زمینه بازرسی از سایت نظامی پارچین حاصل شده است. البته تهران نیز اندکی پس از نشست بغداد با گروه 1+5( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه، و آلمان) و مخالفت این گروه با درخواست لغو تحریم ها اعلام کرد برای بازرسی از پارچین آمادگی ندارد.

با این حال مقامات تهران و آژانس بین المللی انرژی اتمی می گویند پیشرفت قابل ملاحظه ای در چارچوب توافق بر سر از سرگیری بازرسی های بین المللی از تاسیسات هسته ای ایران ایجاد شده است. اما همچنان اختلافات در زمینه چگونگی انجام بازرسی های آژانس در ایران به قوت خود باقی است و ایالات متحده نیز در مورد اینکه ایران به آژانس اجازه دسترسی به سایت ها، اطلاعات و مقامات مورد نظر را بدهد، ابراز تردید کرده است. رابرت وود، نماینده آمریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی در حاشیه اجلاس اخیر شورای حکام در جمع خبرنگاران اظهار داشت: من خوش بین نیستم. البته به واقع امیدوارم که توافقی حاصل شود اما مطمئن نیستم که ایران آماده باشد.

بدبینی نماینده آمریکا در کنار اظهارات همتای ایرانی وی، به تردید ها در مورد توافق هسته ای تهران با غرب دامن زده است. علی اصغر سلطانیه،بازرسان هسته ای را به جاسوسی برای آژانس های اطلاعاتی غرب متهم کرده و یادآور شده که فعالیت های نظامی ایران به آنها ارتباطی ندارد.

خبرگزاری رویترز در تحلیل اظهارات سلطانیه به نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت، لحن نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی حاکی از آن است که تهران برای مصالحه در جریان مذاکرات روز جمعه در وین آمادگی ندارد. از سوی دیگر برخی مقامات غربی نیز ادعا می کنند که ایران از ادامه مذاکرات تنها به منظور خرید زمان استفاده می کند و حتی در صورتی که معامله ای انجام شود، ارزش آن به نحوه اجرا بستگی دارد.

این در حالی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران می خواهد نگرانی ها در خصوص اطلاعات به دست آمده در زمینه انجام تحقیقات و آزمایش های تسلیحات هسته ای را تعدیل کند.

موضع قدرت؟

این در شرایطی است که اتحادیه اروپا تاکید دارد آژانس باید در انجام تحقیقات و بازرسی های خود آزاد باشد و برای بستن پرونده موضوعات مورد نظر به طور دائم تحت فشار قرار نگیرد. گزارش ها حاکی از آن است که ایران از آژانس می خواهد موضوعات را یک به یک و برای همیشه حل کرده و پس از خاتمه یافتن یک پرونده دوباره به آن باز نگردد. اما اتحادیه اروپا در بیانیه که در اجلاس اخیر شورای حکام منتشر کرده اصرار دارد که آژانس باید بتواند از سایت ها بازرسی مجدد داشته باشد.

اما تاکید آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بازرسی از پارچین که ادعای انجام تحقیقات هسته ای تسلیحاتی در آن مطرح می شود در حالی صورت می گیرد که در هفته های اخیر موسسه ها و سازمان های مختلف اطلاعاتی با انتشار تصاویر ماهواره ای ادعای پاکسازی پارچین را مطرح کرده اند. البته تهران این ادعا ها را رد کرده است.

برخی دیپلمات ها و تحلیلگران می گویند شاید ایران در نشست جاری با آژانس پیشنهاد همکاری های بیشتر را ارائه دهد تا از آن به عنوان اهرمی در نشست هسته ای مسکو با 6 قدرت جهانی استفاده کند. هدف غرب از این مذاکرات محدود کردن برنامه های غنی سازی در ایران است و تهران نیز در مقابل خواستار لغو تحریم هایی است که جدید ترین دور آن 11 تیرماه از راه می رسد. مذاکرات مسکو در فاصله 10 روز پیش از اعمال تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران برگزار می شود و مقامات غربی تاکید دارند تا زمانی که ایران اقدامات اعتمادسازی نظیر تعلیق غنی سازی را انجام ندهد، بحث لغو این تحریم ها مطرح نیست. 

برخی تحلیلگران در بنیاد تحقیقات استراتژیک بر این باورند عدم موافقت تهران در نشست وین برای بازرسی فوری از سایت نظامی پارچین به این معنی است که ایران همچنان گمان می کند در موضع قدرت قرار دارد. هرچند که شماری از کارشناسان بر این باورند تحریم ها در تضعیف موضع تهران و بازگرداندن جمهوری اسلامی پای میز مذاکره با غرب، موثر بوده اند.
این در حالی است که شفافیت کامل و همکاری ایران با آژانس یکی از اهداف مورد نظر گروه 1+5 در مذاکره با ایران است. البته مارک فیزپاتریک از موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک بر این عقیده است که دسترسی به پارچین در بین امتیاز های کلیدی که 6 قدرت جهانی در مذاکرات مسکو از ایران می خواهند، قرار ندارد. به گفته وی گروه 1+5 بر اقدامات اعتمادساز و محدود کردن توانایی ایران در روند تولید سلاح هسته ای، متمرکز است.

این در حالی است که محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران در زمره نخستین مقامات ایرانی قرار داشت که مدت کوتاهی پس از نشست بغداد در گفت و گو با تلویزیون فرانسه اعلام کرد نباید از دور بعدی مذاکرات در مسکو انتظار معجزه داشت. وی اکنون دفتر کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را نیز به عدم عمل به تعهداتش متهم کرده است. گفته می شود علی باقری، معاون سعید جلیلی در مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 نامه هایی برای اشتون ارسال کرده تا اقدامات لازم برای برگزاری نشست های مقدماتی پیش از نشست مسکو را انجام دهد اما مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به این درخواست پاسخ منفی داده است. در مقابل ایران نیز تهدید کرده است که احتمال دارد مذاکرات مسکو با به تعویق افتاده یا لغو شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی /10