استقلال، اهرم فشار کردها بر مالکی

دیپلماسی ایرانی: بعد از اتفاقات مربوط به ماجرای طارق الهاشمی، بحران جدیدی در عراق ایجاد شده و تلاش هایی نیز برای حل این بحران انجام شده است. نشست اربیل که با سفر مقتدا صدر به این شهر و دیدار او با مسعود بارزانی و پیوستن جلال طالبانی رئیس جمهور عراق، اسامه النجیفی رئیس پارلمان عراق و ایاد علاوی رئیس فهرست العراقیه به آن ها برگزار شد، آخرین تلاشی است که در جهت مدیریت و حل این بحران انجام شده است. البته این نشست در غیاب دو تن از تاثیرگذارترین چهره های سیاسی عراق یعنی نوری المالکی، نخست وزیر و سید عمار حکیم، رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق برگزار شد. دیپلماسی ایرانی ابعاد نشست اربیل را در گفت و گو با ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران بررسی کرده است:

آقای بارزانی طی روزهای گذشته گفته اند که در صورتی که اختلافات حل نشود، ظرف چند ماه آینده استقلال اقلیم کردستان را اعلام می کند. آیا این مسئله امکان پذیر است و در غیر این صورت هدف از بیان چنین مسئله ای چیست؟

به نظر من این مسئله این گونه بیان نشده است که اگر مشکلات حل نشود، ما اعلام استقلال کردی می کنیم. به نظر من این مسئله در رسانه ها به نحو صحیحی منتشر نشده است. آقای بارزانی گفته است که ما خواهان حل مشکلات خود با دولت مرکزی هستیم. تاکنون مشکلاتی وجود داشته که به آن ها توجه نشده است. اگر درخواست ها و مطالبات و توافقنامه هایی که به امضای دو طرف رسیده مورد توجه قرار نگیرد، اول به قانون اساسی عراق بر می گردیم. باید با مراجعه به قانون اساسی عراق این مشکلات حل شود. اگر حل نشد، ناچار هستیم که این مسئله را با مردم کردستان مطرح کنیم تا خود آن ها نسبت به آینده خود تصمیم گیری کنند و نظر بدهند که چه می خواهند! اگر مردم کردستان بر این عقیده بودند که اقلیم کردستان باید تنها پایبند آرای اکثریت مطلق مردم خود باشد، دولت مرکزی نیز باید این مسئله را بپذیرد. اما این به موضع گیری دولت عراق برای آینده این کشور بستگی دارد!

شما می فرمایید که هدف از این بحث حل مشکلات با دولت مرکزی عراق بوده است؟

بله؛ این صحبت تنها تلاشی بوده تا مشکلات با دولت مرکزی حل شود.

آقای بارزانی اخیرا سفرهای منطقه ای و بین المللی زیادی داشته است. او به ایالات متحده، ترکیه و امارات سفر کرده است. آیا واقعا اختلافات اقلیم کردستان تا این اندازه با ترکیه مرتفع شده که آقای اردوغان مورد مذاکره آقای بازرانی قرار می گیرد؟

به نظر من اگر واقع بینانه به این مسئله نگاه کنیم، باید این خبر را از اول تا آخر تکذیب کنیم. چون موضع گیری کرد و ترک نسبت به کردستان مشخص است و از گذشته تا کنون این موضع تغییری نداشته است. علاوه بر این آقای بارزانی اولین بار نیست که به امریکا یا ترکیه سفر می کند و آخرین بار هم نخواهد بود. پیش از این هم ترکیه به دلیل حفظ منافع اقتصادی خود با کردستان عراق، برخی مسائل را پذیرفته است. اما مسئله استقلال کردستان و این نوع صحبت ها نه مورد قبول ترک و نه عرب و نه کرد و نه ایران است. اگر آقای بارزانی هم به این کار تمایل داشته باشد، با کسانی مشورت می کند که به کلی با این ایده مخالف هستند.

آقای اردوغان بعد از سفر آقای بارزانی موضع گیری تندی نسبت به آقای مالکی داشتند. اختلاف کردستان و دولت مرکزی تا آن جا پیش رفته است که آقای بارزانی به ترکیه رو کند؟

موضع گیری آقای اردوغان به دلیل مذاکرات آقای بارزانی یا پاسخ به درخواست او نبوده است. موضع گیری ترکیه بیشتر ناظر به این مسئله بود که حکومت مرکزی در بغداد، حکومت شیعیان است و شیعیان با ایران ارتباط دارند. علاوه بر این اهل تسنن در عراق با ترکیه رابطه خوبی داشته و دارند. اعضای العراقیه اعم از آقای علاوی، طارق الهاشمی، نجیفی و دیگران همگی با ترکیه در ارتباط هستند. به نظر من ترکیه در حال حاضر خود را حامی اهل تسنن در عراق می بیند. شاید این تفکر وجود داشته باشد که ترکیه وارث دولت عثمانی است و امروز باید اسلام گرایی و تسنن گرایی را مدیریت کند. بنابراین به نظر من موضع گیری آقای اردوغان به دلیل نگرش کرد ها نیست.

چند روز پیش شاهد دیدار آقای مقتدا صدر با آقایان بارزانی، طالبانی، علاوی و نجیفی در غیاب افرادی چون آقای حکیم یا مالکی بودیم. برگزاری این نشست چه معنایی دارد و آیا می توان گفت که ائتلاف جدیدی علیه دولت آقای مالکی در حال شکل گیری است؟

اولا کرد ها به دنبال به هم زدن هم پیمانی خود با شیعیان عراق نیستند. البته منظور کل شیعیان عراق است اعم از آقای حکیم،‌ آقای مالکی، آقای جعفری و یا جناب آقای مقتدا صدر؛ حضور آقای مقتدا صدر در این جلسه که در اقلیم کردستان برگزار شد، تمثیلی از جریان شیعه عراق بود. در این جلسه بر این مسئله تاکید شده که باید مشکلات عراق در درون عراق حل شود. مشکلات جریان العراقیه با آقای مالکی بود و کردستان طرحی پیشنهاد داد که این مشکلات به حداقل خود برسد. اما در کل حضور جناب مقتدا صدر در اربیل در این جلسه به نمایندگی از جریان شیعه بوده است.

آیا این نمایندگی از طرف کل شیعیان به آقای صدر داده شده است؟

من اطلاعی ندارم. اما شاید بتوان گفت که آقای مقتدا صدر به این دلیل که خود او قبلا ملاحظات شخصی و تشکیلاتی درباره حکومت عراق داشت، در حال حاضر بهترین گزینه برای وساطت و پیشنهاد برای حفظ وحدت عراق است. بنابر اطلاعاتی که ما داریم مذاکرات در اربیل حول وحدت ملی عراق و پایبندی به دولت قانون بوده است.

آقای بارزانی چه نگاهی نسبت به ادامه ارتباط با ایران دارد؟

ارتباط اقلیم کردستان با ایران نیاز به تجدید نظر ندارد، بلکه نیاز به تقویت و ادامه دارد. رهبری کرد و رهبری عراق معتقد هستند که دوستی و هم پیمانی و همکاری با جمهوری اسلامی ایران، لازم است.

بنابراین اختلافات درونی در عراق نمی تواند در رابطه اقلیم کردستان با ایران تاثیرگذار باشد؟

ما تا کنون موضع گیری منفی از طرف ایران ندیده ایم که این مسئله بخواهد تاثیر منفی داشته باشد. بلکه موضع گیری ایران سازنده و مثبت است و اثری مثبت تر خواهد داشت.

در جمع بندی نکته ای لازم می دانید اضافه کنید؟

اولا؛ نظرات اقلیم کردستان درباره اختلافاتی که در عراق وجود دارد و توسط آقای بارزانی مطرح می شود، نظرات شخصی ایشان نیست. او رئیس اقلیم کردستان است و به پیگیری مطالبات و درخواست های مردم که باعث تقویت وحدت عراق می شود پایبند است. به همین دلیل تاکید آقای بارزانی بر این است که باید اختلافاتی که وجود دارد حل شود.

ثانیا؛ وقتی آقای صدر به اربیل آمد طرحی در هیجده بند مطرح کرد. این طرح نشان می دهد که مشکلاتی وجود دارد و جریانات مختلف در عراق باید با یکدیگر متحد باشند و این مشکلات را حل کنند.

ثالثا؛ اقلیم کردستان تا این لحظه این گونه فکر می کند که باید وحدت عراق حفظ شود و عراق باید به قانون اساسی پایبند باشد و مشکلات خود را در چارچوب همین قانون اساسی حل کند.

رابعا؛ دولت قانون و آقای مالکی باید پایبند توافقنامه ای باشد که در اربیل امضا شد و بعد از آن بود که آقای مالکی توانست دولت تشکیل دهد. سخنان اخیر هم به این دلیل است که کم و کسری در اجرای این قرار داد وجود دارد و باید این توافقنامه به طور کامل اجرایی شود.

خامسا؛ همه عراقی ها اعم از کرد و عرب و شیعه و سنی باید به فکر وحدت عراق باشند تا بتوانند امنیت کاملی برای عراق ایجاد کنند و دولت بتواند خدمات بیشتری به مردم بدهد.