چه گزینه هایی بر روی میز قرار دارند؟

دیپلماسی ایرانی : سیزدهمین روز از ماه آوریل ژنو میزبان اعضای گروه 1+ 5 خواهد بود. نمایندگانی از آمریکا بریتانیا،روسیه،چین،فرانسه و آلمان مقابل ایران می نشینند. محور گفتگوها مشخص است: برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران. چهار کارشناس مسائل هسته ای و تحلیل گر امنیتی در این حوزه در نوشتاری مشترک برای سایت شورای روابط خارجی امریکا به آنچه که باید بر روی میز مذاکرات قرار گیرد ، اشاراتی کوتاه داشتند که در زیر می خوانید. هر چهار کارشناس بر لزوم دفع تکثیر تسلیحات هسته ای در خاورمیانه تاکید داشته و خواهان توقف غنی سازی 20 درصدی اورانیوم ایران بودند. دیوید آلبرایت از موسسه علوم و امنیت ملی واشنگتن به صراحت اعلام می کند که مذاکرات باید بر روندی طولانی و آرام استوار باشد و نه توافقنامه ای کوتاه مدت که در آن ایران خواهان لغو تحریم ها و برخی امتیازدهی های موقت شود. مارک فیتزپاتریک از موسسه تحقیقات استراتژیک لندن پیشنهادهای تکنیکی را می دهد که عملا کار غنی سازی اورانیوم 20 درصد را برای ایران سخت کند. داریل جی کیمبال از شورای کنترل تسلیحات تاکید می کند که روند مذاکرات باید به گونه ای باشد که ایران را مقید به تولید تنها اورانیوم مورد نیاز برای راکتورهای پزشکی کند. جاناتان پرل از تحلیل گران امنیت هسته ای اعتقاد دارند که نمایندگان کشورهای حاضر در این مذاکرات باید طرح انتقال سوخت را روی میز کار قرار دهند. نظر هرکدام از کارشناسان معرفی شده را به تفکیک در زیر می خوانید:

دیوید آلبرایت
هدف مذاکرات آتی باید حرکت در قالبی باشد که چندین مرحله را دربر گرفته و هرمرحله هم امتیازدهی هایی را از سوی ایران و همزمان همکاری هایی را از سوی اعضای 1+5 بطلبد. مذاکرات باید بستر را برای رسیدن به توافقنامه هایی طولانی مدت و بادوام که چندین سال به طول بینجامد، فراهم سازد. در مذاکرات پیشین مسائلی مطرح بود که عملا امکان عملی شدن توافق های حاصله را از میان برد. نخستین آنها تعهد ایران برای متوقف کردن غنی سازی 5 درصدی اورانیوم و پایان دادن به فعالیت سانتریفیوژها در قم بود. ایران نیز می تواند حداقل به برخی نگرانی های اصلی غرب در خصوص تسلیحاتی شدن برنامه هسته ایش پایان دهد.
امریکایی ها نیز باید خود را برای برآورده کردن نیازهای ایران مهیا کنند. از جمله این نیازها واگذاری اورانیوم نزدیک به 20 درصد برای راکتورهای پزشکی ایران است. علاوه بر این اعضای 1+5 هم باید متعهد شوند که در این مسیر تحریم های بیشتری را علیه تهران اعمال نخواهند کرد. توافق های دوجانبه ای که ایران و غرب باید بر سر آن در این مذاکرات و دوره های آتی دور هم نشینی صحبت کنند:
1. ایران رویه شفاف سازی را در پرونده هسته ای خود پیش گرفته و در ازای آن بخش قابل توجهی از تحریم ها علیه تهران لغو شود.
2. بازدیدهای جدی و دایم بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای ، تعلیق موقت بخش های جنجال برانگیز برنامه هسته ای ایران و البته تعلیق تحریم های اعمال شده از سوی سازمان ملل
3. حصول اطمینان آژانس از نبود تاسیسات هسته ای پنهان در ایران ، پایان درخواست برای تعلیق برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران و ارائه بسته های تشویقی قابل توجه از سوی غرب.
4. توسعه برنامه هسته ای صلح آمیز ایران و پایان تمام تحریم های اعمال شده

مارک فیتزپاتریک
اصلی ترین هدف از مذاکرات آتی باید اعتمادسازی باشد که به وسیله آن غرب از این حقیقت مطمئن شود که تهران ناگهان در مسیر تولید تسلیحات هسته ای قرار نخواهد گرفت. این به معنای اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای ایران و شفاف نمایی ها بسیار از جانب این کشور است. آنچه در قطعنامه های شورای امنیت به آن پرداخته شده باید اصول کار در این مذاکرات هم باشد: توقف فعالیت های هسته ای که دغدغه غرب است. محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران یک بار از آمادگی تهران برای توقف غنی سازی 20 درصد خبر داده و در ازای آن اورانیوم مورد نیاز برای راکتورهای پزشکی و تحقیقاتی ایارن مطالبه شده بود. اما اکنون که تهران غنی سازی بیست درصد اورانیوم را هم به ثبت رسانده پیشنهاد رئیس جمهوری ایران نیز تغییراتی خواهد داشت. جلب موافقت ایران برای تخلیه ذخیره اورانیوم بیست درصدی جمع شده نیز به هیچ وجه آسان نیست. البته دو سال پیش ایران موافقت خود را به شکل تلویحی با این مساله اعلام کرد که با سرسختی های ما مواجه شد. آژانس می تواند در ازای دریافت اطلاعاتی در خصوص برنامه تسلیحاتی ایران – در صورت وجود – برگ های تشویقی را به تهران ارائه دهد. ایران به سختی دست از موفقت های اخیرش برمی دارد و در ازای آن غرب باید اورانیوم های مورد نیاز تهران را در اختیار این کشور قرار دهد. بلزرسان آژانس نیز باید اجازه بازدید کامل از تاسیسات نطنز و فردو را داشته باشند. ایران باید ملزم به تعهد به مفاد پروتکل الحاقی شود.

داریل کیمبال
ایران هنوز به روند غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد و در حال حاضر هم برخی مراحل تولید سلاح هسته ای را پشت سرگذاشته است. اما آنچه که مشخص است این است که ایران هسته ای نه اجتناب ناپذیر است و نه تهدیدی تازه. یک دیدار در رده بالا نمی تواند ضامن توافقنامه ای مداون باشد. پیشرفت در مذاکرات نیازمند گفتگوهایی دایمی ، جدی و تکنیکی است. ابتدا داستان را باید با قدم هایی برای اعتمادسازی میان دو طرف برداشت. ذخیره بیست درصدی اورانیوم ایران مدت زمان دستیابی این کشور به تسلیحات هسته ای را کوتاه خواهد کرد. 1+5 باید از ایران بخواهد که غنی سازی اورانیوم بیست درصدی را متوقف کرده و ذخیره کنونی خود را نیز در اختیار آژانس قرار دهد. مساله دیگر دریافت مجوز برای بازدید های دایمی بازرسان آژانس از ایران است . آژانس باید تمام تلاش خود را به کار بگیرد تا غنی سازی اورانیوم ایران به روند عادی خود بازگردانده شود. نمایندگان 1+5 باید بدانند که شاید تحریم ها ایران را برای نشستن پای میز مذاکره ترغیب کرده است اما نمی تواند انگیزه ای جدی برای متوقف شدن تمام برنامه های هسته ای تهران باشد. تهدید حمله نظامی به تهران نیز باید از میان برداشته شود چرا که در بهترین حالت برنامه هسته ای این کشور را تنها چند سال به تعویق می اندازد.
 

جاناتان پیرل
باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا رسما اعلام کرده که مجوز دستیابی ایران به سلاح هسته ای را نمی دهد. برخی ابهامات در خصوص خط قرمز واشنگتن وجود دارد. اما در شرایطی که دور آتی مذاکرات نیز به شکست بینجامد، واشنگتن یک قدم به فکر کردن به گزینه نظامی نزدیک تر خواهد شد. این گزینه نظامی می تواند دخالت مستقیم امریکا باشد یا چراغ سبز نشان دادن به تل آویو برای حمله. برهمین اساس گزینه های بسیاری باید بر روی میز مذاکرات در ژنو باشد.
مذاکرات باید با ازسرگیری بحث انتقال سوخت که پیش از این ایران و ترکیه با حضور برزیل بر سر آن به توافق رسیده بودند، آغاز شود. فعالیت های ایران در تاسیسات فردو هم باید معلق شود. باید تحریم های نفتی و بانکی ایران ادامه پیدا کرده اما سخن گفتن در خصوص حمله نظامی به تهران متوقف شود. باید دید که آیا ایران علاقه مند و قادر به زمان خریدن تا پیش از نشست آتی شورای حکام آژانس است یا خیر.

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی