شریک هسته‌ای، ایران هسته‌ای را نمی‌خواهد

دیپلماسی ایرانی: همزمانی بهار عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا با افزایش اجماع بین المللی علیه فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی و تشدید تحریم ها، تحولات بزرگی را زمینه ساز شد که روشن تر شدن موضع اعراب در قبال ایران و اکنون تغییر رویکرد مسکو در برابر تهران، بخشی از این موج دگردیسی به شمار می رود.

اعراب و در راس آنها عربستان سعودی که تا پیش از بهار عربی محافظه کارانه ترین رویکرد را در قبال سیاست های تهران از جمله فعالیت های هسته ای داشتند، با آغاز انقلاب های عربی رفته رفته موضعی آشکارتر در قبال جمهوری اسلامی اتخاذ کرده و دیگر نگرانی خود از ادامه این برنامه ها و همچنین نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه را  پنهان نکردند.

از سوی دیگر روسیه، شریک هسته ای ایران که در سال های فعالیت در نیرو گاه اتمی بوشهر و فروش تجهیزات به ایران، از فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی حمایت می کرد، اکنون می گوید که ایران هسته ای را نمی خواهد.

شماری از مقامات روس در روز های اخیر مواضع متفاوت با آنچه که در گذشته در قبال ایران داشتند اتخاذ کرده و حتی به طور مشخص مدعی شده اند که بحران در ایران می تواند آسیای میانه را تحت تاثیر پیامد های خود قرار دهد.

اینکه این رویکرد تا چه اندازه حساب شده و ادامه دارد باشد، در ابهام قرار دارد اما به هر ترتیب اظهاراتی که از زبان چهره های سیاسی مشهور روسیه مانند ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور سابق روسیه و دمیتری مدودف، رئیس جمهور کنونی و دوست صمیمی وی مطرح می شود، از نظر چشم انداز پرونده هسته ای ایران و روابط استراتژیک اهمیت زیادی دارد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی به تازگی گزارشی را در مورد فعالیت های هسته ای مورد نگرانی ایران منتشر کرده که انتظار می رود بار دیگر زمینه را برای ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت فراهم کند. در این روند رویکرد روسیه نکته ای بسیار مهم است چرا که با وجود رای مثبت مسکو به 4 قطعنامه تحریمی علیه جمهوری اسلامی، چانه زنی ها و مخالفت های کرملین با تحریم مضاعف ایران موجب تعدیل لحن قطعنامه ها شد.

اما در شرایطی که ولادیمیر پوتین، نامزد انتخابات ریاست جمهوری قریب الوقوع روسیه که شانس بزرگی نیز برای پیروزی دارد، می گوید روسیه مخالف برنامه هسته ای نظامی در ایران است، چرا که جهان را به خطر می اندازد، نقش کرملین در حمایت از برنامه های هسته ای ایران در قبال غرب در ابهام فرو رفته است.

اغلب مقامات روسیه تا پیش از این نه تنها مخالف برنامه های هسته ای ایران نبودند، بلکه از موضع تهران در خصوص صلح جویانه بودن اهداف هسته ای اش حمایت می کردند. اما اکنون پوتین می گوید که نگرانی اعراب در خصوص ایران هسته ای را نیز در پس ذهن خود دارد.

پوتین که در شهر سارو در 500 کیلومتری شرق مسکو ، جایی که نخستین سلاح هسته ای جماهیر شوروی سابق تولید شد، سخن می گفت، تاکید کرد که ایران هسته ای ریسک بزرگتری را متوجه ثبات بین المللی می کند.

این در حالی است وب سایت وزارت امور خارجه روسیه نیز در تاریخ 15 فوریه به نقل از سرگئی ریباکوف، معاون این وزارتخانه گزارش داده بود که پیشرفت حاصل شده در برنامه هسته ای ایران برای روسیه بیش از هر کشور دیگری نگران کننده است. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز اخیرا مدعی شده که آمریکا می تواند از پایگاهی هوایی در قرقیزستان به ایران حمله کند.

علاوه بر این دمیتری مدودف نیز بر این باور است که بحران در کشور هایی مانند ایران و سوریه می تواند به آسیای میانه سرایت کند و به همین دلیل کشور های باقی مانده از جماهیر شوروی سابق باید با یکدیگر همکاری امنیتی داشته باشند.

برخی بر این باورند که با توجه به تحولاتی که در منطقه خاورمیانه ایجاد شده و همچنین ادامه بحران در سوریه، روس ها راه دشوار تری در جهت مخالفت با قطعنامه احتمالی شورای امنیت علیه ایران پیش رو دارند. موضع حامی روسیه از سوریه و وتوی قطعنامه سازمان ملل علیه دولت بشار است در دمشق هم اکنون نیز هزینه های زیادی را برای مقامات کرملین در ابعاد جهانی ایجاد کرده است.

از سوی دیگر از اظهارات اخیر مقامات روسیه نیز اینگونه استنباط می شود که آنها به اندازه گذشته در موضع حمایت از فعالیت های هسته ای ایران قرار ندارند. طیفی از عوامل از پایان بهره برداری های کلان مالی از پروژه نیروگاه بوشهر  گرفته تا فشار بین المللی که هزینه های تعامل با ایران را افزایش می دهد، موجب شده که محاسبات روابط روسیه با ایران که همواره بر اساس منفعت طلبی بوده تغییر کند. تغییری که برآیند آن در اظهارات مقامات روسیه به خوبی محسوس است.

 تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10