قرار در محضر قطر

دیپلماسی ایرانی: همانقدر که نرمش و چرخش اخیر حماسی ها به سمت تئوریسین های عرب فرایند صلح خاورمیانه عجیب به نظر می رسد، همراهی پاکستان هم با افغانستان در مسئله گفتگوهای صلح افغانستان و بازگشت اسلام آباد به این پروسه با موانع و بدبینی هایی توام است.

میانه کابل و اسلام آباد قریب شش ماه است که شکرآب شده و دو طرف هرجا که یکدیگر را دیده اند راه کج کرده و به سمت مخالف رفته اند. اسلام آباد حتی رفتار و دوستی گذشته با واشنگتن را هم ندارد و راه بر برخی کاروان های کمک رسانی ناتو نیز بسته است. همه اینها از صدقه سر سازمان ISI این کشور است که زیر شدیدترین و تندترین اننقادها قرار دارد؛ انتقاد بابت همکاری پشت پرده با شورشیان مسلح و پشتیبانی و اعزام آنها به افغانستان.

اوایل همین هفته دکتر عبدالله عبدالله رهبر ائتلاف ملی افغانستان و از چهره های سیاسی باسابقه این کشور در یک سخنرانی اعلام کرد که هیچ تغییری در سیاست پاکستان در قبال افغانستان به وجود نیامده و این کشور همچنان در تلاش برای بی ثبات کردن افغانستان است. او گفت که طالبان هنوز هم در پاکستان موقعیت و پناهگاه دارند، در کمپ ها به سر می برند و از سوی نهادهایی در داخل پاکستان حمایت می شوند.

سخن دکتر عبدالله ورد زبان قاطبه افغان هاست که می گویند حکومت پاکستان خواهان یک افغانستان ضعیف است و نمی تواند تولد قدرتی دیگر را در همسایگی اش تاب بیاورد و به همین دلیل، به بروز ناامنی در این کشور کمک می کند. اسلام آباد همواره این اتهام را رد کرده و گفته است دلیلی ندارد که به استقبال از ناامنی در کشور همسایه برود و اساسا این موضوع با منطق جور نیست.

پاکستانی ها در اعتراض به اتهام زنی های افغانستان و امریکا از شرکت در کنفرانس دوم بن آلمان که بر وضعیت افغانستان ده سال پس از آزادسازی از چنگ طالبان متمرکز بود، خودداری کرد و این چنین اعتراضش را به بی اعتمادی های رایج نسبت به خود نشان داد. در آن سو حامد کرزی نیز بارها اعلام کرده است که پاکستان باید در تلاش های صلح فعال شود چرا که مسیر گفتگو با طالبان از راه مذاکره با اسلام آباد می گذرد.

در چنین شرایطی یوسف رضا گیلانی روز دوشنبه ششم فوریه وارد قطر شده است تا موضع کشورش را در مورد فرایند صلح افغانستان با مقام های قطری در میان بگذارد. چندی پیش و پس از طرح پیشنهادهای ترکیه و عربستان برای میزبانی از یک دفتر سیاسی متعلق به طالبان، قطر این میزبانی را عهده دار شد و هم طالبانی ها و هم مقام های کابل و واشنگتن با آن موافقت کردند.

این مسئله موجب شده است تا پاکستان بار دیگر به عرصه دیپلماسی در موضوع افغانستان بازگردد؛ بازگشتی که پس از چند ماه سردی روابط و قهر سیاسی، هم به سود پاکستان و هم به سود افغانستان خواهد بود. اسلام آباد پس از گرفتار شدن در ورطه اتهامات غرب و همسایه شمالی اش، روزگار ناخوشی را سپری می کند و چه از بعد امنیتی و چه از لحاظ بحران سیاسی داخلی زیر فشار قرار دارد.

یوسف رضا گیلانی دیروز پس از مدت ها سخنی درباره افغانستان به زبان آورد و به خبرنگاران گفت: افغانستان امن و باثبات، به نفع پاکستان است و ما از هر تلاش صلح جویانه در افغانستان که به رهبری افغان ها صورت گیرد، حمایت می کنیم.

برخی تحلیل‌گران سیاسی بر این باورند که پاکستان می تواند از بازگشت به دیپلماسی با امریکا و افغانستان منتفع شود و بهره برداری سیاسی داشته باشد. از سوی دیگر میزبانی قطر به عنوان یک کشور بی طرف برای چهار طرف ماجرا (امریکا، پاکستان، افغانستان و طالبان) زمینه ای ایجاد خواهد کرد تا در مذاکرات ابتدایی، نفع محوری و بهره برداری فردی طرفین به حداقل برسد ولی رهبریت امریکا در پروسه صلح پررنگ تر از سایرین جلوه کند.

طالبان ماه گذشته اعلام کردند که دفتر سیاسی خود را در قطر می گشایند. گفته می شود آنها مذاکرات ابتدایی را نیز با مقام های امریکایی آغاز کرده اند. با این وجود دعوت از نخست وزیر پاکستان به قطر نشان دهنده آن است که مادامی که تنش های موجود بین واشنگتن و اسلام آباد حل نشود پاکستان نمی تواند نقش عمده ای در مذاکرات قطر ایفا کند. از زمان پیش کشیدن بحث گفتگو با طالبان تا امروز، نه افغانستان و قطر و نه افغانستان و پاکستان با یکدیگر مذاکره نداشته اند. میزبانی قطر فرصتی برای آغاز گفتگوهای صلح در این باره است؛ همچنانکه میزبانی این کشور از حماس و اخباری که از آن منتشر شده، گویای نتایجی دور از انتظار بوده است.