آیا سفر مصلحی به ریاض بی فایده بود؟

 به نظر می رسد عربستان در فضای ایجاد شده علیه ایران بسیار مورد توجه غرب قرار گرفته است. علت توجه غرب به عربستان چیست؟

عربستان سعودی ایران را رقیب منطقه ای و سیاسی خود می داند و از آن جا که ایران را رقیب خود می داند در جهت تخریب ایران تلاش می کند. به همین دلیل عربستان و ملک عبدالله حدود دو سال پیش نامه ای را به اوباما فرستاد که کسی که این نامه را تحویل داد همین آقای عادل الجبیر بود که سفیر فعلی عربستان در امریکا است. از قضا این فرد همان فردی است که داستان ترور او طی ماه های اخیر مطرح شده است. در این نامه عربستان از امریکا خواسته بود که سر افعی را بزند. منظور از افعی نیز ایران بوده است. دو روز بعد قسمت هایی از این نامه در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد. البته عربستان منکر چنین نامه ای بود اما واقعیت این بود که چنین نامه ای از طرف عربستان برای تحریک امریکا علیه ایران ارسال شده بود.

در این که عربستان چنین نامه ای ارسال کرده شکی نیست. این که عربستان در سناریو ترور سفیر هم مشارکت داشته و ترتیب اثر داده است، در حالی که می داند چنین مسئله ای صحت ندارد، ناشی از رقابت های منطقه ای و موضع منفی ای که عربستان در قبال ایران گرفته است.

اقدامات خیرخواهانه ایران برای خروج از شرایط فعلی از طریق آغاز گفت و گو با عربستان با اعزام آقای مصلحی به ریاض شروع شد هم به نتیجه نرسید و دیدیم که عربستان بر خلاف توافق هم سفر آقای مصلحی را خبری کرد و هم به این تلاش های خیرخواهانه وقعی ننهاد. در نهایت به نظر می رسد عربستان تصمیم خود را گرفته است تا هم ایران را تحریم کند و هم امریکا را علیه ایران تحریک کند و هم به صورت محرمانه و پشت پرده با اسرائیل همکاری کند. مجموعه رسانه های وابسته به عربستان در حال حاضر ایران را به عنوان دشمن جهان عرب مطرح می کنند و سعی می کنند دشمنی جهان عرب با اسرائیل را با دشمنی با ایران جایگزین کنند. به عبارتی می توان گفت که این رسانه های در خدمت اسرائیل عمل می کنند.با این اوصاف بدیهی است که امریکایی ها و غربی ها به عربستان امید دارند تا فضا علیه ایران را تنگ تر کنند.

با مطرح شدن طرح تحریم نفت ایران، کشورهای دیگری به غیر از امریکا مانند چین و ژاپن هم به عربستان توجه ویژه ای می کنند. توجه امریکا به عربستات قابل درک است. اما چین و ژاپن با چه انگیزه ای عربستان را مد نظر قرار داده اند؟

عربستان سعودی، کشوری با امکانات بسیار بالایی از انرژی است. انرژی که شریان سیستم صنعتی است بسیار مورد نیاز کشورهای صنعتی است. علاوه بر این عربستان یک بازار بسیار بزرگ است. به ویژه این که عربستان به دلیل وجود حرمین شریفین یعنی مسجد الحرام و مسجد النبی، سالانه چند ده میلیون مسلمان به آن سفر می کنند و سوغاتی های خود را از آن جا تامین می کنند. به همین دلیل عربستان علاوه بر در دست داشتن انرژی می تواند بازار بسیار بزرگی برای کشورهای مختلف باشد. به همین دلیل به نظر می رسد توجه این کشورها به عربستان توجهی طبیعی است و نا هنجار به نظر نمی رسد.

اما این به آن معنی نیست که کشورهایی چون چین و ژاپن، تصمیم گرفته اند که ارتباط خود را با ایران قطع کنند. تنوع در حوزه تامین انرژی استراتژی ثابتی است که نه تنها این کشورها آن را به کار می بندند، بلکه همه کشورهای وارد کننده نفت به این تنوع توجه می کنند.

به نظر شما در این شرایط که از فضای رقابت ایران و عربستان در جهت صدمه زدن به منافع ایران استفاده می شود، چه راه حلی برای ادامه روابط تجاری با کشورهای دیگر مانند چین و ژاپن وجود دارد؟

به هر حال منافع در دنیا منافع دو طرفه است. هم چین به دنبال تنوع است که این نقطه قوتی برای ایران است و هم ایران باید نیاز چین را در چارچوب یک نیاز متقابل تعریف کند. اگر این در ابعاد اقتصادی، نظامی، سیاسی و استراتژیک تعریف شد، تغییر این وضع و روابط سخت خواهد بود. به همین دلیل میزان آسیب پذیری ایران کمتر خواهد شد. اما اگر این میزان وابستگی متقابل ضعیف بود یا یک طرفه بود، امکان دل بریدن از آن آسان خواهد بود.لذا هنر دولت ها در ابعاد سیاست خارجی، از نظر اقتصادی، سیاسی، نظامی، امنیتی و استراتژیک در این است که میزان وابستگی متقابل را به شدت بالا ببرند تا آزادی عمل علیه امنیت ملی یک دیگر کمتر شود.