شرقی‌ها به خاورمیانه می‌آیند

دیپلماسی ایرانی: دستاورد سفر اخیر معاون خزانه‌داری آمریکا به آسیای شرقی شاید بیش از حد تصور کاخ سفید ثمربخش بود، چرا که ژاپن بدون معطلی به درخواست آمریکا برای تحریم ایران پاسخ مثبت داد و اعلام کرد که واردات نفت از جمهوری اسلامی را کاهش می‌دهد. چین نیز بر خلاف گذشته که مخالفت 100 درصد خود را با تحریم بیشتر ایران اعلام می‌کرد، موضع محتاطانه تری اختیار کرد و برای محافل عمومی موضع سکوت را برگزید تا بیشتر روی تحرکات پشت پرده خود تمرکز کند. اما کره جنوبی چند روز مانده به سفر گیتنر از موافقت با کاهش واردات از ایران خبر داد و برخی گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که به پالایشگاه‌های هندی دستور داده شده میزان خرید نفت از ایران را کاهش دهند.

اما با پایان گرفتن سفر معاون خزانه داری آمریکا در حالی که وی با دست پر راهی واشینگتن است، رسانه‌های چین از سفر قریب‌الوقوع ون جیابائو به خاورمیانه خبر داده‌اند. نخست وزیر چین قصد دارد تعطیلات آخر هفته را در عربستان سعودی بگذراند و سپس رهسپار ابوظبی، پایتخت امارات متحده عربی شود تا در کنفرانس سیاست انرژی به تشریح استراتژی انرژی کشورش بپردازد. کویت دیگر کشور تولید کننده نفت منطقه نیز مقصد بعدی جیابائو در این تور خاورمیانه‌ای خواهد بود.

تحلیلگران با اشاره به تلاش‌های پشت‌پرده چین برای یافتن منابع جایگزین نفت ایران این نکته را خاطرنشان می‌کنند که سفر وی به کشور‌های تولید کننده نفت در خاورمیانه نیز در همین راستا انجام می‌شود. این در حالی است که اخیرا برخی گزارش‌ها آمادگی عربستان برای پر کردن جای خالی نفت ایران در بازار را نیز تایید کرده‌اند و به این ترتیب پیام واضح سفر جیابائو می‌تواند این باشد که چین به دنبال ایجاد تنوع در منابع نفتی و یافتن جایگزینی برای ایران است.

این در حالی است که در سفری دیگر، نخست وزیر کره جنوبی نیز رهسپار خاورمیانه می‌شود. رویترز گزارش داد که نخست وزیر کره جنوبی روز جمعه به عمان و سپس امارات متحده عربی می‌رود تا در خصوص منابع نفتی با آنها گفت و گو کند. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که سئول به درخواست آمریکا برای همراهی با تحریم نفت ایران پاسخ مثبت داده است.

سفر مقامات آسیای شرقی به خاورمیانه در سطح مقامات عالی انجام می‌شود و این امر از اهمیت این سفرها حکایت دارد. از سوی دیگر به طور روشن اهداف سفر این دو نخست وزیر آسیایی نیز گفت و گو در مورد منابع انرژی عنوان شده است و این در حالی است که باوجود روابط نزدیک پکن و سئول با ایران در بخش انرژی در برنامه سفر هیچ یک از این نخست وزیران، مقصد تهران گنجانده نشده است.

به اعتقاد برخی تحلیلگران هرچند که مقامات چین در ظاهر با تحریم نفت ایران موافقت نکرده‌اند اما به نظر می‌رسد که با آگاهی از پیامد تحریم بانک مرکزی ایران و صف‌آرایی غرب در راه تحریم  نفت جمهوری اسلامی به دنبال راهی هستند تا در صورت اعمال تحریم واردات نفت از ایران، با ریسک زیادی مواجه نشوند. در عین حال باتوجه به قیمت نفت ایران برای چین که در مقایسه با دیگر منابع از تخفیف برخوردار است، چینی‌ها ترجیح می‌دهند این اقدامات را به طور علنی انجام ندهند تا بتوانند بیشترین سود را از آن خود کنند.