پاسخ زیرکانه چینی ها به درخواست تحریم ایران

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که برخی گزارش‌ها از مخالفت نسبی چین با درخواست آمریکا برای تحریم نفت ایران خبر می‌داد، روزنامه واشینگتن پست گزارش داد که تیموتی گیتنر، معاون خزانه‌داری آمریکا در جریان ملاقات روز چهارشنبه خود با مقامات چینی، با موضع روشن‌تر پکن در قبال تحریم ایران مواجه شده است. بنابراین گزارش، مقامات چین به تلاش‌های آمریکا برای قطع دسترسی ایران به سیستم مالی بین‌المللی از طریق بانک‌های چینی واکنش مثبت‌تری نشان داده‌اند.

این در حالی است که چین بزرگترین واردکننده نفت از ایران است و  در سال گذشته 22 درصد از منابع تولیدی جمهوری اسلامی را خریداری کرده و به همین دلیل دولت اوباما امیدوار است که بتواند با کمک چین، تحریم نفتی ایران را جدی‌تر کند.

از سوی دیگر باراک اوباما در آخرین روز دسامبر گذشته قانون تحریم بانک مرکزی ایران را امضاء کرد و به موجب این قانون بانک‌ها و موسسه‌های مالی خارجی از ارتباط با بانک مرکزی ایران منع می‌شوند و در صورت نقض این قانون از دسترسی به سیستم مالی ایالات متحده بازداشته می‌شوند. این در شرایطی است که بانک مرکزی ایران نقل و انتقال‌های مالی ناشی از فروش نفت ایران را برعهده دارد و به این ترتیب خریداران نفت از جمهوری اسلامی با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد.

هرچند مقامات چین تاکید دارند که موضوع فعالیت‌های اقتصادی باید از مساله هسته‌ای ایران و تحریم‌های اعمالی بر آن جدا باشد اما معاون رئیس‌جمهور چین که احتمالا در سال آینده رهبری کشور را بر عهده می‌گیرد در ملاقات با گیتنر اندکی موضع مخالف چین را تعدیل کرده است. البته تاکید وی بیشتر بر همکاری با آمریکا در مورد مسائل اقتصاد جهانی بوده و تمایل کمتری به همراهی با آمریکا را راه تحریم نفت ایران نشان داده است.

یک مقام رسمی عالی‌رتبه آمریکایی بعد‌ازظهر چهارشنبه اعلام کرد که سفر گیتنر به چین که متعاقب آن سفری به ژاپن نیز خواهد داشت،‌ آغاز ماموریتی دشوار است که آمریکا قصد دارد از طریق آن کشور‌های آسیایی را به کاهش روابط با ایران در بخش انرژی ترغیب کند.

به گفته این مقام آگاه، آمریکا در مراحل اولیه تلاش عظیم دیپلماتیک در سطح جهان برای استفاده از اهرم‌های ناشی از قانون تحریم بانک مرکزی قرار دارد تا فشار‌ها را علیه ایران دوچندان کند. این مقام رسمی خاطرنشان کرد که مقامات خزانه‌داری آمریکا آنچه برای کاخ سفید اهمیت دارد را با مشتریان نفتی ایران در میان گذاشته‌اند و آنها نیز این اظهارات را شنیده‌اند. وی هدف از این تلاش‌ها را راضی کردن شماری از کشور‌ها به قطع روابط نفتی با ایران توصیف کرد.

گفتنی است سفر معاون خزانه‌داری آمریکا به چین در شرایطی انجام شده است که نخست وزیر چین در هفته آینده به خاورمیانه سفر خواهد کرد. ون جیابائو در جریان این سفر به امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر می‌رود. برخی تحلیلگران با اشاره به زمان این سفر برای شرکت در کنفرانسی در ابوظبی و سخنرانی وی در مورد سیاست انرژی چین این گونه تحلیل کرده‌اند که شاید پیام این سفر این باشد که چین به دنبال ایجاد تنوع در منابع انرژی خود است.

این در حالی است که از سال گذشته زمزمه تلاش‌های پشت پرده آمریکا برای ترغیب عربستان در زمینه افزایش صادرات نفت به چین به گوش رسید. در آن زمان تحلیلگران پیش‌بینی کردند که آمریکا قصد دارد با افزایش واردات نفت چین از عربستان از وابستگی نفتی پکن به ایران بکاهد و به این ترتیب مقامات چین را با تحریم‌های گسترده‌تر علیه ایران همراه کند.

اکنون با گذشت یک سال به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها به نتیجه رسیده و عربستان قصد دارد منابع نفت بیشتری را روانه بازار کند تا در صورت تحریم نفت ایران، هم چین و هم کشور‌های اروپایی با مشکل کمبود منابع مواجه نشوند. برخی گزارش‌ها به نقل از مقامات ناشناس سعودی این نکته را تایید کرده‌اند. از سویی دیگر برخی دیپلمات‌های غربی نیز در ماه‌های اخیر از لابی چین با کشور‌هایی مانند عربستان،‌امارات،‌کویت، لیبی و عراق برای افزایش واردات نفت خبر داده بودند که نشان دهنده تلاش پکن برای یافتن جایگزین‌هایی برای نفت ایران است.

ناظران بین‌المللی تاکید دارند که چین همواره به دنبال روابط خوب اقتصادی با ایالات متحده و حفظ این روابط بوده است و سفر قریب‌الوقوع نخست‌وزیر چین به خاورمیانه در قضاوت افکار عمومی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

علاوه بر این باید این نکته را نیز مورد توجه قرار داد که چین هم‌اکنون واردات نفت از ایران را کاهش داده و خرید نفت چین از ایران در ماه‌های دسامبر و ژانویه کمتر از ماه‌های قبل از آن بوده است. هرچند که مقامات نفتی چین دلیل این امر را اختلاف نظر بر سر قیمت‌ نفت توصیف می‌کنند.

این در حالی است که چین نفت را با قیمت تخفیف داده شده از ایران خریداری می‌کند و همواره برای پرداخت قیمت کمتر بابت خرید نفت از ایران تلاش می‌کند. روندی که به اعتقاد تحلیلگران در صورت تحریم نفت ایران و خروج اروپاییان از بازار نفت ایران تشدید خواهد شد.