بحران سوریه مادر یارگیری‌های جدید منطقه ای

وی با در مقام قیاس قرار دادن پرونده سوریه در کنار سایر کشورهایی که بهار عربی را تجربه کرده اند گفت : طولانی ترین شدن پرونده سوریه نسبت به سایر کشورهای عربی نظیر یمن ، بازیگران متعددی را وارد پرونده کرد. این بازیگران هم شامل دولت‌ها هستند و هم نهادهای منطقه ای و بین المللی. در خصوص دولت‌ها کشورهایی مانند فرانسه، ایران ، قطر و عربستان نقش آفرینی‌هایی داشتند. در بخش نهادها هم نهادهای حقوق بشری سازمان ملل ، اتحادیه عرب و اتحادیه اروپا و جریان اخوان منطقه نقش آفرین بودند. در خصوص پرونده سوریه ، حجم آن و طرف‌های درگیر در آن بسیار بود. حتی در منازعات اعراب و اسرائیل و بحث سازش هم این تعداد بازیگر بین المللی دخیل نبوده اند. این مساله مصداقی بر اهمیت این کشور در منطقه است.

سفیر سابق ایران در اردن با اشاره به تغییر معادلات منطقع ای به دنبال بحران سوریه ‌می‌افزاید: بحران سوریه دسته بندی‌های جدیدی را در منطقه ایجادکرد. روسیه، لبنان ، عراق و ایران یک جبهه را تشکیل ‌می‌دهند و در سوی دیگر ترکیه ، قطر ، عربستان سعودی و اخوان قرار دارند. در دسته دوم ترکیه و قطر پیش از این رابطه حسنه ای با سوریه داشتند و تغییر موضع آنها در قبال رفیق قدی‌می‌بشار اسد تعجب بسیاری را برانیگخت.  

محمد ایرانی در جایگاه توضیح اختلاف‌هایی که در میان اعراب بر سر پرونده سوریه به وجود آمده ‌می‌گوید: پیچیده گی پرونده سوریه ، بسیاری از طرفین درگیر را دچار تعارض کرده است. امروزه روز ما شاهد انبوهی از تناقض‌ها در مواضع طرفین هستیم. در ایران به عنوان نخستین نمونه ما این پاراداکس را داشتیم که در خصوص سوریه چه موضعی باید اتخاذ شود؟ این سوال که اقلیت و اکثریت چگونه باید مورد حمایت قرار گیرند هنوز در ایران مطرح و البته بحث جنجالی است. این مساله که تا به کجا به حجت حمایت از مقاومت در منطقه باید هزینه برخی تندروی‌های سوریه را پرداخت کنیم هم مساله ای در خور توجه است. فلسطین و حماس هم در قبال سوریه با نوعی پارادکس روبه رو شده است. در درون اخوان المسلمین هم که نگاه حمایت از مقاومت را دارد نوعی تضاد دیده ‌می‌شود. فرانسوی‌ها نیز در این خصوص برخلاف روزهای نخست که بدون ترمز رفتند به بحث مسیحیان هم فکر ‌می‌کنند. در رژیم صهیونیستی هم دو نوع نگاه وجود دارد. همین تعارض در عراق و ترکیه هم دیده ‌می‌شود .

وی ‌می‌افزاید: امروز عربستان سعودی با ترکیه و قطر هم تعارض‌هایی دارد و ریاض این دو را رقیب خود ‌می‌داند. شورای همکاری خلیج فارس هم با ترکیه دچار اختلاف‌هایی شده است. در اتحادیه عرب هم ما شاهد نوعی اختلاف میان اعضا برای تشدید تحریم‌ها علیه دمشق بودیم. در میان گروه‌های معارض داخلی در سوریه هم این تضاد وجود دارد : برخی دخالت خارجی را تنها راه ‌می‌دانند و عده ای هم پیچیده شدن نسخه لیبی برای سوریه را کاملا نفی ‌می‌کنند.ماهیت مواضع بازیگران این بازی هم با هم متفاوت است. مخالفت برخی از مخالفان مانند عربستان سعودی به دنبال انتقام گیری‌های گذشته هستند. ریاض امکانات بسیاری در اختیار دارد که به تدریج یک به یک آنها را به کار گرفته است. یکی از اصلی ترین ابزار در اختیار آل سعود حربه طایفه ای است. برخی از این طرف‌ها در سوریه به دنبال ارتقا نقش راهبردی خود هستند مانند ترکیه. عده ای هم تحت تاثیر فشارهای بین المللی هستند مانند سودان و بحرین. عده ای هم به دنبال تغییر معادلات راهبردی منطقه هستند، این طیف به دنبال مهار نفوذ مقاومت هستند و البته ایجاد فاصله و اختلاف در میان کشورهای حا‌می‌مقاومت.

ایرانی در خصوص نقش واشنگتن در پرونده سوریه ‌می‌گوید: آمریکا در ابتدای امر بسیار محتاطانه وارد بازی شد. هیلاری کلینتون در نخستین اظهار نظرهای خود عنوان اصلاح طلب را برای بشار اسد به کار برد. واشنگتن همزمان تمایلی به ورود مستقیم به این پرونده ندارد اما نوعی تحریم‌ها را علیه این کشور از اواخر آوریل تحمیل کردند. در ماه نوامبر بحث تحریم به افراد و چهره‌های سیاسی رسید.

وی با تکیه بر بین المللی شدن پرونده سوریه افزود: اتحادیه اروپا نیز 5 بار تحریم‌های مستقل را علیه سوریه تحمیل کرده است. بخشی از این فشارها به دلیل تحولات منطقه ای است اما بخش عمده ای از آنها هم به کینه‌های قدی‌می‌از سوریه در منطقه باز‌می‌گردد.اقدام مهم دیگر در تشدید فشارها بر سوریه طرح قطعنامه علیه سوریه بود که به کمک روسیه و چین وتو شد. پس از وتو این قطعنامه ما شاهد تحولات جدی تر بودیم.  

وی در مقام نتیجه گیری از بحث  ‌می‌گوید: هیچ کدام از مسائل ذکر شده ن‌می‌تواند توجیهی بر سرکوب‌هایی باشد که در سوریه انجام ‌می‌گیرد. امروز نقش اول در سوریه را اتحادیه عرب بر عهده دارد. فعال شدن این اتحادیه که تاکنون منفعل بود نخستین دستاورد ناآرامی‌ها در سوریه بود. در این مرحله نیز نتایج حاصل از اعزام ناظران به سوریه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. استمرار بن بست سیاسی در سوریه شرایط را به سمت راهکار نظا‌می‌پیش ‌می‌برد البته مداخله نظا‌می‌در سوریه ن‌می‌تواند راهگشا باشد که دلیل آن هم اختلاف‌هایی است که میان بازیگران حاضر در بازی به چشم ‌می‌خورد.