تناقض‌گویی‌ها و ناهماهنگی‌ها بر سر مذاکره با طالبان

به گفته این مقام ها، چند دستگی یا تعدد گروه های مسلح، شک و تردیدهای دولت و به خصوص شخص حامد کرزی و مهم تر از همه قهر و دودوزه بازی پاکستان که هم می خواهد نقشی مهم در آینده افغانستان داشته باشد و هم نمی خواهد تمام و کمال وارد میدان شود، موانع سد راه تلاش های صلح در افغانستان به شمار می آید.

از سوی دیگر طی روزهای گذشته خبر رسیده است که مقام های شورای عالی صلح افغانستان از ادامه تلاش های خود برای از سرگیری مذاکرات صلح با طالبان سخن گفته و تاکید کرده اند که مذاکرات صلح باید به رهبری افغان ها صورت گیرد. "مولوی ارسلا رحمانی" یکی از اعضای شورای عالی صلح افغانستان گفته است، تلاش برای گفتگو با طالبان از دو راه میسر است؛ یکی از طریق شوراهای محلی در ولایات، و دیگر تشکیل یک دفتر یا نشانی (آدرس) سیاسی برای طالبان تا بتوان مستقیم با آنها وارد مذاکره شد، که برای تحقق راه دوم، سفرهایی به ترکیه و پاکستان صورت گرفته است.

به گفته این مقام شورای عالی صلح، طالبان هیچ گاه مذاکرات را بطور صریح رد نکرده ولی شرایطی را اعلام کرده اند که شورای عالی صلح تلاش دارد این شرط و شروط را در جریان مذاکره مورد بحث قرار دهد. درحال حاضر نیز شورا به دنبال آن است تا افرادی را که با رهبری طالبان ارتباط دارند یا با نزدیکان آنها در تماس هستند، تشویق کنند که خواست ها و شرایط شان را روی میز مذاکره مطرح کنند. رحمانی می گوید: مذاکرات صلح با طالبان باید توسط افغان ها صورت گیرد و خارجی ها فقط نقش همکار و مشورت دهنده داشته باشند.

اما این سخنان در حالی منتشر شد که حکومت افغانستان در اعتراض به تلاش های پنهانی قطر برای ایجاد دفتر سیاسی برای طالبان در دوحه، سفیرش را از قطر فراخواند. با این وجود دو روز بعد بازهم موضوع مذاکرات صلح خبرساز شد و این بار خبرها از موافقت حامد کرزی با گشایش دفتر سیاسی برای طالبان حکایت داشت. گفته می شود رئیس جمهور افغانستان پس از برگزاری یک نشست مشورتی با برخی چهره های سیاسی و رهبران جهادی کشور، با این موضوع موافقت کرده است.

به نظر می رسد دولت افغانستان هنوز تکلیف خود را با پروسه صلح و مذاکره با شورشیان مشخص نکرده است. مقارن با این اخبار و گمانه ها، حامد کرزی بار دیگر روی مسئله دیگری انگشت گذاشت و آن موضوع چیزی جز پاکستان و نقش محوری و موثر آن در مذاکرات صلح نبود. کرزی گفته است تنها با حضور پاکستان است که می توان روند صلح و مذاکره با مخالفان مسلح را پیش برد چرا که حملات این گروه ها از داخل پاکستان طراحی و صادر می شود.

مجموع این گفته ها و خبرها، فضایی مبهم و ناهماهنگ را در ذهن ترسیم می کند و امید به انجام مذاکرات و موفقیت در مذاکرات با طالبان را به یاس تبدیل می کند. دولت افغانستان از یکسو می گوید هیچ کشور و گروهی نباید بدون مشورت افغانستان در پروسه گفتگوهای صلح در این کشور مداخله کند ولی از سوی دیگر، گزارش ها حاکی از آن است که هم امریکا و آلمان و هم قطر و ترکیه در پی فراهم آوردن شرایط گفتگو هستند. البته بعید نیست که این تلاش ها با هماهنگی پنهانی با دولت افغانستان صورت گرفته باشد.

در هفته گذشته برخی گزارش ها حاکی از آن بود که ایالات متحده و آلمان قصد دارند با ایجاد دفتر سیاسی برای طالبان در قطر زمینه گفتگو با طالبان را فراهم کنند. این کوشش ها برگرفته از این باور است که اگر یک فضای اعتماد ایجاد شود و یک نشانی مشخص برای مخالفان موجود باشد، می توان با اطمینان و کنترل بیشتری عمل کرد و مرحله به مرحله مذاکرات را پیش برد.

روی همین اصل بود که حامد کرزی پس از برگزاری نشست مشورتی با برخی چهره های پرنفوذ کشور به عنوان رهبران پیشین جهادی، با گشایش دفتری برای مخالفان در افغانستان یا یکی از کشورهای اسلامی موافقت کرد. البته گفته می شود ترجیح دولت این است که این دفتر در عربستان یا ترکیه دایر شود. (پیشتر ایران نیز برای میزبانی این مذاکرات اعلام آمادگی کرده بود)

اما ظاهرا ناهماهنگی و چنددستگی آرا و نظرها در دولت و شورای عالی صلح، تمامی ندارد و در داخل نیروهای دولتی و خواهان صلح نیز توافق صددرصد برای تداوم گفتگوها و یا محل انجام گفتگوها وجود ندارد. برخی مقام ها و افراد دخیل در این پروسه گفته اند که شورای صلح و حکومت افغانستان حاضرند طالبان در قطر هم دفتر داشته باشند. این عده معتقدند که طالبان هم خوش‌تر دارد تا دفترش در قطر باشد. با این حال هنوز دفتر ریاست جمهوری افغانستان در این مورد نظر رسمی نداده و بر وجود تردیدها و تناقض ها در این مورد صحه گذاشته است.

این تناقض ها و ناهماهنگی ها پس از کشته شدن برهان الدین ربانی رئیس پیشین شورای عالی صلح به دست کسی که خودش را حامل پیام صلح معرفی کرده بود، بیش از گذشته شد و حتی به جایی رسید که حامد کرزی در چند مقطع از احتمال توقف گفتگوها و لزوم گفتگوی اولیه با اسلام‌آباد – پیش از هر مذاکره دیگر – سخن گفت.