روس‌ها ابتکار عمل را در دست می‌گیرند

محورهای اصلی پیش‌نویس روسیه برای حل بحران در سوریه چه بوده است؟

در پیش نویسی که روسیه درارتباط با سوریه مطرح کرده است، چند نکته مهم وجود دارد:

1.     روسیه سعی کرده راه میانه‌ای را در پیش بگیرد که هم دولت سوریه بتواند بر اساس آن عمل کند و هم معارضین از آن رضایت داشته باشند. آنچه که در پیش‌نویس آمده این است که دولت سوریه اجازه دهد تا تحقیقات مربوط به نقض حقوق بشر به طور مستقل دراین کشور صورت بگیرد.

2.     از دو طرف خواسته‌ است که اقدامات خشونت‌بار را کناربگذارند و دست به خشونت نزنند تا منجر به وخیم‌تر شدن اوضاع نشود.

3.     به گفته آقای ویتالی چورکین، سفیر روسیه در سازمان ملل، این پیش ‌نویس به نحوی طراحی شده است که دو طرف نیازی به درخواست از خارجی‌ها برای دخالت در مسایل خود نداشته باشند و بحران در داخل سوریه حل و فصل شود.

مهمترین محورهایی که در این پیش‌نویس آمده، موضوعاتی بود که در بالا ذکر شد.

آیا می‌توان ارائه این پیش‌نویس را تغییر موضعی در مواضع روسیه در قبال سوریه تلقی کرد؟

نه، این پیش‌نویس را نمی‌توان تغییر موضع دانست. روس‌ها پس از مدت‌ها که بیشتر نظاره‌گر بودند و یا برخورد منفعلانه‌ای که نسبت به مواضع غربی‌ها داشتند، سعی کردند تا به گونه‌ای دیگر پاسخ دهند و اینبار سعی کردند با اقدام ابتکاری، قطعنامه‌ای را به شورای امنیت ببرند. با توجه به اینکه روسیه قطعنامه قبلی را وتو کرد و اجازه نداد تا به تایید شورای امنیت برسد، مطمئن بودند که غرب درصدد است تا قطعنامه دیگری را عنوان کند، بنابراین در چنین شرایطی اگر روسیه بازهم قطعنامه دیگری را وتو می‌کرد، برای روسیه در افکار عمومی امر مثبتی نبود. در نتیجه روس‌ها با طرح قطعنامه جدید از طرف خود قصد داشتند تا غربی‌ها را وادار به واکنش نشان دادن به این قطعنامه کنند. در حقیقت این رویکرد نوعی ابتکارعمل از طرف روسیه بوده تا موضع آن در قبال سوریه از وضع موجود بدتر نشود و ضمن آنکه در این قطعنامه تعهداتی برای حکومت و معترضان سوری در نظر گرفته شده است و تلاش شده راه‌حل میانه‌ای پیشنهاد شود تا مورد پذیرش دو طرف قرار بگیرد.

با توجه به شرایطی که اکنون وجود دارد، اگر غرب قطعنامه شدید‌تری را علیه سوریه پیشنهاد کند، آیا روسیه بازهم آن را وتو خواهد کرد؟

با توجه به رویکردی که روس‌ها تا به امروز در مورد سوریه داشتند و اهمیتی که این کشور برای روسیه دارد، به نظر می‌رسد که روس‌ها در مورد سوریه جدی‌تر باشند و تمام تلاش خود را بکار خواهند گرفت تا اجازه ندهند فضا برای دخالت خارجی‌ها در مساله سوریه  فراهم شود. تجربه لیبی به روس‌ها می‌گوید کوتاه آمدن در این موضوع ممکن است منجر به مداخله شدیدتر و وسیع‌تر شورای امنیت و نیروهای نظامی خارجی در سوریه شود و این چیزی نیست که روس‌ها حاضر به پذیرش آن باشند. به باور من روسیه در ارتباط با سوریه بسیار جدی‌تر برخورد خواهد کرد و اگر بحث تحریم‌ها برای سوریه مطرح شود، باز وارد فرایند طولانی‌تری شده که در نهایت ضرر اصلی متوجه کشورهای نزدیک به سوریه همچون روسیه خواهد شد.

مواضع غرب را در برابر پیشنهاد روسیه چگونه تحلیل می‌کنید؟

غربی‌ها هنوز واکنش منفی نسبت به این پیش‌نویس نشان ندادند، اگر دولت سوریه و مخالفین این پیشنهاد را بپذیرند، شاید غرب هم دیگر واکنش جدی و یا مخالفتی به آن نشان ندهد. چراکه غربی‌ها می دانند که اگر وارد بحث جدی تحریم‌ها علیه سوریه شوند با مخالفت جدی روسیه روبرو خواهند شد و چنین روندی بر روابط خوب غرب و روسیه تاثیر بدی خواهد داشت. غربی‌ها در شرایط موجود به دنبال این نیستند که روابط خود را با روسیه خراب کنند. به همین دلیل اگر راه حل میانه‌ای پیدا شود که هم دولت بشاراسد بپذیرد تا فضا را برای مخالفین باز کند و آنها نیز وارد عرصه سیاست سوریه شوند، همچنین از سوی دیگر مخالفین هم بپذیرند، ‌از شدت درگیری‌ها کم خواهد شد. اما ممکن است  معترضان سوری با تحریک خارجی‌ها این پیشنهاد را نپذیرند و در نتیجه درگیری‌ها ادامه خواهد داشت و عملا طرح روسیه خیلی معنایی پیدا نخواهد کرد.

به باور من غرب بیشتر بازی خود را مبتنی بر نظر مخالفین سوریه طرح خواهد کرد، اگر آنها بپذیرند غرب نیز با آنها همراهی خواهد کرد، اما اگر آنها نپذیرند فضا برای دولت‌های غربی فراهم می‌شود تا بتوانند افراد بیشتری را در آینده بر دولت برسرکار آورند. در نهایت اگر این قطعنامه به جایی نرسد، روس‌ها مجددا در حالت دفاعی قرار خواهند گرفت و مجبورند به ابتکارعمل‌های غرب جواب دهند.   

آیا مشکلات داخلی روسیه تاثیری بر وضعیت بین‌المللی این کشور گذاشته است؟

هنوز مباحث داخلی روسیه آنقدر گسترده نشده که بر سیاست خارجی روسیه تاثیرگذار باشد. اما روس‌ها نیز نگران هستند که هر اندازه فضای اینگونه تنش‌های داخلی درکشورهای مختلف و جریان‌های خواهان آزادی‌های سیاسی به دنبال درگیری‌های بیشتری باشند، می‌تواند بر مردم روسیه تاثیرگذار باشد و مردم این کشور را نیز درگیر چنین فضاهایی کند. بنابراین روس‌ها بیشتر از این زاویه به تحولات در کشورهای مختلف نگاه می‌کنند، به عبارت دیگر تاثیرگذاری این جنبش‌ها بر مردم روسیه نگران کننده است.