ایران و اروپا به دنبال جایگزین‌های نفتی

در این هنگامه بدیهی بود که رای به تحریم انرژی ایران نوعی تن دادن به بحران شدیدتر و افزایش وخامت اقتصادی برای اروپا باشد. حتی امریکا نیز که سروصدای زیادی به پا کرده و تهدیدهای تحریمی شدیداللحنی بر زبان می آورد، اعلام کرد که در شرایط فعلی نمی خواهد یا نمی تواند بانک مرکزی ایران را تحریم کند. کارشناسان به خوبی می دانستند که دلیل این امر نه پله ای و مرحله ای بودن تحریم ها بلکه احتمال به هم ریختن بهای انرژی و نوسانات شدید در این حوزه بوده است.

البته فرانسه و بریتانیا به صورت یکجانبه به تحریم شرکت ها و بانک هایی اقدام کردند که مناسبات انرژی و بانکی شان را با تهران ادامه دهند. همین موضع گیری و رویارویی آشکار بود که کار را به حمله به سفارت بریتانیا در تهران کشاند و کشمکشی تازه میان دو طرف پدید آورد.

در ایران علی اکبر صالحی اعلام کرده است که موضع گیری و جنجال های اخیر فرانسه و انگلستان درباره تهران و اعلام تحریم های مالی و نفتی از سوی آنها، سرپوشی بر مشکلات داخلی اتحادیه اروپا و اختلاف های بروز کرده میان آنهاست. در این شرایط که گره های مالی اروپا روی هم قرار گرفته و می بایست مرحله به مرحله گشوده شود و بازارهای اروپا را سروسامان بخشد، بحث درباره تحریم نفتی ایران به بعد موکول شده و قرار است دست کم تا سه ماه دیگر هرگونه اجماع یا تصمیم گیری همه جانبه بر سر این موضوع منتفی باشد.

برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اروپا قصد دارد در این فاصله چند ماهه - که به قول خودش، فرصتی به تهران محسوب می شود – با عدم تحریم نفت ایران از خودزنی بپرهیزد و از حجم مشکلات و مصائب خود بکاهد و پس از اطمینان از رونق نسبی بازار و هماهنگ سازی ظرفیت تولید نفت خاورمیانه از جانب برخی کشورهای عربی، به تدریج گزینه تحریم انرژی را روی میز بگذارد. اما دولت ایران نظر دیگری دارد. وزیر نفت معتقد است که تحریم ایران بازار جهانی نفت را به هم می‌زند و بنابراین اروپا خرید نفت از ایران را تحریم نخواهد کرد. رستم قاسمی در نشستی خبری درباره آخرین وضعیت عرضه و تقاضای نفت در بازارهای جهانی گفته است: با بازگشت نفت لیبی و افزایش تولید نفت عراق باید ظرفیت تولید نفت در برخی از کشورهای عضو اوپک کاهش یابد.

درواقع اشاره وزیر نفت به اقدام کشورهایی است که هنوز افزایش تولید نفت را در دستور کار دارند و تداوم این روند ممکن است اطمینان خاطر و فراغت لازم را برای غربی ها به همراه داشته باشد و آنها را از نگرانی و دغدغه های نفتی خلاص کند.

وزیر نفت پیش بینی کرده است که تا سال آینده ظرفیت تولید روزانه نفت لیبی به یک و نیم میلیون بشکه در روز افزایش می یابد، و بنابراین قصد دارد در نشست آینده اوپک پیشنهاد خود را مبنی بر کاهش تولید نفت آن دسته از کشورهایی که در جریان بحران لیبی به افزایش تولید نفت خود اقدام کردند، مطرح کند.

سیاست ایران در اوپک افزایش تولید نفت نیست و این موضوعی نیست که بر کسی پوشیده باشد. همانطور که اروپا مشغول زمینه سازی برای حفظ و افزایش ظرفیت تولید نفت از سوی برخی کشورهاست، ایران نیز با دقت اوضاع انرژی جهان را رصد می کند و برای روزی که احتمالا بخواهند ایران را از بازار نفت اروپا حذف کنند، پیش بینی هایی در نظر می گیرد تا احیانا با اجرای این قسم تحریم ها دچار شوک یا ضربه فنی نشود.

رستم قاسمی درباره احتمال تحریم نفت ایران از جانب اروپا گفته است: در حال حاضر ایران جزو کشورهای عمده تولید کننده نفت در جهان است و نبود ایران بازار جهانی نفت را به هم می زند. با این حال ایران مشکلی برای جایگزین کردن بازار نفت خود در اروپا ندارد.

تهران این پیش بینی را مدنظر دارد که در صورت آرام تر شدن اوضاع مالی اروپا، احتمال اجرای گزینه تحریم نفتی اش وجود دارد و روی همین اصل می بایست سیاستی تدریجی را برای جایگزین کردن بازاری به جای اروپا بیابد. ایران درحال حاضر حدود 20 درصد از نفت صادراتی اش را به اروپا می فرستد؛ صادراتی که هم برای ایران و هم برای اروپا جنبه حیاتی دارد و هر دو طرف از هم اکنون به فکر یافتن جایگزین هایی مطلوب هستند؛ یکی برای فروش و دیگری برای خرید.