تحولات سوریه و گرفتاری اردنی‌ها
شاید در بین احزاب معارضه در اردن، تنها جریان اخوان المسلمین و شاخه سیاسی آن جبهه عمل اسلامی‌با مواضع پادشاه همراهی کرد و هم سو با شاخه اخوان سوریه علیه اقدامات بشار اسد بیانیه داد و موضع گیری علنی کرد. این امر حکایت از دودستگی سیاسی داخلی در اردن نسبت به تحولات سوریه دارد. سال‌ها تمام گروه‌های معرض در اردن و در راس آن‌ها جبهه عمل اسلامی‌با دمشق هم پیمانی داشته و به عبارت دیگر از مواضع مقاومتی و ضد اسرائیلی سوری‌ها حمایت می‌کرده اند. برخورد خشن نیروهای امنیتی سوریه با مردم به ویژه با حامیان جریان اخوان المسلمین در صفوف معارضان اردنی انشقاق ایجاد کرد.
البته بدون تردید جریان اسلامی‌اردن هم چنان قوی ترین و موثر ترین گروه معارض در سطح کشور محسوب می‌شود و تنظیم و اداره تظاهرات هفتگی مخالفان را همین جبهه عمل اسلامی‌بر عهده دارد. بدون تردید هم سویی جریان اخوان در اردن با دیدگاه پادشاه علیه حکومت بشار اسد این جریان اسلامی‌را مجبور خواهد ساخت از حجم تحرکات داخلی خود بکاهد و مطالبات خود را نسبت به لزوم تغییر و اصلام در دولت اردن تعدیل کند.
لذا پیچیدگی حوادث سوریه بار دیگر تعارض جدیدی را در بین جبهه حامیان دیروز سوریه به نمایش گذاشت. این اتفاق قبلا در بین مسئولین جنبش حماس نیز رخ داده بود. بدنه مردمی‌حماس و عقبه فکری این جنبش متصل به جریان اخوان المسلمین است. از این رو رهبران این جنبش دچار تناقض رفتار در نوع تعامل با دولت سوریه پس از حوادث درعا، حمص و حماء شده اند. حمایت از دولت حامی‌مقاومت فلسطین یا مخالفت با سرکوب حامیان اخوان المسلمین توسط نیروهای امنیتی سوریه، رهبران حماس را دچار سر در گمی‌و آشفتگی تصمیم نمود. که البته هنوز این وضعیت در مواضع حماس ادامه دارد. رهبران سیاسی حماس سال‌هاست در دمشق پناه گرفته اند و خرد و کلان تصمیمات مقاومتی خود را در طی این سال‌ها با رهبران سوریه به تبادل نظر گذارده اند. به همین دلیل است که از ابتدا بسیاری بر این عقیده بوده و هستند که تغییر و تحول در ساختار نظام سوریه متفاوت از دیگر حوزه‌های عربی است و در حوزه‌های منطقه ای تاثیرگذار خواهد بود.
به هر صورت در اردن نیز به گونه ای دیگر چنین وضعیتی حاکم است. هفته گذشته عون الخصاونه، نخست وزیر جدید اردن که یک حقوق دان بین المللی و قاضی دادگاه لاهه بوده است اعلام داشت در صورت تصمیم به تحریم اقتصادی اقتصادی سوریه توسط اتحادیه عرب، اردن در این تحریم شرکت نخواهد کرد. هم زمان هوشیار زیباری و عدنان منصور وزرای خارجه عراق و لبنان نیز با اتخاذ همین موضع اعلام کردند که به دلیل روابط اقتصادی گسترده با سوریه در تحریم اتحادیه عرب مشارکت نخواهند داشت. نخست وزیر اردن این تصمیم دولت خود را مبتنی بر ماده پنجاه منشور ملل متحد امری قانونی اعلام کرد که بر اساس آن هر دولت که از تحریم اقتصادی کشور همسایه خود آسیب جدی ببیند، می‌تواند در اقدامات تحریمی‌مشارکت نکند.
اردنی‌ها گرچه سال‌ها است که روابط سیاسی مطلوبی با سوریه ندارند اما حجم تبادلات اقتصادی و تجاری آن‌ها با سوریه بیش از ششصد میلیون دلار است. نیاز اردنی‌ها به سوریه در تامین آب کشاورزی، مواد غذایی، گندم و حبوبات، میوه و تره بار، منسوجات و پوشاک و عبور ترانزیت کالاهای خود به بنادر مدیترانه ای سوریه است. علاوه بر آن پیوندهای اجتماعی و تداخل عشیره ای در مناطق مرزی نیز سهم عمده ای در روابط دو طرف دارد. در مجموع سهم نیاز اردنی‌ها به سوریه، بسیار بیش از نسبت عکس آن است.
بنابراین می‌توان گفت تصمیم دولت اردن در راستای تامین منافع ملی آن‌ها اتخاذ شده است. بنابر همین دلایل ارائه شده، اردنی‌ها سعی بر حفظ توازن و عدم اتخاذ مواضع جانبدارانه در قبال تحولات سوریه داشته اند. ظاهرا پادشاه اردن در سفر به لندن و دریافت نشانه‌هایی از جدیت برخورد غرب با بشار اسد، پیام جبهه مخالف سوریه را منتقل کرده است و بلافاصله نخست وزیر جدید نیز به منظور کنترل وضعیت مخالفان داخلی و حفظ توازن، تصمیم اردن به عدم مشارکت در تحریم اقتصادی علیه سوریه را هم سو با مواضع کشورهای عراق و لبنان اعلام داشته است.
نظر شما :