روابط نظامی و امنیتی امریکا با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

 

پس از پيروزى نظامى امريکا در افغانستان، به کارگيرى نيروى نظامى به عنوان يکى از ابزارهاى مهم سياست مداخله امريکا، امرى قابل پيش بينى بود. در دهه 1990 و پس از جنگ خليج فارس، بکارگيرى نيروى نظامى يکى از عمده ترين شاخص‏هاى استيلاجويى ايالات متحده را تشکيل مى داده است.

 

 البته سرآغاز آن را مى توان در سال 1986 و در جريان جنگ نفتکش‏ها در خليج فارس دانست که کويت از امريکا تقاضاى مراقبت و همراهى کشتي‏هاى خود در اين آبراه را نمود. بنابراين يکى از شاخصه‏هاى مهم سياست مداخله امريکا در مناطق بحرانى، انعقاد قراردادهاى دوجانبه و چند جانبه نظامى با کشورهاى آن منطقه براى استفاده از پايگاه‏هاى نظامى يا فروش تسليحات يا حتى انجام مانورهاى مشترک نظامى است.

 

 در خليج فارس نيز نيروهاى امريکايى اجازه داشتند که از تجهيزات کشورهاى عرب خليج فارس و پايگاه‏هاى آنها استفاده کند و حتى بعد از سرنگونى صدام حسين آنها روابط نظامى شان را با امريکا تعليق يا قطع نکردند.

 

 اما مشکل در اينجا بود که برخى از اين کشورها خصوصا عربستان به علت مخالفت‏هاى شديد داخلى، در مورد حضور نظامى امريکا در عربستان، مجبور به کاهش و حتى بازپس ديگرى پايگاه‏هاى نظامى اش از امريکا شد با اين وجود در واقعيت ما شاهد انعقاد قراردادهاى امنيتى بسيارى ميان امريکا و کشورهاى عربى حوزه خليج فارس هستيم.

قطر: حتى قبل از جنگ خليج فارس و حمله به عراق، قطر با امريکا روابط نظامى-دفاعى نزديکى داشت. مهمترين پايگاه نظامى امريکا در خليج فارس در اين کشور قرار دارد. پايگاه عملياتى هوايى العديددر 35 کيلومترى جنوب دوحه، پايتخت قطر و در 70 کيلومترى مرز مشترک اين کشور با عربستان سعودى قرار دارد که از اکتبر 2001 به مهم ترين پايگاه هوايى آمريکا در آسيا و خاورميانه تبديل شده است.

بر اين اساس اکنون فرماندهى عمليات در پايگاه العديد قطر قرار دارد.

پايگاه العديد يکى از جديدترين يايگاه‏ها با تاسيسات نظامى پيشرفته است که قابليت فرود و نگهدارى حدود 120 فروند هواپيماى نظامى پيشرفته را دارا مى باشد. از پايگاه آمريکايى العديد براى نگهدارى تانک‏ها و نفربرهاى زرهى و سلاح مورد نياز يک لشکر استفاده مى شود.

 

اين پايگاه داراى ارتباطات ماهواره اى و سيستم ارتباطى کنترل از راه دور براى انجام روزانه يک هزار عمليات بمباران هوايى است، که در عمليات نظامى عليه عراق نقش مهمى ايفا خواهد کرد. علاوه بر العديد، پايگاه سيليه نيز پس از تشکيل پايگاه العديد به يک مرکز ستاد عملياتي تبديل شده است. البته دولت قطر مدعى است ايجاد اين پايگاه در کشور عطف به قرارداد امنيتى و نظامى دو کشور در سال 1992 است که التزامات دو طرفه‌اى بين دوحه و واشنگتن ايجاد کرده است؛ و به شدت اين نظريه را تکذيب مى کنند که تسريع در اجرايى کردن و بهينه سازى پايگاه العديد، ربطى به حمله آمريکا به عراق در سال 1382 داشته است.

بحرين: بحرين ميزبان مقر فرماندهى نيروى دريايى امريکا در خليج فارس از 1948 بوده است قبل از اينکه امريکا نيروى غربى اصلى در خليج فارس شود. بحرين قرارداد همکارى دفاعى جداگانه با امريکا در 1991 امضا کرده که همچنان به قوت خود باقى است. بندر سلمان، فرودگاه المحرق و پايگاه هوايى شيخ عيسى و پايگاه نظامى الجفير در منامه، از مهم ترين پايگاه‌هاى آمريکا در بحرين به شمار مى رود. بحرين به هواپيماهاى جنگى امريکا در هر دو عمليات OEF و OIF اجازه استفاده از خاکش را داد.

کويت: کويت که خودش را در معرض بيشترين آسيب پزيرى در مقابل حمله عراق به کشورش ديده بود، يک معاهده 10 ساله با امريکا امضا کرد؛ که در سال 2002 براى 10 سال ديگر تمديد شد. امريکا همچنين 170 ميليون دلار کمک براى بازسازى و ارتقاء دو پايگاه هوايى کويت (على السالم و على الجبير) که هواپيماهاى جنگى امريکا را در طول دهه 1990 در عمليات بر ضد عراق، به اين کشور ميزبانى کرده بود، اعطا کرد. پايگاه نظامى على السالم و پايگاه هوايى احمدالجابر نيز از پايگاه‌هاى استقرار نيروهاى نظامى آمريکا در کويت به شمار مى‌رود.

امارات متحده عربى: تا قبل از جنگ خليج فارس ارتباطات نظامى نزديکى با امريکا نداشت؛ اما بعد از جنگ براى ترساندن و ايجاد تعادل با ايران خواهان ارتباط دفاعى نزديک شد. در سال 1994 اولين معاهده نظامى را با امريکا امضا نمود. هر چند که در مورد قلمرو قدرت کارکنان نظامى امريکا در امارات متحده عربى اختلاف نظرهايى وجود داشت.

 

امارات براى کشتي‏هاى امريکايى براى استفاده از بندر جبل على اجازه صادر کرد و همچنين براى هواپيماهاى جنگى امريکا در مورد سوخت گيرى در پايگاه هوايى الدهفرا در حمله به عراق. اما امارات بيشتر موافق تصميم گيرى دسته جمعى کشورهاى عرب منطقه در مورد موضوع عراق بود.

عمان: در 1980 عمان يک قرارداد نظامى با امريکا امضا کرد که بر اساس آن اين کشور دسترسى به تسهيلات نظامى امريکايى يافت و در مقابل امريکا به پايگاه‏هاى هوايى عمان. بعدها امريکا در طى معاهدات ديگر 120 ميليون دلار هزينه بهبود و ارتقاء پايگاه هوايى الموسدانه را به عمان اعطا کرد.

عربستان سعودى: اين کشور به علت نگرانى از مخالفت‏هاى داخلى با حضور نظامى امريکا در منطقه، معاهده رسمى دفاعى با امريکا امضا نمى کند. هرچند که وارد چندين قرارداد آموزش نظامى و خريد تسليحاتى با ايالات متحده شده.

 

با آنکه از سال 2001 پايگاه‌هاى آمريکا از عربستان به قطر انتقال يافته است، اما هنوز نيز نيروهاى آمريکايى در الدمام و منطقه الظهران و پايگاه دريايى ملک فهد و پايگاه هوايى ملک خالد و پايگاه نظامى هوايى الامير سلطان در جنوب رياض استقرار دارند.

عربستان در جريان جنگ افغانستان به نيروى هوايى امريکا اجازه نداد از کشورش به افغانستان پرواز کنند، ولى پذيرفت که از مرکز عمليات مشترک هوایی در پايگاه هوايى پرنس سلطان در جنوب رياض براى هماهنگى سازى عمليات هوايى بر افغانستان استفاده شود. با وجود اين شرط‏ها در جنگ عليه عراق، عربستان پذيرفت که تعدادى از عمليات ويژه نيروهاى امريکا از آنجا به سمت عراق صورت پذيرد.

 

علاوه بر پايگاه‏ها در کشورهاى خليج فارس، امريکا داراى ناوهاى هواپيمابرى نيز در خليج فارس است. ناوهاى هواپيمابر آيزنهاور و جان استينز و اضافه شدن ناوهاى هواپيمابر ريگان و نيميتز که در مجموع مى‌تواند چهارصد هواپيماى جنگى را با خود حمل کنند.

 

در بين اين ناوها، ناو هواپيمابر ريگان جديدترين آن است که براى يک دوره پنجاه ساله طراحى شده است. آمريکا با فرض اينکه ايران در يک برخورد نظامى احتمالى، اقدام به مين گذارى آب‌هاى خليج فارس و به ويژه تنگه هرمز خواهد کرد، يکى از وظايف ناو رونالد ريگان را از بين بردن مين‌ها در آبهاى خليج فارس قرار داده است.

سیاست های کنونی ایالات متحده امریکا موئد حفظ و در برخی موارد افزایش نیروهای نظامی در منطقه به طور عام و در عراق به طور خاص می باشد. که البته این کار با همکاری کشورهای ائتلاف و موافقت ضمنی کشورهای عرب منطقه صورت می گیرد.