حمایت یکجانبه ایران از اسد به ضرر ایران است

آقای سبحانی، مطالبات اصلی معترضین در سوریه چیست؟

مطالبات و اعتراضات مردم و مخالین حکومت بشار اسد، حول محورهایی است که در بقیه کشورهای عربی هم مردم مطرح می شود. یعنی این مسئله که یک فرد و یک خانواده در این کشور حاکم به مدت 48 سال حاکم بوده است و به هیچ وجه به مردم خود پاسخگو نیست مهم ترین منشاء نارضایتی ها در این کشور است. در این نیم قرن، اسد پدر و پسر با نیروی امنیتی و نظامی بر مردم سوریه حکومت کرده و تمام مخالفت ها را سرکوب کرده اند. آنها با کوچکترین مخالفتی با شدیدترین نحو برخورد کرده اند. اجازه فعالیت به احزاب نداده اند و سانسور در شدیدترین حالت وجود داشته است. به عنوان مثال اخوان المسلمین که یک حزب دینی به حساب می آید، اجازه فعالیت نداشته است و بارها سرکوب شده و حتی عضویت در این حزب با مجازاتی در حد اعدام پاسخ داده می شد. بنابراین مردم به دنبال حقوق اساسی خود هستند که در این نیم قرن پایمال شده است.

ماهیت این گروههای معارض چیست؟ و چقدر گروههای اسلامی در آن نقش دارند؟

ببینید، جهان عرب ترکیب سیاسی مشخصی دارد. این ترکیب سیاسی مختص امروز هم نیست و در دهه های گذشته وجود داشته است. در سوریه نیز همین ترکیب سیاسی وجود دارد. قومیین در 50 سال گذشته بیش از همه گروهها در کشورهای عربی موثر بوده اند. بعد از آنها گروههای اسلامی هستند که خیلی قبل از انقلاب اسلامی وجود داشته اند و با انقلاب اسلامی بیشتر در صحنه پیدا کردند. نیروهای لیبرال و سکولار نیز در جهان عرب تاریخچه خود را دارند که باید در کشورهای مختلف تاثیرگذاری و نفوذ متفاوتی دارند ولی به هر حال در جهان عرب حضور دارند. همه این گروهها به نوعی در سوریه حضور دارند و مخالفت ها با بشار اسد را شکل می دهند.

به نظر می رسد همانند لیبی تلاش هایی برای شکل گیری شورایی به اسم شورای انتقالی در حال انجام است. آیا چنین چیزی در مورد سوریه ممکن است؟

به نظر من این کار در مورد سوریه راحت تر است چرا که در لییبی اپوزیسیون وجود نداشت، ولی در سوریه شکل گیری اپوزیسیون به سختی لیبی نیست. به هر حال مردم سوریه باسواد تر هستند و در نیم قرن اخیر تحولات سیاسی را تجربه کرده اند و مبارزات جدی سیاسی را دنبال کرده اند. آنها در یک مرحله سی هزار کشته داده اند. بنابراین شکل گیری یک اپوزیسیون جدی مسئله دشواری نیست. آنچه دشواری ایجاد می کند و از این جهت مسئله سوریه با لیبی متفاوت به نظر می رسد بیشتر به دلیل مسئله لبنان، اسرائیل و جایگاهی است که سوریه در جبهه مقاومت دارد.

تحولات سوریه چه تاثیری بر جبهه مقاومت می گذارد. آیا سقوط احتمالی اسد می تواند به از بین رفتن قدرت حزب الله در لبنان منجر شود؟

به نظر من به دلیل مسئله جولان، هر حکومتی که در سوریه بر سر کار بیاید نمی تواند روابط خوبی با اسرائیل داشته باشد و از این رو در جبهه مقاومت خواهد بود. در مورد حزب الله هم من این حرف را قبول ندارم که اگر اسد از قدرت کنار رود حزب الله نابود می شود. حزب الله در لبنان هواداران خود را دارد و با استفاده از این هواداران می تواند قدرت خود را حفظ کند. دیده می شود که نگاهی شکل گرفته که اگر اسد برود همه چیز از بین می رود و جبهه مقاومت نابود می شود. من به طور جدی با این نگاه مخالف هستم.

موضع ایران در مقابل تحولات سوریه چگونه باید باشد؟

در وهله اول باید گفت که هر حکومتی در سوریه بیاید برای این که به ثبات برسد به ایران نیاز دارد. یعنی سوریه در هر صورتی چه به خاطر نفوذ در لبنان و چه در مورد اسرائیل و مسئله جولان نیاز به ایران خواهد داشت.

 در کنار این، به نظر من ما باید با در نظر گرفتن احتمال سقوط اسد به موضع گیری در قبال مسائل سوریه بپردازیم. آنچه ما باید در نظر بگیریم این است که به هیچ وجه امکان بازگشت اسد به شرایط گذشته اش نیست. یعنی برای حکومتی که با توپ و تانک مردم خود را می کشد راه های زیادی وجود ندارد. خصوصا در زمان و شرایطی که به خاطر مسئله حقوق بشر شورای امینت در کشورها مداخله نظامی می کند. بنابراین در این شرایط امکان بازگشت بشار اسد و شرایط سوریه به نقطه صفر وجود ندارد. بشار اسد شاید در صورتی امکان بقا در قدرت را دارد که به اصلاحات اساسی و عملی دست بزند و امتیازات فراوانی به مخالفان و غرب بدهد که در این صورت به هیچ وجه بشار اسد قدرتمند سابق نخواهد بود.

از این رو به نظر من ما باید مواضعمان را در مقابل تحولات سوریه اصلاح کنیم. قطعا حمایت یکجانبه از بشار اسد بدون توجه به کشتار مردم توسط حکومت سوریه می تواند اثرات منفی زیادی برای ایران و موضع ایران در مقابل جنبش های مردمی در خاورمیانه به دنبال داشته باشد.

موضع اخیر آقای صالحی، وزیر خارجه که خواسته بود اسد و مخالفین با هم به گفتگو بپردازند تاثیر جدی در نگاه مخالفان بشار اسد به ایران داشت. به نحوی که بعد از این موضع گیری شعارها و آتش زدن پرچم ایران کمتر دیده می شود. همانطور که ترکیه با توجه به شرایط موضع خود را تغییر داد. وقتی ترکیه به دنبال گفتگو با دولت سوریه بود و طرح سیاسی را دنبال می کرد در شهرهای سوریه مخالفان شروع کردند که شعارهای علیه ترکیه سردهند. این اتفاق موجب شد که بالافاصله اردوغان، داود اوغلو را با نامه ای تند به سوریه بفرستد و بلافاصله نامه را به دست خبرنگاران داد و این موجب شد که شعارها علیه ترکیه متوقف شود.

به هر حال به نظر من ما باید با درک درست اتفاقاتی که در منطقه افتاده موضع بگیریم. موضع یکجانبه در حمایت از سوریه می تواند موضع ما را در مقابل دیگر جنبش های منطقه نیز دچار مشکل کند.