آذربایجان شریک گازی جدید ایران

 

ترکمنها که برای هر هزار متر مکعب قیمتی برابر با 140 دلار آمریکا را طلب می کردند بعد از قطع صادرات گاز و عدم توجه به هشدار مقامات ایران مبنی بر احتمال قطع رابطه گازی دو جانبه به دنبال بازارهای تازه ای رفتند.

 

در این فاصله اخباری در مورد صادرات گاز ترکمنستان به چین- بزرگترین بازار مصرفی آسیا - و مذاکره در مورد ساخت خط لوله انتقال گاز از ترکمنستان به پاکستان و افغانستان و در نهایت هند- یکی دیگر از بازارهای بزرگ آسیا- به گوش رسید. قراردادهایی که قیمت هر یک از آنها بیشتر از 190 دلار به ازای هر هزار متر مکعب گاز طبیعی بود.

 

ایران که هشدار داده بود در صورتیکه ترکمنستان صادرات را از سر نگیرد در مورد قیمت مذاکره نخواهد کرد، این رابطه را تقریبا تمام شده حساب کرد و برای تامین نیاز گاز خود با آذربایجان وارد مذاکره شد.

 

به گزارش خبرگزاری های کشور آذربایجان، از روز 14 فوریه سال 2008 میلادی، باکو گاز طبیعی را به ایران صادر کرد. در این زمان میزان گاز صادراتی آذربایجان معادل یک میلیون متر مکعب در روز و قیمت هر هزار متر مکعب گاز طبیعی 300 دلار اعلام شد.

 

طبق اخبار ارسال شده، قرارداد گازی ایران و آذربایجان مبنی بر صادرات 30 میلیون متر مکعب گاز طبیعی در روز به امضای طرفین رسیده است. گفته می شود مذاکرات اولیه برای این قرارداد گازی از دو سال قبل آغاز شده بود و تا زمان رسیدن به هدف ذکر شده در قرارداد ماهانه 350 میلیون متر مکعب گاز طبیعی از طریق خط لوله های موجود به ایران صادر خواهد شد.

 

اما مساله این است که قیمت گازی که قرار است از آذربایجان وارد ایران شود 300 دلار اعلام شده است که بیشتر از 3 برابر قیمت گاز صادراتی ترکمنستان و بیشتر از دو برابر قیمت پیشنهادی ترکمنها بعد از افزایش است.   

 

آذربایجان که از کشورهای دارای ذخایر گازی است با کشورهای دیگری نیز رابطه گازی برقرار کرده است. این کشور از طریق خط لوله نوباکو سهمی از نیاز گاز ترکیه و از این طریق بخشی از نیاز اروپا را تامین می کند.

 

برای مثال آذربایجان تامین کننده سهمی از گاز مورد نیاز گرجستان است. طبق این قرارداد صادرات هر هزار متر مکعب گاز طبیعی کشور آذربایجان به گرجستان در سال 2008 میلادی معادل 180 تا 190 دلار اعلام شد. در سال گذشته قیمت هر هزار متر مکعب از این گاز برابر با 120 دلار بود.

 

ترکمنستان دلیل قطع گاز صادراتی به ایران را ضرورت بر طرف شدن مشکلات فنی در خط لوله 125 مایلی (200  کیلومتر ) انتقال گاز طبیعی به ایران ذکر کرد.

 

آنها ادعا کردند عدم تعهد ایران به پرداخت قیمت مورد توافق برای گاز صادر شده از ترکمنستان به ایران سبب شد تا ترکمنها نتوانند هزینه اصلاح این خط لوله را در زمان مناسبی پرداخت کنند و همین مساله آنها را واداشت تا این کار را در اواخر دسامبر سال 2007 میلادی آغاز کنند.

 

اما این ادعا برای تمام کسانی که رابطه گازی ایران و ترکمنستان را دنبال می کردند غیر معقول بود. زیرا ترکمنستان در سال 2006 میلادی هم این کار را انجام داده بود. در آن زمان ترکمنستان به منظور افزایش قیمت گاز صادراتی این رابطه را قطع کرد و ایران را متقاعد کرد تا قرارداد تازه ای با قیمت بالاتر با ترکمنها منعقد کند.

 

طبق این قرارداد تازه، ترکمنها متعهد شدند 23 میلیون متر مکعب گاز طبیعی مایع را با قیمت بالاتر یعنی      75دلار آمریکا و برای مدت سه سال به ایران صادر کنند.

 

آنها متعهد شدند که قیمت گاز صادراتی را برای سه سال ثابت نگه دارند ولی بعد از گذشت یک سال و در سردترین فصل سال دوباره صادرات گاز ترکمنستان به ایران قطع شد.

 

ایران بر این باور بود که قطع صادرات تنها و تنها به منظور افزایش قیمت گاز طبیعی انجام شده است. به گزارش منابع خبری، ترکمنها در نظر داشتند قیمت هر هزار متر مکعب گاز طبیعی را برابر با 140 دلار آمریکا اعلام کنند.

 

برخی این مساله را به افزایش قیمتی مرتبط می کنند که روسها برای گاز وارداتی ترکمنستان در نظر گرفتند. در ماه نوامبر سال گذشته، یعنی دو ماه قبل از اینکه ترکمنستان صادرات خود را به ایران قطع کند، روسیه قیمت گاز را 50 درصد افزایش داد.

 

در این زمان هر هزار متر مکعب گاز صادراتی ترکمنستان به روسیه برابر با 100 دلار آمریکا قیمت داشت و بعد از افزایش قیمت هر هزار متر مکعب گاز طبیعی منتقل شده از ترکمنستان به روسیه ارزشی برابر با 150 دلار آمریکا داشت.

 

سید رضا خزایی زاده، رئیس شرکت ملی گاز ایران، در پاسخ به این سوال که آیا صادرات گازترکمنستان به ایران از سر گرفته شده است یا خیر اعلام کرد:" ترکمنستان برای دومین سال متوالی در سردترین فصل سال صادرات گاز خود را به ایران قطع کرد. قطع صادرات به منظور افزایش قیمت گاز بود و ما اعلام کردیم تا زمانیکه صادرات از سر گرفته نشود در مورد قیمت باترکمنستان مذاکره نمی کنیم. هم اکنون نیز نه مذاکره ای انجام شده نه اینکه صادرات ترکمنستان به ایران دوباره آغاز شده است."

 

وی با اشاره به اینکه ایران در نظر دارد از کشور ترکمنستان به دادگاههای بین المللی شکایت کند گفت:" قطع صادرات ایران را با مشکلات بسیاری مواجه کرد که یکی از آنها مشکلات مالی و دیگری صدمات انسانی در طول سردترین زمستان دهه اخیر بود. از طرف دیگر قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران سبب شد تا ما برای تامین نیاز داخلی مجبور به قطع صارات ترکیه شویم و این به رابطه ما در زمنیه انرژی صدمه وارد کرد."