ترکیه از سه همسایه عقب ماند

خط لوله گاز ایران، سوریه و عراق در حال راه اندازی است، با توجه به برخی مشکلات در خط لوله گاز ایران با سایر کشورها، سوال اصلی این است که آیا ایران از نظر فنی توانایی راه اندازی این خط لوله را دارد؟

از نظر فنی مشکل خاصی وجود ندارد و مسوولیت ایران تا مرز عراق است و از آن به بعد مسوولیت برعهده کنسرسیومی است که گاز را باید از مبدا آن به مقصدش که اروپاست ببرد. بخشی از مسیر در عراق و سوریه است که مشکلی وجود ندارد چراکه بر روی زمین احداث شده و متخصصین ایرانی، سوری و عراقی هستند که احتمالا می‌توانند آن را انجام دهند. اما آن بخشی که زیر دریاست و از آنجا باید به یونان برود، چالش واقعی فنی در این قسمت است. احداث خط لوله انتقال گاز در عمق زیاد دریا نیز پیش از این توسط چند شرکت بزرگ دنیا انجام شده که اگر آنها با این کنسرسیوم همکاری کنند مشکلی به‌وجود نخواهد آمد. بنابراین این خط لوله از لحاظ تکنیکی قابل اجراست.

منابع گازی ایران در چه سطحی است که می‌توانیم هم به ترکیه و هم به این کشورها صادر کنیم؟

کل ذخایر گازی ایران بیشتر از 30 تریلیون مترمکعب است که مقام دوم را در جهان دارا میباشیم.  کشورهایی مانند کانادا و نروژ که بسیار کمتر از ایران ذخایر گازی دارند، بیشتر از ایران صادرات دارند. اگر ایران بتواند ذخایر خود را به شیوه صحیحی توسعه دهد، هم برای مصرف داخلی، هم برای صنایع گازبر و هم برای تزریق به میادین نفتی و در نهایت برای صادرات گاز خواهیم داشت. این امر تنها بستگی به این دارد که چگونه این ذخایر را توسعه دهیم. در نتیجه در پاسخ به این سوال باید گفت این توان به توسعه این ذخایر بستگی دارد و نه به میزان آن.

منظور شما از توسعه این ذخایر چیست؟

 اگر ما بتوانیم به بهترین وجهی و به موقع این ذخایر را توسعه دهیم، توان انجام تمامی مواردی که در بالا ذکر شد را داریم. بدین معنا که هم برای مصارف داخلی و هم برای صادرات از آنها استفاده کنیم.

با توجه به تحریم‌ها، ایران برای مبادلات خود دچار مشکل شده است، همانند مساله پرداخت پول نفت ایران از کشور هند. آیا برای خط لوله گاز که در نهایت به اروپا خواهد رسید این تحریم‌ها مانعی بر سر راه توسعه آن نخواهد بود؟

ابتدا باید یادآوری کنم که چنین پروژه عظیمی حداقل 8 سال طول می‌کشد تا به بهره‌برداری برسد، بنابراین از امروز نمی‌توان برای آن زمان پیش‌بینی کرد که آیا ما تحریم هستیم یا خیر. شاید تا آن زمان این مشکلات حل شده باشد. بهر حال برای پیشرفت طرح مکانیزم‌هایی را برای مقابله با مشکلات می‌توان پیش‌بینی کرد. به عنوان مثال کنسرسیومی این گاز را از ایران و عراق بخرد و خود اقدام به صادرات کند. بنابراین ممکن است به صورت رسمی هیچ قراردادی میان ایران و شرکتهای اروپائی نباشد، بلکه یک کنسرسیوم مسوول انجام تمامی مراحل باشد. البته این امر در صورتی است که تحریم‌ها همچنان اعمال شود.  

صادرات خط لوله گاز اخیر در مقایسه با صادراتی که هم‌اکنون داریم، چگونه است؟

صادرات ما به ترکیه بطور متوسط حدود 22 ملیون متر مکعب در روز میباشد. خط لوله انتقال گاز ایران به عراق و سوریه  110 میلیون مترمکعب گاز در روز پیش بینی شده است که5  برابر گازی است که به ترکیه صادر می‌شود. اما همه این گاز قرار نیست که به اروپا برود ، بلکه بنا بر این است که در عراق ، سوریه و کشورهای دیگر نیز مصرف شود. شاید دوبرابر میزانی که در حال حاضر به ترکیه صادر می شود، به اروپا فرستاده شود. بهر حال صدور این مقدار گاز در 25 سال کمتر از یک سی ام ذخایر ایران در حال حاضر میبا شد.

شما به عنوان صاحبنظر تا چه اندازه به این طرح خوش‌بین هستید و مشکلات و مزیت‌های آن را در چه می‌دانید؟

من به طور کلی خوش‌بین هستم، اما این امر که تا چه اندازه خوش‌بینی من محقق شود، مشخص نیست. باید اذعان داشت که چالش‌های زیادی هم وجود دارد، اما این چالش‌ها سبب نمی‌شود که برای اجرای این طرح تلاش نکنیم.

بزرگترین چالش افزایش تولید است که باید در سطحی قرار گیرد که علاوه بر مصارف داخلی در ایام زمستان و تزریق به حوزه های نفتی گاز برای صادرات وجود داشته باشد. هم مسایل فنی احداث خط لوله انتقال گاز در دریا و هم مسایل ساختاری ایجاد کنسرسیوم و قراردادهای دراز مدت فروش و ترانزیت آن چالش های در پیش رو میباشد. به طور کلی تامین امنیت خط لوله در کشورهای مسیر از دیگر چالشهای پیش رو میباشد.

اهمیت اصلی این طرح در ان است که این خط لوله گاز خاور میانه را مستقیما به اروپا می‌برد. ترکیه مایل است که گاز را از ایران بخرد و خود آن را به اروپا بفروشد و یا به عبارت دیگر هاب گاز منطقه شود. اما اگر این خط لوله عملی شود، گاز مستقیما از منطقه خاورمیانه به یونان که عضو جامعه اروپا است وارد می‌شود و طرف این کنسرسیوم اتحادیه اروپاست.