یک میلیارد دلار؟

دیپلماسی ایرانی: هر چند در عمل هند دیگر در پروژه خط لوله صلح که گاز ایران را از طریق پاکستان به این کشور انتقال می‌دهد مشارکت فعال ندارد، تهران و دهلی نو در حاشیه اجلاس مبارزه با تروریسم تعهدات خود را در زمینه اجرا این پروژه تقویت کردند.

این پروژه که به دلیل کمبود منابع مالی و نگرانی‌های امنیتی سال‌ها در مرحله مذاکره قرار داشت اکنون تا احداث بخشی از خط لوله در محدوده ارضی ایران پیش رفته است. با وجود اینکه هنوز زمان زیادی تا اتمام این پروژه باقی مانده است اما جمهوری اسلامی به درخواست پاکستان برای افزایش صادرات گاز از این خط لوله پاسخ مثبت داده است.

وزیر انرژی پاکستان که برای شرکت در اجلاس مبارزه با تروریسم، زرداری را در سفر به تهران همراهی می‌کرد از مقامات جمهوری اسلامی خواست صادرات گاز از این خط لوله را از حدود 21 میلیون متر مکعب در روز به 30 میلیون متر مکعب افزایش دهند.

تحلیلگران با اشاره به کمبود برق و گاز در پاکستان که در سال‌های اخیر محسوس‌تر شده این نکته را خاطرنشان می‌کنند که اسلام آباد برای پاسخگویی به این نیاز با وجود ناخرسندی ایالات متحده و انتقاد‌های مکرر عربستان سعودی در جهت تقویت روابط خود با جمهوری اسلامی گام بر می‌دارد.

در مقابل تهران نیز برای تعدیل نگرانی‌های اسلام‌آباد پیشنهاد داده است تا به موازات خط لوله 5/7 میلیارد دلاری گاز، شبکه انتقال برق به پاکستان نیز احداث شود تا پاکستانی‌ها از منابع برق یارانه‌ای ایران بهره‌مند شوند.

اما خبر افزایش صادرات گاز ایران به پاکستان از طریق خط لوله صلح در شرایطی اعلام می‌شود که سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس علت تاخیر‌های مکرر در توسعه میدان گازی پارس جنوبی را اعمال تحریم‌های بین‌المللی عنوان کرده است. تا چندی پیش برخی شرکت‌های اروپایی با استفاده از دانش و تکنولوژی روز دنیا در توسعه این میدان حضور داشتند اما به دنبال افزایش دامنه تحریم‌های بین‌المللی علیه صنعت انرژی ایران، این شرکت‌ها میدان گازی پارس جنوبی را ترک کرده و شرکت‌های متعلق به سپاه پاسداران جای آنها را پر کردند. هر چند شرکت‌های چینی هم با وجود افزایش فشار‌ها کماکان در صنعت انرژی ایران حضور دارند اما در واقع روند فعالیت‌های آنها بسیار کند و در برخی موارد متوقف شده است.

عماد حسینی با اشاره به این نکته تاکید کرده است که تاخیر‌ها از آنجایی ناشی می‌شود که جمهوری اسلامی در صدد اجرای قرارداد‌ها با شرکت‌های چینی است چرا که با توجه به تحریم‌ها امکان استفاده از شرکت‌های کشور های دیگر وجود ندارد. به گفته حسینی طبق برآورد‌ها قرار بوده است طرح توسعه پارس جنوبی تا زمان کنونی پیشرفت 30 درصدی داشته باشد اما با توجه به تاخیر‌ها این پیش بینی‌ها تحقق نیافته است.

این در حالی است که قطر سال‌هاست با استفاده از تکنولوژی و دانش روز و سرمایه‌گذاری‌های کافی به مراتب بیش از ایران از این میدان گازی برداشت می کند و ادامه این روند به ضرر منابع گازی خواهد بود که در اختیار ایران قرار دارد.

از سوی دیگر تامین گاز مورد نیاز برای صادرات از طریق خط لوله صلح نیز از طریق این میدان گازی انجام خواهد شد که با توجه به تاخیر‌ها تاثیر مستقیمی بر به بهره‌برداری رسیدن این پروژه خواهد داشت.

به گزارش خبرگزاری فرانسه پس از خروج شرکت‌هایی نظیر توتال و شل از پارس جنوبی، این پروژه با تاخیر‌های متعددی مواجه شده است. به گزارش این خبرگزاری فرانسوی‌ها، 6 قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران که عمدتا صنعت نفت و گاز و بخش بانکداری را نشانه گرفته در عمل به یکی از اهداف خود یعنی کند کردن روند توسعه میدان گازی پارس جنوبی تبدیل کرده‌اند. این تحریم‌ها سرمایه گذاری و انتقال تجهیزات در صنعت انرژی ایران را ممنوع می کند و این در حالی است که ایران به عنوان دومین تولید کننده بزرگ اوپک و با در اختیار داشتن بزرگترین ذخایر گازی جهان پس از روسیه، 80 درصد از درآمد خود را از طریق بخش انرژی تامین می‌کند.

خبرگزاری فرانسه در بخشی از گزارش خود به نقل از کارشناسان غربی و برآورد‌های اتاق بازرگانی سینو - ایران مدعی شده است که پس از خروج سرمایه شرکت‌های اروپایی از بخش انرژی ایران، ارزش سرمایه گذاری واقعی شرکت‌های چینی در ایران حدود یک میلیارد دلار بوده است. هر چند که برخی منابع چینی این رقم را 28 میلیارد دلار اعلام کرده‌اند اما نشانه‌ها از روند توسعه پروژه‌های انرژی ایران وجود چنین سرمایه‌ای را تایید نمی‌کند. حتی برخی شرکت‌های چینی دلیل کندی روند توسعه پروژه‌ها را کافی نبودن سرمایه توصیف کرده‌اند.

این در حالی است که اخیرا ایران به چین در خصوص تعلل‌های مکرر در توسعه پارس جنوبی هشدار داده است. شرکت‌های گازی چین پس از خروج توتال از پارس جنوبی قراردادی 7/4 میلیارد دلاری برای توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی منعقد کردند و اکنون تهران به پکن هشدار می‌دهد به قرارداد امضاء شده پایدار بماند. با این وجود چین که تحت فشار فزاینده آمریکا و متحدانش برای فاصله گرفتن از ایران قرار دارد می‌کوشد تا با بازی‌های دیپلماتیک، وقت بخرد. گفتنی است شرکت سینوپک چین نیز که مسئولیت توسعه میدان نفتی یادآوران را برعهده دارد نیز به واسطه تاخیر‌های مکرر مورد انتقاد تهران قرار دارد.

هر چند چین در سال گذشته لقب بزرگترین شریک تجاری نفتی و گازی ایران را از آن خود کرده است اما نشانه‌ها حاکی از آن است که این کشور گزینه‌های دیگری را برای تامین انرژی در سراسر جهان از آلبرتا گرفته تا عربستان سعودی جستجو می‌کند. در این روند ایالات متحده نیز که از اهمیت چین به عنوان عضو دائم شورای امنیت در موضع‌‌گیری‌های بین المللی آگاه است می‌کوشد با ارائه مشوق‌هایی نظیر افزایش بهره‌برداری ار منابع نفت عربستان یا مشارکت فعال‌تر شرکـت‌های چینی در صنعت انرژی ایالات متحده، برای موضوع‌گیری‌های آتی علیه ایران، پکن را در کنار خود حفظ کند. باید گفت که به دنبال این استراتژی چین با وجود نیاز به منابع انرژی ایران تا کنون به هیچ یک از قطعنامه‌های شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی رای منفی نداده است.