ایران دوست جدیدی پیدا کرد

دیپلماسی ایرانی:‌ مصر جدید همه را شوکه کرده است. مصری که هنوز ارتشی‌ها زمام امور را در آن در اختیار دارند برای خود باید و نبایدهای جدید خلق کرده است. بدون هیاهو استراتژی‌های جدید خود را در منطقه عملی می‌کند و البته از کسی اجازه نمی‌گیرد. گویا قرار است تا ماه سپتامبر که انتخابات ریاست جمهوری در این کشور برگزار می‌شود ملاک کار نتیجه نظرسنجی‌ها باشد و امر، امر مردم. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در تازه ترین نگاه خود به این تحولات می‌نویسد:

مصر در حال خانه تکانی جدی در دستگاه دیپلماسی خود است. خانه تکانی که از تغییر و جابه جایی ابزار در اختیار در خاورمیانه آغاز شد. قرار است گذرگاه مشترک میان اسرائیل و نوار غزه باز شود. دستور کار دیگر هم عادی سازی رابطه با دو دشمن و یا به زبان دیگر مخالف اسرائیل است: ایران و جریان مقاومت اسلامی‌ حماس در فلسطین.

دولتمردان در مصر یک نگاه به انقلابی دارند که ساختار سیاسی در این کشور را تغییر داد و یک نگاه هم به انتخابات ریاست جمهوری که در ماه سپتامبر برگزار خواهد شد. همین دولتمردان اصرار دارند که از این پس این میل و اراده مردم است که در تعیین خط مشی‌های سیاسی چه در بعد داخلی و چه خارجی ایفای نقش خواهد کرد. زنجیره حوادث جدید در حالی رخ می‌دهد که از سال 1979 تاکنون که پیمان کمپ دیوید میان مصر و اسرائیل امضا شد، قاهره رفیق سنتی و دوست شفیق ایالات متحده و تل آویو بوده است.

نخستین نشانه فاصله گیری قاهره از واشنگتن و البته در نگاهی نزدیک‌تر تل‌آویو، امضای توافقنامه ابتدایی آشتی ملی فلسطینی‌ها در قاهره بود. نماینده مصر در این نشست تاکید کرد که کشورش همان نقشی را ایحا کرده که در 32 سال حضور حسنی مبارک در قدرت، از دستان قاهره ربوده شده بود.

تغییر رویه مصر به راحتی وزنه و تعادل قدرت در منطقه را بر هم خواهد زد. این تغییر استراتژی نخستین برنده خود را هم تعیین کرده است: ایران. ایران اکنون می‌تواند در جبهه قوی‌تری با اسرائیل مخالفت کند و البته فاصله خود را هم با این رژیم بیشتر و بیشتر کند. اسرائیلی‌ها از دو ماه پیش که انقلاب در مصر به ثمر نشست با نگرانی این تحولات را به نظاره نشستند.

یک مقام عالی رتبه اسرائیلی در گفتگو با نیویورک تایمز در حالی که بر مخفی ماندن نام خود اصرار دارد می‌گوید: برخی حرکت‌های مصر در چند هفته اخیر به شدت ما را نگران کرده است. تهران و قاهره در حال نزیک شدن به هم هستند. همزمان رابطه میان مصر با حماس نیز هر روز گرم‌تر از دیروز می‌شود. این تحولات می‌تواند تبعات کاملا منفی بر استراتژی و منافع ما در منطقه داشته باشد.

در گذشته مصر عمدتا نقش ترمز حماس را ایفا کرده است. اما دیگر مصری نیست که جلوی تحرکات حماس در غزه را بگیرد! سخنان این مقام اسرائیلی حقیقتی است که در 32 سال گذشته در رابطه میان اسرائیل با فلسطینی‌ها و بخصوص در چند سال اخیر با حماس به خوبی دیده شده است. اسرائیل همواره به مصر به چشم پلیس گمارده شده خود در مرز با غزه نگاه کرده است.

با وجود تمام این چرخش‌های 180 درجه ای، مصری‌ها در عیان اعلام می‌کنند که تمامی‌توافقنامه‌های انجام گرفته با اسرائیل در گذشته همچنان به قوت خود پابرجاست. با این همه مقام‌های مصری تاکید دارند که بسته شدن مرز میان غزه و مصر در زمره اقداماتی است که قاهره باید من باب آن خجالت بکشد.

از بحث حماس هم که بگذریم مصری‌ها بر عادی سازی رابطه با تهران اصرار دارند. همان تهرانی که امریکا دقیقا از سال 1979 و وقوع انقلاب اسلامی‌ در آن، چپ چپ نگاهش می‌کند. مصری‌ها تاکید دارند که ایران را به چشم همسایه ای در منطقه می‌بینند و عادی سازی رابطه با تهران از اوجب واجبات است.

بسیاری از تحلیل‌گران اعتقاد دارند که مصر با رویه استقلال طلبی که پیشه راه خود کرده در حقیقت می‌تواند قدرت بیشتری را در منطقه از آن خود کند. این تغییرات برای بسیاری از مقام‌هایی که در زمان حسنی مبارک هم دستی در سیاست داشتند جالب است. عماد غاد از کارشناسان مسائل سیاست خارجی مرکز تحقیقاتی الاهرام مصر در این خصوص می‌گوید: همه چیز در مصر تر و تازه شده است.

حتی دنیای سیاست هم روزهایی کاملا متفاوت را تجربه می‌کند. اکنون مصر در مسیری قدم برمی‌دارد که می‌تواند از آن طریق نیاز به مورد احترام شدن در خاورمیانه و منطقه را مرتفع کند. مصر دقیقا به همان دلیلی حماس را به رسمیت می‌شناسد که نخست وزیر این کشور اخیرا با اندک محافظ شخصی شام را با خانواده خود در رستورانی عمومی‌میل می‌کند.

محمود شکری که در زمان حسنی مبارک سفیر کشورش در سوریه بود نیز در این خصوص می‌گوید: مبارک همواره و در تمامی‌ مسائل جانب ایالات متحده را می‌گرفت. ما می‌خواهیم مصر را تبدیل به الگوی دموکراسی در منطقه کنیم.

در خصوص ایران، مصری‌ها تاکید دارند که شاید از 1979 تاکنون این رابطه بسیار پرتنش بوده اما در سال 1991 حرکت‌های بسیار مثبتی منجر به آغاز عادی سازی رابطه شد و بر همین اساس اکنون این رابطه در حال افزایش است و از مرحله آغاز عبور کرده است.

نیویورک تایمز در ادامه می‌نویسد: فتح و حماس در حالی دست دوستی به سمت هم دراز کرده اند که هر دو به این آشتی نیاز دارند. سوریه که پناهگاه رهبران در تبیعد حماس است روزهای بحرانی را پشت سر می‌گذارد و همزمان محمود عباس در کرانه باختری هم متوجه پایین آمدن فاحش نرخ محبوبیت خود شده است. در این فضا عباس تنها راه برای گریز از قیام مردمی ‌در کرانه باختری را آغاز گفتگوهای آشتی ملی می‌داند.