روسيه شريک جديد اقتصاد ايران

از آغاز انقلاب اسلامی در ایران و تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان انقلابی رابطه ایران و آمریکا قطع شد. در این بازه زمانی سی ساله، ایران، سفیری از کشور آمریکا را در خود نپذیرفته است و حتی تعاملات اقتصادی دو کشور نیز از طریق کشورهای واسط و با هزینه های گزافی انجام می شود.

 

در سالهای اخیر به دلیل بالا گرفتن اختلاف بر اثر مساله هسته ای ایران، سد بین ایران و غرب بیشتر شد و همین مساله موجب گردید تا ایران هر چه بیشتر به سمت دوستان روس و چینی خود متمایل شود.

 

در این سالها بازار ایران تا حد زیادی در اختیار این دو کشور دوست قرار گرفت وبیشترین حجم از مبادلات اقتصادی ایران با آنها بود.

 

این رابطه تنگاتنگ بعد از فشارهای اروپاییان به ایران و تهدید تحریم اقتصادی و خروج شرکتهای اروپایی از ایران بازهم بیشتر شد تا اینکه گزارشها از عدم گشایش اعتبار کشور چین برای تجار ایرانی خبر دادند که نشانه ای بسیار قوی در مورد همراهی چین با اروپا و آمریکا بود. در این شرایط روسیه به عنوان اصلی ترین همراه ایران و اصلی ترین شریک اقتصادی و صنعتی شناخته شد.

 

روسیه سازنده نیروگاه اتمی ایران در بوشهر است. این نیروگاه با سرمایه ای بالغ بر 1 میلیارد دلار و توان یک هزار مگاواتی در بوشهر ساخته شد. با وجود اینکه طرف روس در اجرای این قرارداد و ساخت نیروگاه مذکور تاخیر بسیار زیادی داشته است ولی همچنان ایرانیان از این کشور به عنوان یکی از کشورهای دوست در عرصه بین المللی یاد می کنند.

 

در سالهای اخیر روسیه رابطه نزدیکی با ایران برقرار کرد. این کشور علاوه بر مذاکرات پی در پی در مورد نیروگاه بوشهر، بالاخره ارسال اولین محموله سوخت این نیروگاه در روزهای اخیر زمینه را برای توسعه روابط اقتصادی و صنعتی با ایران فراهم کرد.

 

آمارها نشان می دهد در سال 2005 میلادی روسیه هفتمین شریک تجاری ایران بود و 33/5 درصد از کل کالاهای صادراتی به ایران را تامین می کرده است.

 

در این سال ارزش تجارت دو جانبه این کشورها برابر با یک میلیارد دلار آمریکا بود که در مقایسه با بزرگی اقتصاد دو کشور و توان تولیدی و صادراتی آنها رقم قابل توجهی نیست. ولی مساله با اهمیت در این حوزه نه حجم تجارت دو جانبه بلکه نرخ رشد آن در فضای حاکم بر سیاست و اقتصاد جهان در مورد ایران است.

 

غلامرضا انصاری، سفیر ایران در مسکو، در مورد ارزش تجارت دو جانبه ایران و روسیه می گوید:" در نه ماه اول سال 2007 میلادی ارزش تجارت دو جانبه این دو کشور معادل 294/2 میلیارد دلار آمریکا بوده است که در مقایسه با میزان تجارت این دو کشور در نه ماه اول سال گذشته دو برابر شده است."

 

در نه ماه اول سال 2006 میلادی ارزش صادرات ایران به روسیه معادل 144 میلیون دلار آمریکا بوده است در حالیکه ارزش صادراتی ایران در سال 2007 میلادی به 240 میلیون دلار رسید. این آمار به خوبی نشان می دهد که در این رابطه تجاری، سنگینی تراز تجاری به سمت طرف روس بود و این تعاملات دو جانبه سود کلانی برای اقتصاد این کشور پهناور اروپایی به همراه داشت.

 

بیشترین سهم از کالاهای وارداتی ایران از روسیه تسلیحات نظامی بود. ایران علاوه بر تسلیحات نظامی فولاد، آهن آلات و چوب نیز وارد می کند. غلامرضا انصاری سفیر ایران در مسکو کالاهای صادراتی ایران به روسیه را نیز به قرار زیر اعلام کرد:" قطعات یدکی خودرو، خودرو ومواد غذایی از قبیل خشکبار و میوه ."

 

البته در ماههای اخیر اخباری مبنی بر توسعه روابط ایران و روسیه در حوزه نفت و گاز نیز مخابره شده است. اخباری مبنی بر تمایل ساخت شرکت مشترک گازی بین ایران و روسیه که با توجه به حجم ذخایر گاز این دو کشور می تواند تاثیر زیادی در صنعت گاز جهان داشته باشد.

 

خبر مذاکرات ایران با گازپروم برای سرمایه گذاری این شرکت در توسعه حوزه های گاز ایران و خبر دیگری مبنی بر تمایل شرکت نفتی لاک اویل روسیه برای حضور در میادین نفتی ایران که همگی نشان از گرمتر شدن روابط اقتصادی دو کشور دارد.

 

به گفته سفیر ایران در مسکو، طرف ایرانی نیز طرحهایی برای توسعه روابط اقتصادی دو کشور پیشنهاد داده است که از جمله مهمترین آنها می توان به مشارکت در حوزه مهندسی هوا و فضا، ساخت هوانوردها، هواپیما و هلی کوپتر اشاره کرد.

 

انصاری اذعان داشت حجم تجارت بین دو کشور درمقابل پتانسیل ها و توانایی های اقتصادی و صنعتی این دو کشور بسیار اندک است. برای مثال تقاضای سالانه برای سمند ایران در روسیه سالانه 2500 دستگاه است در حالیکه به دلیل مشکلات و محدودیتهای تجاری بین دو کشور سالانه بین 1000 تا 1200 دستگاه سمند به روسیه صادر می شود.

 

تقاضای بالای خودروهای ایرانی در کشور روسیه، ایرانیان را بر آن داشته است تا در مورد ساخت یک کارخانه خودروسازی در روسیه مطالعاتی انجام دهند. به گزارش خبرگزاریهای ایرانی مطالعه در مورد ساخت کارخانه خودروسازی در این کشور پهناور دوست در حال انجام است و در صورتیکه این مطالعات به نتیجه مثبت برسد روسیه میزبان هفتمین خط تولید خودروی ایرانی در خارج از مرزهای کشورخواهد بود.

 

البته هدف از این مطالعه تنها ورود به بازار روسیه نیست بلکه صادرات تولیدات این خط تولید جدید ایران در روسیه به کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق در جریان فروپاشی آن و دیگر کشورهای اروپایی که فاصله کمی با این کشور همسایه ایران دارند نیز در برنامه کار قرار دارد.

 

تحلیل گران بر این باورند که مهمترین موانع تجارت دو جانبه ایران و روسیه ضعف نظام بانکی دو کشور در همکاری با یکدیگر است.

 

البته ضعف سیستم حمل و نقل دریایی و خاکی در کنار نقص نظام بیمه ای در تعاملات و تبادلات اقتصادی دو کشور نیز در زمره مسایلی است که به نقصان تجارت دو جانبه ایران و روسیه در مقایسه با پتانسیل های موجود در این دو کشور دامن می زند.

 

در صورتیکه این موانع بر طرف شود بازار روسیه پتانسیل لازم برای جذب کالاهای بسیاری را دارد.

 

کالاهایی از جمله پارچه و پوشاک تولیدی ایران، فرش، کفش، مصالح ساختمانی، میوه و خشکبار که در ایران با حجم بالاتر از نیاز داخل تولید می شود و توان صادرات نیز دارد.

 

نکته مهم این است که به دلیل فاصله کم ایران و روسیه صادرات تولیدات ایران به بازار مصرف روسیه هزینه بسیار کمی در بردارد که می تواند قیمت آنها را در مقایسه با دیگر کالاهای وارداتی به روسیه پایین تر نگه دارد و بر قدرت این کالاها در رقابت با دیگر کالاهای موجود در بازار بیفزاید.