مشکل ایران است یا شیعیان؟

دیپلماسی ایرانی:‌ جنگ لفظی میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس همچنان ادامه دارد. بحرین موضوع این مشاجره است. ناآرامی‌ها در این کشور کوچک عربی منطقه را به آشوب کشیده است. امروز دیگر دغدغه سیاسی نیست که در این منطقه حرف نخست را می‌زند بلکه بحث ناآرامی‌های فرقه ای هم بسیار پررنگ است.

چهارم آوریل بود که وزیر امور خارجه اتحادیه عرب به صراحت هشدار داد که شورای همکاری اکنون این پتانسیل را دارد که به دلیل ناآرامی‌ها در بحرین با ایران و عراق وارد مجادله نظامی ‌هم شود. وی بحرین را خط قرمز خوانده و تاکید کرد که هر کشوری که در حاشیه خلیج فارس جاگرفته در حقیقت خط قرمزی برای اعراب این منطقه است که اجازه عبور از آن را نمی‌دهند. این مقام عرب تعارف را به حاشیه رانده و تاکید کرد که امنیت و ثبات سیاسی در کشورهای حاشیه خلیج فارس از آنچنان اهمیتی برخوردار است که هر کدام از این کشورها حاضرند برای دفاع از دیگری دست به سلاح شوند.

سایت ایران پرایمر در این خصوص می‌نویسد: بسیاری در این مناقشه ایران را مقابل شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس قرار دادند. بحرین، کویت، عمان، قطر عربستان سعودی و امارات متحده عربی همگی مقابل ایران ایستاده اند و البته برخی برای عراق هم نقشی جانبی قائل هستند.

ماجرا در بحرین از چهاردهمین روز از ماه فوریه آغاز شد. زمانی که اکثریت شیعه در این کشور نتوانستند بیش از این خون خورده و سکوت کنند. شیعیان به خیابان‌ها ریختند و خواهان برابری در حقوق سیاسی با اهل تسنن در حاکمیت اما اقلیت شدند. استعفا نخست وزیر که چهار دهه بر اریکه قدرت تکیه داده بود نیز از جمله مطالبه‌های معترضان بود. بحرین نیز از قاعده مستثنی نیست و درست مانند دیگر کشورهای عضو خلیج فارس اهل تسنن حاکمیت را در آن در اختیار دارند.

65 درصد از جمعیت این کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند. اکثریت شیعه همواره در این کشور از تبعیض در فرصت‌های سیاسی و اقتصادی و حتی بازار کار رنج برده اند. آل خلیفه که در این کشور در راس قدرت قرار دارد تمام تلاش خود را برای خنثی کردن تلاش‌های ایران در میان جمعیت شیعه به کار گرفته است.

آل خلیفه همواره داعیه دار دخالت ایران در این ناآرامی ‌بوده و در بیست و یکمین روز از ماه مارس به صراحت ادعا کرد که تهران از قریب به سه دهه پیش برای برانگیختن جمعیت شیعه علیه اهل تسنن اقدام کرده بود. ایران در این بازی تقسیم تقصیر بحرینی‌ها تنها نیست و در چند هفته اخیر انگشت اتهام به سمت حزب الله لبنان هم بارها نشانه رفته است. منامه پروازهای خود به ایران را متوقف کرده و البته عراق هم در این میانه تنبیهی مشابه را تجربه می‌کند.

آل خلیفه برای فرونشاندن ناآرامی‌ها در این کشور به شدیدترین ابزار متوسل شد و بازی تا بدان‌جا پیش رفت که تنش میان نیروهای دولتی و معترضان به تلفات انسانی شیعیان منتهی شد. عربستان سعودی رسما از چهاردهمین روز از ماه مارس با اعزام نیرو به بحرین وارد بازی شد. امارات متحده عربی و کویت هم وارد بازی حمایت در پشت پرده از عربستان در منامه شدند. ایران از ابتدای ورود ریاض به ناآرامی‌ها در منامه مخالفت شدید خود را با این دخالت علنی کرده و این دخالت نظامی ‌را به اشغال بحرین تعبیر کرد.

 روح الله حسینیان که از اعضای محافظه کار مجلس ایران است به صراحت بر لزوم دخالت نظامی ‌ایران در بحرین و مقابله با خاندان سعود تاکید کرد. البته اعضای شورای همکاری خلیج فارس در توجیه این دخالت نظامی ‌تاکید کردند که بر مبنای اساسنامه این شورا مصوب سال 1981، هرکدام از اعضا می‌توانند برای حمایت از دیگری وارد صحنه هر چند نظامی ‌شوند.

در نهایت هم بازی تا بدانجا پیش رفت که در آخرین بیانیه این شورا، ایران آماج شدیدترین انتقادها قرار گرفت. این بیانیه از دو منظر قابل تامل بود: نخست آنکه این اولین بار بود که شورای همکاری خلیج فارس یا در نگاهی کلان‌تر اعراب به صراحت و در جمع علیه ایران موضع گرفتند.

دومین نکته این بود که اعضای شورای همکاری خلیج فارس بسیار به ندرت بر سر ایران با هم به توافق می‌رسیدند. عمان به عنوان نمونه در زمره اعضای این شورا بود که رابطه بسیار تنگاتنگی هم با تهران دارد. قطر نیز از دوستان ایران در منطقه به حساب می‌آید و امارات متحده عربی را هم بسیاری اصلی‌ترین شریک تجاری ایران در منطقه می‌دانند. حتی کویت هم از زمان به پایان رسیدن جنگ ایران – عراق در 1988 رابطه حسنه ای با تهران داشت.

ماجرا میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس زمانی بالا گرفت که کویت ادعای انهدام شبکه جاسوسی ایران در این کشور را مطرح کرد. سابقه بی اعتمادی ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس به دهه هشتاد و روزهای جنگ ایران – عراق باز می‌گردد که غالب کشورهای عربی در مقام انتخاب میان دو طرف، جانب بغداد و صدام حسین را نگه داشتند.

جنگ لفظی میان ایران و اعراب بیش از آنکه میان سیاستمداران باشد در رسانه‌ها مطرح شد. شبکه العالم که همگان آن را به ایران نسبت می‌دهند بارها و بارها تصویر بحرینی‌های آسیب دیده از شکنجه‌ها و ضرب و شتم‌های نیروهای دولتی را درمعرض دید عمومی ‌قرار داده است. در تمام این برنامه‌های تلویزیونی از این دخالت نظامی ‌عربستان با عنوان "اشغال" نام برده شده است .

همزمان در شبکه العربیه هم جو ضدایرانی و ایران ستیزی بیداد می‌کند. اخیرا برنامه ای از این شبکه پخش شد که در آن به جاسوسی ایران در کویت پرداخته شد. کارشناسان حاضر در این برنامه متفق القول تاکید داشتند که ایران خطری برای منطقه خلیج فارس است. زمانی که یکی از مهمانان حاضر در برنامه قصد داشت نظری متفاوت‌تر را بیان کند، مجری برنامه با لحنی بسیار تند به انتقاد از وی پرداخت.

روزنامه السیاسه کویت هم نظرسنجی را به راه انداخت که در آن از شرکت کنندگان سوال شد آیا با جایگزینی کارگران ایرانی با اعراب موافق هستند یا خیر؟ جواب اکثریت شرکت کنندگان هم آری بود.  

برادر بزرگ بحرین در خاورمیانه امروز "عربستان سعودی" است. این دو کشور منطقه نفتی مشترکی با هم دارند. منامه مدتهاست که کمک‌های مالی فراوانی از عربستان سعودی دریافت می‌کند.

ایران پرایمر در ادامه می‌نویسد: تنش در رابطه میان عربستان و ایران به اندازه دهه هشتاد نیست که در آن رهبری ایران از اشاره به نام عربستان سعودی خودداری کرده و استفاده از نام حجاز را ترجیح داد. در فاصله سال‌ها 1989 تا 2005، در زمان ریاست جمهوری آقایان‌ هاشمی‌ رفسنجانی و محمد خاتمی ‌تلاش‌هایی برای بهبود رابطه میان ایران با بحرین و عربستان انجام گرفت که البته هیچ کدام از آنها دستاورد خاصی نداشت.