ایران و مصر به توافق رسیدند؟
دیپلماسی ایرانی: مصری‌ها در این دو هفته اخیر دو واکنش متفاوت از خود نشان دادند، یکی استقبال وزیر امور خارجه مصر از برقراری ارتباط با ایران بود و عنوان کرد که ایران و مصر دو ملتی هستند که با توجه به تمدن و فرهنگشان شایسته داشتن روابط نزدیک و بهتری هستند. این امر اتفاق بسیار مثبت و حاکی از تلاش یا حداقل نیت برخی از دیپلمات‌های مصر برای برقراری ارتباط با ایران بود.
همزمان از طرف دیگر در کنفرانس مطبوعاتی که نظامی‌ها یعنی شورای عالی دفاعی گذاشته بودند، اشاره به این داشتند که مصر به دنبال برقراری حکومتی از نوع ایران نیست. این نشان می‌دهد که در مصر هم گرایش‌های متضادی در مورد ایران وجود دارد که از گذشته بوده و امر جدیدی نیست. در گذشته نیز چه در زمان آقای خاتمی و چه در دوران آقای احمدی نژاد، هر زمان که ایران تلاش کرد این روابط را بهبود ببخشد، معمولا در مراحل اخر به بن‌بست می‌رسید.
به همین دلیل گفته می‌شد گرایش‌های مختلف و حضور عمر سلیمان و مبارک باعث اصلی بروز این اتفاق‌ها در مصر است. امروز با رفتن مبارک به نظر می‌رسد که گروه مخالفان ایران تضعیف شدند، هرچند که به نظر می‌رسد گروه موافقان ایران هم خیلی تقویت نشدند. از طرف دیگر نظامی‌ها نیز با توجه به محدودیت‌هایی که از جانب امریکا و اسراییل دارند، سعی می‌کنند مواضع گذشته خود را ادامه دهند.
اما این امر که چرا مصر به دنبال برقراری ارتباط با ایران است، به نظر می‌رسد که مصری‌ها برداشت کلی در مورد ایران دارند و ان این است که موقعیت ایران در آینده در منطقه در حال تقویت خواهد بود، فارغ از تحولاتی که ممکن است اتفاق بیفتد. بنابراین مصر نیاز دارد که با ایران قدرتمند ارتباط داشته باشد و این ارتباط برای حیات مصر ضروری است.
به هر حال مصر نیز خود را رهبر جهان عرب می‌داند و برای اینکه بتواند رهبر جهان عرب باشد، لاجرم باید با ایران، ترکیه و اسرائیل که سه بازیگر غیرعرب در منطقه هستند، رابطه خوبی داشته باشد.
این برداشت کلی است که در مصر وجود دارد، برخی‌ها بر این باورند که ایران نیز همانند مصر کشوری با تمدن و جمعیت فراوان و موقعیت استراتژیکی در منطقه است. همه این مسائل وجوه مشترکی است که در دو کشور وجود دارد. از طرف دیگر در سطوح پایین‌تر اگر بخواهیم با توجه به تحولات اخیر موضوع را تحلیل کنیم، شاید برداشت مصری‌ها این باشد که تحولات اخیر به تقویت موقعیت ایران و مصر کمک کرده است.
مصر در حال گذار به یک نظام دموکراتیک است و در چنین نظامی دیگر مخالفت فردی همچون مبارک معنایی ندارد و اراده جمع حاکم است. این امور دلایلی است که مصر خود را برای رابطه با ایران مشتاق نشان می‌دهد. ولی به نظر می‌رسد که باز باید در این زمینه احتیاط کرد و این گونه اظهارنظر‌ها دلیلی بر وجود اجماع بر تصمیم‌گیرندگان داخلی مصر برای برقراری رابطه با ایران نیست. از این اظهارات در گذشته هم بوده، اما امروز با رفتن مبارک اینگونه اظهارات معنای دیگری دارد. به همین دلیل است که خیلی هم مورد توجه قرار گرفته است.
در مورد پیش بینی از سرگیری این روابط هم باید خاطرنشان کرد که این امر بستگی به نوع نظام مصر دارد. با توجه به رفراندوم صورت گرفته نظام سیاسی مصر همچنان ریاست جمهوری خواهد بود. این نظام ریاست جمهوری با توجه به سابقه‌ای که از مصر داریم، شخصیت ریاست جمهوری بسیار مهم است؛ به معنای دیگر شاید کسی که بر سر کار بیاید به اندازه مبارک قدرت نخواهد داشت، اما قدرتش بیشتر از سایر بازیگران خواهد بود.
از طرف دیگر ممکن است که در شرایط احزابی همچون اخوان‌المسلمین و یا طرفداران آنها نیز قدرتشان نسبت به گذشته بیشتر شود. بنابراین می‌توان گفت که برقراری روابط در سطح بسیار عالی یعنی فرستادن سفیر و برقراری روابط دیپلماتیک منوط به شرایطی هم در داخل مصر و هم در داخل ایران است.
به عبارت دیگر اگر در مصر رییس جمهوری بر سر کار بیاید که تمایل به برقراری رابطه با ایران داشته باشد، مسلما بر روند این رابطه تاثیرخواهد گذاشت. از طرف دیگر موقعیت مخالفان برقراری رابطه با ایران هم مهم است. بنابراین باید ببینیم که فرایند تشکیل نظام دموکراتیک در مصر چگونه طی خواهد شد، چه کسی رییس جمهور خواهد شد، احزاب چه قدرتی پیدا می‌کنند، ایا پارلمان استقلال عمل را در برابر رییس جمهور خواهد داشت و اختیارات رییس جمهور تا چه اندازه خواهد بود.
نقش امریکا و اسرائیل در روند برقراری رابطه ایران با مصر
نکته‌ای که همیشه ایران به صورت غیررسمی اظهار داشته، این بوده که مصری‌ها از ترس امریکا و اسرائیل به ایران نزدیک نمی‌شوند. اما مصری‌ها همواره این امر را رد می‌کنند و می‌گویند امریکا و اسرائیل بر تصمیم‌گیری‌های ما تاثیرگذار نبوده و خود ما بودیم که تصمیم نگرفتیم روابط خود را در سطح رسمی با ایران برقرار کنیم.
همین طور صحبت اخیر وزیرخارجه مصر که گفته است برقراری روابط ایران و مصر تهدیدی علیه هیچ کشوری نخواهد بود، این اظهارات تاکید مجددی است که روابط ایران و مصر بیشتر از انکه متاثر از عوامل خارجی همچون امریکا و اسرائیل باشد، ناشی از اراده دو کشور است. این موضع اعلامی است،اما باید دید کسانی که بر راس قدرت قرار می‌گیرند تا چه اندازه خواهد توانست در برابر فشارهای امریکا و اسراییل مقاومت کند.
نظر شما :