اختلافات قابل حل

 با توجه به سفر اکبر هاشمى رفسنجانى رئيس مجلس خبرگان رهبرى و مجمع تشخيص مصلحت نظام به عربستان براى شرکت در اجلاس گفت و گوى اسلامى و نتايج اين سفر از بعد سياست خارجى، ديپلماسى ايرانى گفت و گويى را با محمد فرازمند کارشناس مسائل خليج فارس و سفير سابق ايران در بحرين انجام داده است.

 

سفير سابق ايران در بحرين در ابتدا به انگيزه هاى اين سفر اشاره کرد و گفت: انگيزه اصلى سفر رئيس جمع تشخيص مصلحت نظام به عربستان ، مشارکت يک مقام سطح بالا و روحانى بلند مرتبه شيعه براى  گفت و گو با علماى اسلامى به دعوت دولت سعودى بود. در عين حال بدليل روابط حسنه آقاى هاشمى رفسنجانى با شخص ملک عبدلله پادشاه عربستان ، گفت و گوهاى مثبتى بين طرفين در خصوص روابط دو جانبه  ، مشکلات زائران ايرانى در شهرهاى مقدس عربستان و مسائل مهم منطقه اى نيز انجام شد.

 

وى در خصوص  ارتباط اين سفر با توافقات کشورهاى عربى در دوحه پيرامون اوضاع لبنان به ديپلماسى ايرانى چنين گفت: بحث لبنان در اجلاس دوحه مراحل نهايى خود را طى کرد و گروه هاى مختلف لبنانى و کشورهاى عربى از نتايج اين اجلاس استقبال کردند، طبيعتا زمانيکه مقامات منطقه با يکديگر ديدار مى کنند در خصوص مسائل مهم منطقه اى نيز به گفت و گو مى نشينند اما توافقات اصلى در خصوص لبنان مسبوق به سفر آقاى هاشمى به عربستان بوده است.

 

با اين وجود نمى توان منکر آن بود که همکارى ايران و عربستان در استمرار آرامش در لبنان و پايبندى گروه هاى مختلف لبنانى به توافقات دوحه، نقش محورى خواهد داشت.

 

در ارتباط با  نقش رئيس مجلس خبرگان رهبرى در اعتماد سازى بين کشورهاى عربى منطقه و ايران ، بايد  به سابقه روابط حسنه هاشمى رفسنجانى و پادشاه عربستان اشاره کرد، آغاز اين روابط دوستانه  از زمان ديدار هاشمى رفسنجانى و امير عبدلله وليعهد عربستان در سال 1375 و در حاشيه اجلاس کنفرانس کشورهاى اسلامى اسلام آباد بود.

 

اين ديدار  سنگ بناى فصل جديدى از روابط ايران و عربستان در بين کارشناسان شناخته شد، بدنبال اين ديدار شاهد افزايش قابل توجه سطح روابط دو کشور بوديم و در ادامه اين روابط موافقت نامه امنيتى بين دو کشور در زمان رياست جمهورى آقاى خاتمى به امضاى طرفين رسيد.

 

از سوى ديگر برگزارى اجلاس گفت و گوى اسلامى در عربستان که بيش از 70 سال تحت تسلط يک تفکر خاص مذهبى بوده و بر مبناى اين تفکر جايى براى گفت و گو با ديگر اديان و مذاهب وجود نداشته است، نشان از نوعى  بازبينى در سطح دولتى و رسمى نسبت به انديشه هاى دينى دارد که حائز اهميت است.

 

اينگونه به نظر مى رسد که  بعد فرهنگى و دينى سفر هاشمى رفسنجانى به عربستان با اهميت تر از ابعاد ديگر اين سفر بوده است ، با اين وجود گفت و گوهايى که در سطح دو جانبه بين هاشمى رفسنجانى و مقامات سعودى در اين سفر صورت گرفت،  با توجه به محوريت نقش عربستان در بين کشورهاى منطقه ، قابل توجه بود چراکه سعودى ها در مسائل لبنان و فلسطين صاحب نظر هستند و  ارتباطات گسترده اى با کشورهاى فرامنطقه اى دارند.

 

طبيعى است  ايران به عنوان يک قدرت برتر منطقه براى برقرارى آرامش و رفع تنش بايد با عربستان ارتباط خوب گذشته را ادامه دهد و بواسطه اين ارتباط برخى اختلاف هاى مذهبى و سياسى بين دو کشور کاهش پيدا کند.

 

اين نکته قابل تاکيد است که يک کشور بايد از تمامى ظرفيت هاى خود براى تحقق اهداف استفاده کند، روابط شخصى در بين کشورهاى عربى و اسلامى يکى از ابزارهاى موثر براى توفيق در صحنه سياست خارجى است، بطور قطع آقاى هاشمى رفسنجانى به عنوان يک مقام ايرانى و با توجه به ويژگى هاى شخصيتى و ارتباط دوستانه با پادشاه عربستان و بسيارى ازسران کشورهاى منطقه،  ظرفيت بالايى براى ارتقاى تفاهم دو کشور  و برقرارى اعتماد سازى بين ايران و کشورهاى عربى و منطقه اى در اختيار دارند.

 

در خصوص ميزان بهره گيرى دستگاه سياست خارجى از دست آوردهاى اعتماد سازى هاشمى رفسنجانى در بين کشورهاى منطقه و ايران بايد دقت داشت که سفر هر يک از مقامات ايرانى به ديگر کشورها ، کل نظام را منتفع مى کند، بر اين اساس طبعا دولت مى تواند از فضاى جديد شکل گرفته در روابط ايران و عربستان پس از سفر رئيس مجلس خبرگان به اين کشور، استفاده نمايد.

 

بايد متذکر شد که تمامى دولت هاى مختلف پس از انقلاب در خصوص روابط با کشورهاى منطقه ، اجماع نظر داشتند، دولت فعلى نيز بر توسعه روابط با همسايگان ايران و کشورهاى خليج فارس با هدف افزايش زمينه هاى تفاهم و کاهش اختلاف و اعمال نظر قدرت هاى فرا منطقه اى در مناسبات درون منطقه اى را دارد.

 

تفاههم و همکارى بيشتر ايران و عربستان، حل و فصل بسيارى از مسائل منطقه اى چون لبنان ، فلسطين، عراق و افغانستان را سهل تر مى کند. ممکن است بين ايران و عربستان اختلاف ديدگاه هايى در خصوص مسائل منطقه اى از جمله اوضاع لبنان يا وضعيت عراق وجود داشته باشد اما اين اختلافات غير قابل حل نيست.