روابط ریاض – واشنگتن شکراب است

دیپلماسی ایرانی: دخالت نظامی عربستان در بحرین چندان آن هم به مذاق امریکایی‌ها خوش نیامده است. اکنون نزدیک به 10 روز است که لشکر عربستان به همراه لشکر دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس در بحرین فرود آمده‌اند و در کنار پلیس و نیروهای امنیتی بحرینی به قلع و قمع تظاهرکنندگان بحرینی می‌پردازند.

به گزارش خبرگزاری سوئیس اینفو، دخالت نظامی عربستان در بحرین اختلافات دیپلماتیکی را میان ریاض و واشنگتن ایجاد کرده و پیش‌بینی می‌شود در طولانی مدت بحرانی در روابط دو کشور به وجود آورد.

پیش از این واشنگتن و ریاض روابط بسیار نزدیکی را با یکدیگر داشتند به گونه‌ای که این رابطه در تعریف‌های سیاسی به یک رابطه استراتژیک و موثر در معادلات سیاسی تعبیر می‌شد. ایالات متحده 12 درصد نفت خام خود را از عربستان سعودی تامین می‌کند و از سویی عربستان قدرت منطقه‌ای مهمی در موازات با ایران که عمدتا حامی شیعیان منطقه است و با ایالات متحده اختلاف‌های شدیدی دارد، محسوب می‌شود.

با این حال لشکرکشی عربستان سعودی به بحرین از طریق پل مشهوری که دو کشور را به هم وصل می‌کند، شوکی در ایالات متحده به وجود آورد و نگرانی واشنگتن را در پی داشت. به گونه‌ای که از آن موقع تا کنون ایالات متحده تماس‌های دائمی با ریاض برقرار کرده و تلاش می‌کند که این کشور را از پیاده کردن نیرو در بحرین که عمدتا شیعه نشین هستند، باز دارد.

کینیث پولاک، کارشناس مسانل خاورمیانه در مرکز مطالعات بروکینگز در واشنگتن در این باره می‌گوید: «ایالات متحده در حالی شاهد ورود نیروهای عربستان به خاک بحرین بود که خود را همانند کسی که با طناب بسته شده باشد، دست بسته می‌دید. از یک سو می‌خواهد خود را مدافع مطالبات دموکراتیک جامعه عربی نشان دهد و از سوی دیگر نمی‌خواهد کار به جایی بکشد که به رویارویی با عربستان تعبیر شود.»

شاید به همین دلیل است که شاهد بودیم که ایالات متحده تاکید می‌کرد که حرکت عربستان جنگ نیست ولی در عین حال از ریاض و کشورهای هم‌پیمان آن که به بحرین نیرو فرستاده بودند، می‌خواست که خویشتنداری کرده و از افزایش تنش پرهیز کنند.

البته کمتر کسی باور دارد که با این حرکت عربستان پایه‌های روابط ریاض – واشنگتن مورد تهدید قرار گرفته باشد. به خصوص این که این روابط بر اساس همکاری‌های نفتی و مبارزه با تروریسم و همچنین وجود دشمن مشترک یعنی ایران تعریف شده است. اما ورود نظامی به بحرین که کشور کوچکی در ضلع جنوبی خلیج فارس است به اعتقاد امریکایی‌ها در صورت افزایش تنش‌ها در این کشور می‌تواند نتایج عکس داشته باشد.

فردریک ویری، تحلیلگر مسائل سیاسی در موسسه رند کورپریشن در این باره می‌گوید: «تا به حال ستون‌های قدیمی روابط دو کشور مستحکم باقی مانده اما مسئله این است که اگر امور در بحرین به سمت انفجار کشیده شود و درگیری‌های خونینی در آن شکل بگیرد، عواقب آن بسیار وخیم خواهد بود و به سرعت به یک بحران بزرگ در روابط دو کشور تبدیل خواهد شد.»

پیش از این جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید گفته بود که ایالات متحده درک می‌کند که این بحرین بوده که از عربستان به عنوان همسایه و شریک مهم عربی‌اش خواسته که برای حل بحران جاری در این کشور نیرو بفرستد.

بحران بحرین در حالی شکل گرفته که واشنگتن در تعامل با تظاهرات و اعتراض‌های مردمی جاری در خاورمیانه به مشکل برخورد است. اعتراض‌هایی که به سرنگونی دو متحد اصلی آن در منطقه یعنی تونس و مصر منجر شده و کشورهای دیگر منطقه از جمله یمن و لیبی را همانند یک زمین لرزه مهیب به دگرگونی وا داشته است.

تحرکات نظامی عربستان در بحرین از این بابت باعث نگرانی ایالات متحده شده که از یک سو امریکا نمی‌داند که با این حرکت عربستان، تاکتیک بعدی ایران در بحرین و منطقه چه خواهد بود و در عین حال این حرکت چه تاثیری بر قیمت جهانی نفت خواهد گذاشت. به ویژه این که بحران هسته‌ای ایران با غرب نیز پابرجا است و به اعتقاد ایالات متحده انقلاب‌های اخیر منطقه می‌تواند تعامل با ایران بر سر پرونده هسته‌ای‌اش را بیش از پیش سخت کند.

افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی که اکنون به بیش از یک‌صد دلار در هر بشکه رسیده نگرانی‌های اقتصادی را در ایالات متحده به وجود آورده است. مسئولان امریکایی می‌گویند که هر گونه خللی در تولید نفت خلیج فارس یا هر نقطه دیگر می‌تواند بحران شدید اقتصادی در پی داشته باشد. عربستان پذیرفته که جبران تولید نفت لیبی را کند ولی مسئله این است که اکنون بحرین و مناطق شیعه نشین عربستان در وضعیت ملتهبی به سر می‌برند و با افزایش این تنش ممکن است تنش‌های طایفه‌ای میان شیعه و سنی بیش از پیش افزایش یابد و این بدان معنا است که مکان‌هایی که قلب نفتی جهان محسوب می‌شوند، مورد تهدید تامین امنیت انرژی جهان قرار می‌گیرند.

ایران اعزام نیروهای عربستان به بحرین را غیر قابل قبول دانسته است، تحلیلگران سیاسی بر این باورند که با مواضع ایران درگیری‌های سیاسی گسترش خواهند یافت و معلوم نیست که چه عواقبی در انتظار باشد.

توبی جونز، کارشناس مسائل عربستان در دانشگاه رتجرز در این باره می‌گوید: «عربستان به تهران و واشنگتن هشدار خواهد داد که در صورتی که مشاهده کند که مصالحش در معرض تهدید است دست به هر کاری خواهد زد. عربستانی‌ها بر این اعتقادند که در ایالات متحده صاحب نفوذند و این نفوذ آزادی عمل بیشتری برای پیشبرد سیاست‌ها و خواسته‌هایشان مهیا می‌کند.»

عربستان سعودی پس از آن که مشاهده کرد که ایالات متحده چگونه پشت متحدان قدیمی‌اش یعنی حسنی مبارک، رئیس جمهوری سابق مصر را در برابر اعتراض‌های دموکراسی‌خواهی مردم مصر خالی کرد، بیشتر نگران شده و تلاش می‌کند زمام امور را بیش از پیش تحت کنترل خود داشته باشد. به خصوص این که شنید باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در برابر تحولات مصر گفت: «واشنگتن در بخش صحیح تاریخ می‌ایستد.»

رابرت دانین، کارشناس خاورمیانه در کمیسیون روابط خارجی ایالات متحده در این باره می‌گوید: «عمده نگرانی آنها این است که نمی‌دانند ایالات متحده تا کجا به حفظ بقای آنها خود را ملزم می‌داند.»

رابرت گیتس، وزیر دفاع امریکا و هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه این کشور هفته گذشته سفرهای خود را به عربستان به دلیل بیماری ملک عبدالله، پادشاه این کشور لغو کردند، اما کلینتون در دیداری که با وزیر امور خارجه عربستان در قاهره داشت به او یادآور شد که ایالات متحده امیدوار است بحران بحرین مسالمت‌آمیز حل و فصل شود. وی به سعود الفیصل گفت: «توصیه ما به همه طرف‌ها این است که تصمیم‌های صحیح را اتخاذ کنند و پای میز مذاکره بنشینند و راه‌های رسیدن به یک حل سیاسی را مورد بررسی قرار دهند. وضعیت امنیتی برای همه به طور بسیار روشنی مهم است.»

جان کری، سناتور دموکرات مجلس سنا امریکا که ریاست کمیسیون روابط خارجی این مجلس را نیز بر عهده دارد در این باره گفت: «ما همچنان خط هم‌پیمانی خود را با عربستان حفظ می‌کنیم. می‌فهمیم که آنها چه می‌کنند و به نظرم می‌رسد که آنها می‌خواهند زمینه‌های گفتگو را مهیا کنند. آنها تلاش دارند اصلاحات صورت بگیرد، نمی‌خواهند اشغالگری کنند.»