ادامه مذاکره هسته ای با چشم انداز شکست

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات هسته ای ایران با قدرت های جهانی هم اکنون روند صلح در خاورمیانه را در ذهن تداعی می کند-  روندی که همچنان ادامه دارد اما در دستیابی به صلح موفق نبوده است. هم تهران و هم طرف های مذاکره کننده هسته ای با جمهوری اسلامی در ادامه گفت و گو ها منافعی دارند، حتی اگر بدانند مصالحه امکانپذیر نیست.این دیدگاه پس از به نتیجه نرسیدن مذاکرات هفته گذشته در آلماتی بیشتر از گذشته تقویت شد، زمانی که تهران به بسته پیشنهادی غرب پاسخ نداد و به جای آن ایده های خود را روی میز گذاشت.

به گزارش فایننشال تایمز، مقامات غربی می گویند گفت و گو های آلماتی عمق شکاف بین انتظارهای ایران و درخواست های قدرت های جهانی را به تصویر می کشد و این نکته غافلگیرکننده ای نیست. البته آنها همچنان تاکید دارند با وجود اینکه توافقی به دست نیامده، مذاکرات به شکست نیز منجر نشده است. برخی تحلیلگران بر این باورند با توجه به هزینه شکست، دو طرف از اعتراف به آن پرهیز دارند. در حالی که تهدید اقدام نظامی اسرائیل همچنان وجود دارد و ایالات متحده نیز همواره بر روی میز بودن تمامی گزینه ها تاکید می کند، مقامات و کارشناسان می گویند، ادامه دیپلماسی یک باید است. این روند به هر شکل ممکن دست کم تا پاییز ادامه پیدا می کند، زمانی که انتخابات ریاست جمهوری ایران برگزار شده و یک رئیس جمهور جدید روی کار بیاید.این در حالی است که حتی با ایجاد شرایط بهتر در سیاست داخلی ایران نیز چشم انداز یک توافق مذاکره ای کوچک که در آن عملیات غنی سازی 20 درصدی تعلیق شود و تحریم ها نیز تعدیل شوند، نیز دور از دسترس به نظر می رسد. اما در عین حال راه هایی وجود دارد که از طریق آن بحران بدون یک توافق نیز دست کم به طور موقت فرونشسته است. تهران حرکت های یکجانبه خود را در ماه های اخیر داشته و بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی خود را به صفحه های سوخت برای راکتور تحقیقاتی تبدیل کرده است. بنابراین در نهایت ذخایر اورانیوم ایران پایین تر از سطحی قرار دارد که اسرائیل ادعا می کند خط قرمز است.

مارک فیزپاتریک، مدیر برنامه خلع سلاح و منع اشاعه در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن می گوید: این یکی از روش هایی است که ایران با توسل به آن جدول زمانی را توسعه داده و سطح تنش ها را کاهش داده است. از سوی دیگر جمهوری اسلامی می گوید به مذاکره بر سر غنی سازی 20 درصدی علاقمند است اما تحت شرایطی که در آن تعدیل تحریم ها لحاظ شود.

برای قدرت های غربی، دست کشیدن از اصلی ترین ابزار فشار بر ایران یعنی تحریم ها به معنی بی بهره ماندن از توانایی امتیاز گرفتن از جمهوری اسلامی است. در واقع، این احتمال وجود دارد که حتی در صورت ادامه ارتباط های ایران و قدرت های جهانی، تحریم ها نیز تشدید شوند. شاهد این امر نیز تلاش قانونگذاران آمریکایی برای تصویب تحریم های سنگین تر علیه ایران است که گفته می شود شدت آن در تاریخ اعمال تحریم ها علیه جمهوری اسلامی، بی سابقه خواهد بود.

گری سیمور، مشاور سابق باراک اوباما در امور منع اشاعه، می گوید: تعلیق غنی سازی 20 درصدی تنها نوک یک کوه یخ است. نگرانی جدی تر غنی سازی اورانیوم با خلوص پایین تر در تاسیسات هسته ای نظنز است. جایی که ایران ظرفیت تولید را با نصب سانتریفوژهای پیشرفته تر، افزایش داده است. به گفته وی، در حالی که ایرانیان به ذخیره اورانیوم غنی شده با غلظت 3.5 درصد ادامه می دهند، می توانند در سال های آتی از نطنز به عنوان تاسیساتی برای تولید مواد لازم برای ساخت سلاح هسته ای استفاده کنند.

اما آیا راه هایی برای خروج از بن بست وجود دارد؟ برخی کارشناسان توصیه می کنند که باید به ایران اطمینان داد پس از یک توافق هسته ای جامع، می تواند بخشی از ظرفیت غنی سازی را تحت نظارت ویژه سازمان های بین المللی حفظ کند. به این ترتیب شاید مقامات عالی رتبه جمهوری اسلامی با فراغ بال بیشتری هیات مذاکره کننده هسته ای را راهی مذاکرات کنند.

دیگران می گویند در صورتی که خریداران نفت ایران به کاهش واردات نفت از این کشور ادامه دهند، کسری بودجه جمهوری اسلامی به امری اجتناب ناپذیر تبدیل خواهد شد و به این ترتیب تهران ناگزیر به مصالحه می شود. اما در صورتی که ایالات متحده قادر نباشد وارد کنندگان بزرگ نفت از ایران، شامل چین و هند را به کاهش بیشتر واردات نفت از ایران ترغیب کند، این روند تنها به بالاتر رفتن قیمت نفت منجر خواهد شد.

فضای منطقه ای نیز به طور حتم یک فاکتور مهم در محاسبه های جمهوری اسلامی به شمار می رود که البته چندان به نفع ایران پیش نمی رود. بشار اسد، متحد جمهوری اسلامی شرایط مطلوبی در سوریه ندارد و حزب الله لبنان به عنوان گروه نیابتی ایران نیز با توجه به تحرک های عربستان تحت فشار قرار گرفته است. عربستان، رقیب منطقه ای ایران به دنبال احیای نقش آفرینی های خود در منطقه مدیریت سیاست های لبنان را دنبال می کند.

در تئوری، رشد ایزوله منطقه ای باید به معنی افزایش علاقمندی به مصالحه باشد. اما فشار احساس ناامنی ایران را عمیق تر کرده و موجب شده رفتار مقاومتی جدی تری را پیش بگیرد که پیش بینی های بین المللی در خصوص موضع مذاکره ای جمهوری اسلامی را پیچیده تر می کند.به اعتقاد فیزپاتریک، فشار بیشتر بر ایران به معنی سرسخت تر شدن موضع جمهوری اسلامی است چرا که جامعه ایران به اصل ایستادگی و مقاومت علاقمند است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10