آمریکا چگونه ناز روس‌ها را خرید؟
دیپلماسی ایرانی: دمیتری مدودف رئیس جمهوری روسیه با امضا حکمی که بر اساس آن فروش تسلیحات به ایران متوقف شد، در حقیقت در مسیر عادی سازی رابطه با واشنگتن قرار گرفت. واشنگتن شاید در ملاعام روس‌ها را برای متوقف کردن این معامله تحت فشار قرار ندادند اما بر هیچ کس پوشیده نیست که روس‌ها در ازای این بر هم زدن رابطه با تهران از کاخ سفید انتظاراتی دارند. رهبران کرملین عزم خود را برای گرفتن مشت از هم باز شده اوباما جزم کرده اند و اکنون نوبت به کاخ سفید رسیده است که این همراهی را پاسخی در خور دهد.
نشریه معتبر فارین پالیسی در این خصوص می‌نویسد: سال 2006 میلادی بود که تهران توافقنامه‌ای به ارزش یک میلیارد دلار با روسیه برای تحویل گرفتن موشک‌های اس سیصد امضا کرد. در همان زمان هم رئیس جمهوری وقت جورج بوش از روسیه خواست که به این توافقنامه عمل نکند. پس از آن هم نوبت به اوباما رسید که همین امر را البته با لحنی مودبانه‌تر از ساکنان کرملین مطالبه کند. سرانجام مدودف سه روز پیش به ناز و کرشمه پردازی برای کاخ سفید پایان داد و با امضای حکمی هرگونه عمل به این توافقنامه را غیرممکن ساخت.
بسیاری از تحلیل‌گران مسائل خاورمیانه تاکید دارند که امضای این حکم در حقیقت تصمیم شخصی دیمیتری مدودف بوده است. همگان این تصمیم را به فال نیک گرفته و آن را به همراهی مسکو در انزوای ایران تعبیر کردند. یک عضو کاخ سفید که خواست نامش فاش نشود در گفتگو با فارین پالیسی تاکید کرد که تصمیم روسیه در عدم فروش تسلیحات به ایران و تحویل دهی موشک‌های اس سیصد به نسبت خود تصمیمی در خور توجه است. همراهی با جامعه جهانی در تحریم‌ها برای روسیه تصمیمی به مراتب سخت‌تر بوده است تا برای ایران. این مقام در ادامه می‌افزاید: روس‌ها حداقل در دو سال گذشته به ما نشان داده‌اند که همراهی با ما در تحریم‌های ایران برای آنها هرگز کار آسانی نبوده است. روس‌ها مانند ما و به اندازه ما از سوی ایران احساس خطر نمی‌کنند. ما باید به روس‌ها بفهمانیم که تا چه اندازه اهمیت این همراهی آنها را درک کرده‌ایم و البته از مدودف هم برای قدم گذاشتن در مسیر عملی بازسازی رابطه با واشنگتن قدردانی کنیم.
کاخ سفید تاکنون بارها به روس‌ها هشدار داده است که فروش موشک‌های اس سیصد به تهران در حقیقت به مثابه خط قرمزی است که نباید از آن عبور کرد. در تمامی نشست‌های میان مقام‌های کرملین و کاخ سفید هم بر اهمیت این موضوع تاکید شده است. مقام‌های اسرائیل هم در دیدار با چهره‌های روس همواره درخواست توقف فروش تسلیحات به ایران را مطرح و تکرار کرده‌اند. در ماه جولای بود که مدودف در دیدار با رهبران آمریکایی در واشنگتن باز هم مورد همین درخواست مشابه قرار گرفت. دو هفته پیش هم چند سیاستمدار آمریکایی در دیدار با همتاهای روسی خود در مسکو باز آنها را تحت فشار قرار دادند.
وزیر دفاع ایالات متحده رابرت گیتس نیز در دیدار با همتای روس خود در واشنگتن باز در خفا و آشکار از کرملین خواست که این معامله را کان لم یکن کند. هیلاری کلینتون هم در دیدار با سرگئی لاوروف همتای روس خود در حاشیه نشست مجمع عمومی شورای امنیت از وی خواست که به طرح تحریم ایران بپیوندد.
بسیاری از تحلیل‌گران ادعا می‌کنند که همراهی روس‌ها با امریکا حکم همان مثل معروف "سلام دوستان بی‌طمع نیست" را دارد. اکنون روس‌ها با اجابت درخواست ایالات متحده در حقیقت در موضع بالا دست قرار گرفته‌اند و بی‌شک مطالبه‌ای از واشنگتن دارند. مسکو مایل به الحاق به سازمان تجارت جهانی است. این میل روس‌ها هم باید تا پایان سال جاری میلادی اجابت شود. کم نیستند تحلیل‌گران مسائل بین المللی که سرسختانه اعتقاد دارند که واشنگتن باید در ازای این حرکت روس‌ها هرگونه درخواست آنها را جامه عمل بپوشاند.
باراک اوباما در ازای همراهی روس‌ها با خود در تحریم ایران، هیچ گونه بسته مشوقی را پیشنهاد نداده است. روسیه و آمریکا در جامه رقبای روزهای جنگ سرد در حال نزدیکی به هم هستند. اوباما به دنبال آن است که رابطه با واشنگتن را برای روس‌ها بسیار سودمندتر از دوستی با ایران نشان دهد.
یک مقام امنیتی کابینه اوباما به صراحت در این خصوص می‌گوید: ما در این برهه زمانی به دنبال بهبود رابطه با روسیه نیستیم بلکه به دنبال تامین هدف نهایی خود که تامین امنیت ملی و پیاده کردن ارزش‌های آمریکایی در جهان است، هستیم.
بسیاری از تحلیل‌گران مسائل ایران در برابر این موضع‌گیری مدودف گیج شده‌اند. آنها نمی‌دانند که تئوری بازسازی رابطه میان کرملین – کاخ سفید با این حرکت به تحقق نزدیک‌تر می‌شود یا خیر. همزمان بسیاری تحلیل می‌کنند که روسیه به دنبال دست همکاری واشنگتن با خود در مقابل گرجستان است.
آنچه مشخص است این است که روسیه – آمریکا در حال حاضر بیش از گذشته با هم در خصوص پرونده‌هایی مانند تهران همکاری می‌کنند. تیم دیپلماسی ایالات متحده در مواجهه خود با روس‌ها در حقیقت ایران را در راس برنامه کاری قرار داده است.
روسیه نیز این روزها جهان را دچار همان بلاتکلیفی کرده است که ترکیه. برخی ادعا می‌کنند که هنوز برای متغیر خواندن برنامه استراتژیک روسیه بسیار زود است. هنوز نمی‌توانیم ادعا کنیم که روس‌ها در گردشی صد و هشتاد درجه‌ای ایران را رها کرده و به واشنگتن پیوسته‌اند.
دیوید کرامر معاون وزیر امور خارجه در حوزه دموکراسی و حقوق بشر در دوران ریاست جمهوری جورج بوش در این خصوص می‌گوید: ما باید منتظر بمانیم. حرکت روس‌ها در عدم فروش موشک‌های اس سیصد به تهران در خور توجه است اما باید به یاد داشته باشیم که روس‌ها در ساخت نیروگاه بوشهر به ایران کمک می‌کنند. کشورهایی مانند چین و هند هم هنوز تجارت با ایران را به تعامل با واشنگتن ترجیح می‌دهند.
همزمان این مقام امریکایی تصریح دارد که روس‌ها در ازای سکوت واشنگتن در قبال نقض حقوق بشر و آزادی بیان در روسیه دست به این حرکت دیپلماتیک زده‌اند.
فارین پالیسی در ادامه به نقل از دولتمردان حاضر در کابینه اوباما این فرضیه را رد کرده و تاکید می‌کند که نهادهای حقوق بشر امریکایی همچنان به روس‌ها در قبال نقض حقوق بشر در این کشور هشدار می‌دهند.
روسیه با تجربه حمله به گرجستان در سال 2008 میلادی در حقیقت ظرفیت اروپایی‌ها را محک زد و به این نتیجه رسید که می‌تواند با پا گذاشتن بر دم متحدان غرب در همسایگی خود با تبعات نه چندان چشمگیری روبه‌رو شود. برخی نیز موافقت مدودف با عدم فروش تسلیحات به ایران را نشانه‌ای دال بر فاصله گیری او از سیاست‌های ولادیمیر پوتین می‌دانند.
نظر شما :