چالش‌ها و چشم‌انداز پیشنهادات تهران به کنفرانس بازنگری ان-پی-تی
رئیس دولت دهم جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه 13/2/89 با شرکت در کنفرانسی که در مقر سازمان ملل متحد برگزار شد، ضمن ایراد سخنرا نی در بخشی از صحبت هایش، استفاده ابزاری و یکجانبه از شورای امنیت و آژانس بین المللی انرژی اتمی توسط اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل را علت ناکارآمدی معاهده ان.پی.تی و تئورى تروريسم از سوى آمريکا و متحدانش را عاملى براى انحراف افکار عمومى و توجيه گسترش سلاح هسته ای دانست و یازده پیشنهاد به این نشست ارائه نمود و از آمریکا، شورای امنیت، آژانس بین المللی انرژی اتمی و رژیم صهیونیستی انتقاد شدیدی به عمل آورد.
نکته محوری در پیشنهادات ارائه شده تاکید بر تبدیل پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای به پیمان خلع و منع گسترش این سلاحها درجهان بود تا از این رهگذر 5 کشور عضو شورای امنیت و سه کشور هند، پاکستان و اسرائیل غاصب که دارای سلاح هسته ای هستند از این پس تمام سلاح های هسته ای خود را نابود کنند!!
این پیشنهاد در شرایطی مطرح شد که دو کشور دارنده سلاح هسته ای وعضو دائم و دارنده حق وتو در شورای امنیت یعنی آمریکا و روسیه اخیرا پیمان موسوم به استارت 2 را دائر بر تحدید سلاح های هسته ای وبالستیک خود امضا کردند. پیشنهادات مطروحه از سوی سرپرست هیئت ایرانی عبارتند از:
1- تشکيل يک گروه مستقل بين‌المللى براى تهيه دستور العمل اجرايى ماده 6 معاهده ان.پی .تی و برنامه‌ريزى و نظارت کامل بر خلع سلاح اتمى و جلوگيرى از اشاعه سلاح های هسته ای با اعطاى اختيارات کامل از سوى کنفرانس عمومی.
2- ارائه تضمين‌هاى جامع امنيتى الزام‌آورِ حقوقى، بدون تبعيض و بدون شرط تا حصول خلع سلاح کامل هسته‌اى از ناحيه دارندگان سلاح هسته‌اى.
3- توقف فورى هرگونه تحقيق و توسعه و نوسازى سلاح‌هاى هسته‌اى و تاسيسات مربوطه و طراحى راستى آزمايى مندرج در پيشنهاد 2 و تدوين دستورالعمل الزام آور حقوقى براى ممنوعيت کامل توليد، توسعه، انباشت، ارتقاء، اشاعه و حفظ و نگهدارى و استفاده از سلاح هسته‌اي.
4- تعليق استفاده کنندگان و تهديد کنندگان به سلاح هسته‌اى از عضويت در آژانس بين‌المللى انرژى اتمى با توجه به اینکه حضور و فشار آنها و تسلط سياسى بر آژانس مانع از انجام وظايف قانونى خصوصاً در مواد 4 و 6 معاهده و موجب انحراف آژانس از انجام مأموريت‌هاى قانونى شده است.
5- قطع هرگونه همکارى هسته اى با کشورهاى غير عضو معاهده ان پى تي.
6- تدوين اقدامات تنبيهى موثر براى کشورهايى که به همکارى خود با غير اعضاء ادامه مى‌دهند.
7- احتساب تهديد به حمله و يا هرگونه استفاده از سلاح هسته‌اى يا حمله به تاسيسات هسته‌اى به عنوان نقض صلح و امنيت بين المللي.
8- لزوم واکنش سريع سازمان ملل و قطع همکارى کشورهاى عضو ان پى تى با کشور تهديد يا حمله کننده.
9- اجراى هرچه سريعتر و بدون قيد و شرط قطعنامه کنفرانس 1995 در مورد منطقه عارى از سلاح هسته‌اى در خاورميانه.
10- برچيده شدن سلاح‌هاى هسته‌اى در پايگا‌ه‌هاى نظامى امريکا و متحدانش مستقر در ساير کشورها از جمله آلمان، ايتاليا و ژاپن.
11- تلاش جمعى براى اصلاح ساختار شوراى امنيت با توجه به اینکه ساختار فعلى این شورا به شدت ناعادلانه و ناکارآمد است و از عوامل اصلى اين ناکارآمدى حمايت از دارندگان سلاح هسته‌اى است.
هیئت ایرانی در شرایطی در این اجلاس شرکت نمود که جو حاکم بر گروه 5+1علیه ایران سنگین تر شده و پروژه تشدید تحریم های ایران از سوی شورای امنیت پیگیری می‌شود، به گونه ای که مسکو و تا حدود زیادی نیز پکن با دیگر اعضای گروه مذکور هماهنگی بیشتری از خور بروز داده اند .
حضور هیئت ایرانی در این نشست عمدتا بر خلاف عرف جاری صورت گرفت چرا که اکثریت قریب به اتفاق شرکت کنندگاه در سطح وزیر یا معاون وزیر خارجه در این نشست حضور یافته اند. برخی تحلیل گران معتقدند که شرکت ایران در این سطح در این نشست در راستای ایجاد شکاف در کنفرانس و جلوگیری از تصویب احتمالی قطعنامه جدید تحریم علیه ایران در شورای امنیت صورت گرفته است.
برخی نیز براین عقیده اند که حضور ایران در این سطح وعدم نتیجه بخشی این حضور و ارائه پیشنهادات بیششتر به نفع 5+1 است چرا که از این رهگذر زمینه های بیشتر انزوای ایران فراهم می شود و بستر افزایش فشارها بر ایران را فراهم می کند.
در یک ارزیابی نسبت به سخنان و پیشنهادات ارائه شده از سوی تهران می توان گفت: اولا اکثریت انتقادات به عملکرد نهادهای بین المللی نامبرده شده وارد بوده و اکثر پیشنهادات ارائه شده در نفس خود منطقی است اما با توجه به ماهیت نظام بین الملل، پیشنهادات کاملا آرمانی و ایده آلیستی است. چراکه، نقش ها در ساختار جهانی بر اساس مولفه واقعی قدرت و نه براساس عدالت ایفا می گردد و علیرغم اینکه دوران جنگ سرد و نظام دوقطبی در جهان فروپاشیده، اما شاهد نظام چند قطبی سلسله مراتبی منعطف در عرصه بین الملل هستیم، از سوی دیگر سیاست خارجی وسیاست داخلی کشورها تا ثیرات متقابل بر یکدیگر دارند و هردو ادامه یکدیگرند.
بی شک براساس مولفه‌های قدرت و شرایط جهانی است که سیاست داخلی بر سیاست خارجی وسیاست خارجی بر سیاست داخلی تاثیرات زیادی در بردارند. بر همین اساس کشوری موفق است که بتواند به گونه‌ای مدیریت کند که نقش لازم را در منطقه وجهان ایفا کند، بدون توجه به این پارمترهای عینی خارجی و داخلی و تلاش در جهت اجماع داخلی و سازگاری خارجی در چارچوب منافع ملی، هیچ کشوری نمی‌تواند منافع خودرا تامین کند و به خواسته‌های خود نایل شود.
با توجه به آنچه فوقا مذکور افتاد به نظر می رسد علیرغم اینکه کنفرانس نیویورک که یک ماه به طول خواهد انجامید، نتیجه ای ملموس در بر نخواهد داشت، و پیشنهادات هیئت ایرانی به کنفرانس بازنگری ان.پی .تی در میان مدت هم جامه عمل نخواهد پوشید. در رابطه با موضوع هسته ای ایران نیز، آمریکا و کشورهای اروپائی وگروه 5+1 در جهت تصویب احتمالی قطعنامه تشدید تحریم ها در شورای امنیت سازمان ملل به پیشرفت های بیشتری دست خواهند یافت.
فارغ از بحث تحدید و خلع سلاح اتمی، کم وکیف عملکردسازمان ملل، شورای امنیت،آژانس بین المللی انرژی، شورای حکام آژانس انرژی اتمی و کشورهای عضو گروه 5+1 سوال این است که آیا ایران، همچون آمریکا به این کشور اجازه می دهد مقامات خود را به تهران بفرستد تا درنشستی بین المللی یا در دانشگاه های پایتخت یا صدا وسیما از ایران انتقاد کند؟
با توجه به اینکه، آمریکا با همه سلطه طلبی هایش این امکان را برای مقامات سایر کشورها که به این کشور سفر می نمایند ایجاد می کند.از این نظر به این نکته اشاره کردم که پیشتردر همین مقال به موضوع تاثیر متقابل سیاست های داخلی وخارجی کشورها بر منافع ملی و دیپلماسی آنها گریزی زدم.
نظر شما :