آغاز محاکمه مصدق
هفدهم آبان سال 1332 دو ماه و 21 روز پس از کودتاى 28 مرداد، محاکمه دکتر محمد مصدق که در بازداشت بود به اتهام ضديت با سلطنت و قصد برکنارکردن شاه و نيز به عنوان مسبب وقايع 25 تا 28 مرداد در محکمه نظامى تهران آغاز شد.
دکتر مصدق هنگام معرفى، خود را نخست وزير قانونى ايران اعلام و به صلاحيت محکمه اعتراض کرد و گفت که تنها ديوان عالى کشور مى تواند رئيس دولت را بازخواست قضايى کند.
با بيان اين مطلب، جلسه محاکمه به مدت يک هفته تعطيل شد تا اعضاى محکمه که چند افسر ارشد بودند به صلاحيت خود رسيدگى کنند.
دکتر مصدق گفته بود که طبق قوانين ايران، ديوان عالى کشور جاى رسيدگى به قصور نخست وزير و وزيران است. وى برکنارى خود را يک کودتا با نقشه خارجى خوانده بود و گفته بود که جز با راى عدم اعتماد پارلمان، فرد ديگری حق برکنارى نخست وزير را ندارد و در صورت وقوع چنين عملى، اين مرتکب است که بايد به اتهام نقض قانون اساسى و ناديده گرفتن اراده مردم محاکمه و مجازات شود. کودتا يعنى برکنار کردن دولت از طرق غيرقانونى و بنابراين کودتاگران مجرمند، نه من که برگزيده ملت و رئيس قانونى دولت هستم. عامل و دست نشانده بيگانه خائن و مجرم است، نه من.
انتشار اخبار مربوط به آغاز محاکمه دکتر مصدق که در جامعه ايران از محبوبيت فراوان برخوردار بود و نيز گزارش‌هاى مربوط به تجديد روابط ايران و انگلستان و خبرهايى که حکايت از سفر قريب الوقوع ريچارد نيکسون معاون وقت رئيس جمهورى امريکا به تهران داشت خشم مردم را برانگيخت؛ بازار تهران به نشانه اعتراض تعطيل و تظاهرات مردم در چند شهر ازجمله تهران و تبريز آغاز شد و اعتصاب و تظاهرات سراسرى از روزهاى بعد اعلام شد که نظاميان حکومت (دولت کودتا) وارد عمل شدند، قسمتى ديگر از بازار تهران را ويران و به سوى مردم معترض تيراندازى کردند که ضمن آن دو تن کشته و عده‌اى مجروح شدند. چندين بازرگان و عده‌اى از چهره شناخته شده ملى گرا نيز دستگير شدند.
براى پيشگيرى از وقايع مشابه؛ در اصفهان، فارس و خوزستان حکومت نظامى اعلام و رفت و آمد درساعات شب و تشکيل اجتماعات بيش از سه نفر ممنوع شد. هم‌زمان شمارى از مهندسان و کارکنان شرکت ملى نفت ايران نيز به اتهام هوادارى از دکتر مصدق و جنبش‌هاى چپ از کار برکنار شدند.
در نهایت دادگاه نظامى با وجود دفاع منطقى، مستدل و مستند دکتر مصدق برگزار شد و وی را به سه سال زندان محکوم کرد. پس از گذراندن سه سال زندان دکتر مصدق به ملک خود در احمد آباد تبعید شد و تا آخر عمر تحت نظارت شدید بود.
منبع: سایت نواندیش
نظر شما :