سادات به من گفت: بطرس جان! جارو کن

 

قرار شد مذاکرات بعدی را بر اساس آن پیش ببریم.

 

 

تا جایی که یادم است توافق کمپ‌دیوید دو بخش داشت. یکی مربوط به روابط مصر و اسرائیل و دیگری مربوط به مسئله‌ی فلسطین.

 

 

بله درست است.

 

 

یادم نیست.

 

 

شاید من بودم. هنوز هم می‌گویم.

 

 

نه، ما ترسیده بودیم. من امانت‌دارانه حس آن روزم را نوشته‌ام. آن روز من از نتیجه‌ی نهایی خبر نداشتم. اما الآن می‌توانم بگویم آن‌چه شد واقعا معجزه و دلیل نبوغ سادات بود.

 

 

این حرف تو و حرف جناح مخالف است.

 

 

این نگاه بدبینانه‌ای است که یک گروه معین که تو هم یکی از آن‌ها هستی دارد.

 

 

آن‌چه اتفاق افتاد صلح بود، آن‌چه اتفاق افتاد خروج اسرائیلی‌ها از مصر بود، آنچه اتفاق افتاد گرفتن کانال سوئز بود و این همه یعنی پیروزی.

 

 

از لحاظ روانی کاملاًً خودش را باخته بود.

 

 

این بعد از آن است که به واشنگتن رسیدیم. قبل از آن اما بسیار ناراحت بود و از فشار عصبی نمی‌توانست بخوابد.

 

 

او از اوضاع گله داشت و می‌گفت که نمی‌داند چه می‌گذرد و جزئیات با او در میان گذاشته نشده است. او اعصابش ضعیف بود و نتوانست اوضاع را تحمل کند.

 

 

ما سختی‌ها را تحمل کردیم.

 

 

به هیچ وجه. من نمی‌فهمم چرا این‌قدر بر مقام تأکید می‌کنی؟ خیلی راحت می‌شود همه را متهم کرد که می‌خواهند مقامشان را حفظ کنند. مقام چه ارزشی دارد؟

 

 

گفت دوـ سه روز دیگر خبر مهمی می‌شنوی.

 

 

من آن موقع متوجه نشدم اما بعد فهمیدم منظورش همین بوده.

 

 

یادم نیست. شاید پرسید که استعفا داده‌ام یا نه؟

 

 

اما ما باید در این موقعیت از رئیس جمهور حمایت می‌کردیم.

 

 

شاید؛ اما لازم بود که از رئیس‌جمهور حمایت کنیم.

 

 

این برداشت شخصی من بود.

 

 

نه. سادات معتقد بود که امریکا می‌تواند بر جهان عرب تأثیر بگذارد و آن‌ها را به همکاری با مصر و حمایت از مصر وادارد.

 

 

به هیچ وجه. قرار شد بعد از کمپ‌دیوید سادات در رباط با پادشاهان اردن و مراکش دیدار کند.

 

 

به هر حال. اما دیپلماسی انگلیسی فعال شد و به پادشاه اردن قبولاند که در این نشست سه جانبه شرکت نکند برای همین پادشاه اردن در رباط حاضر نشد.

 

 

بر اساس روابط و تلاش‌های دیپلماتیکی که صورت گرفته بود. او معتقد بود که امریکا می‌تواند سعودی و برخی کشورهای عربی دیگر را راضی کند. فراموش نکن که مصر مسئول غزه بود و اردن مسئول کرانه‌ی باختری. و طرح اصلی این بود که مصر و اردن برای یافتن راه حلی برای مسئله‌ی فلسطین همکاری کنند.

 

 

البته ما هم می‌گفتیم که سادات در این‌باره زیاده‌روی می‌کند و نباید صد در صد به امریکایی‌ها اعتماد کرد چون شرایط ممکن است تغییر کند، ممکن است فشار اسرائیلی‌ها بیشتر شود. اما به هر حال سادات معتقد بود که امریکا می‌تواند او را در اتمام توافق‌نامه کمک کند. اما باید بدانی همه‌ی ما کمپ‌دیوید را اول راه می‌دانستیم.

 

 

بله اشرف غربال باخبرم کرده بود. اشرف غربال را فرستادم تا با او صحبت کند اما او هم نتوانست راضی‌اش کند.

 

 

من به آزادی افراد احترام می‌گذارم و تصمیم او برایم محترم است اما نظر من کاملاً با نظر او مختلف است.

 

 

ما با هم دوست بودیم و هستیم. دوره‌ی دشواری را با هم گذرانده بودیم و با هم در یک اتاق بودیم. ساعت‌ها با هم صحبت می‌کردیم البته اختلاف‌هایی هم داشتیم.

 

 

به نظر من مثبت بود چون موضع‌گیری سادات نسبت به امریکایی‌ها را تقویت کرد.

 

 

بله. او با سادات دوستی عمیقی داشت و رابطه‌ی شخصی‌اش با او بعد از استعفایش هم ادامه داشت.

 

 

ببین، گفتم که خاطراتم فقط از احساسات آن زمانم خبر می‌دهد. این‌که آن زمان من نگران بودم. اما الآن که سال‌ها می‌گذرد و پخته‌تر از آن زمان شده‌ام می‌فهمم که کار سادات بسیار نبوغ‌آمیز بود و هیچ مذاکره‌کننده‌ای نتوانسته چنین موفقیتی کسب کند. هنوز در دانشگاه‌های دنیا این وضعیت را بررسی می‌کنند که سادات چگونه توانست با وجود موضع ضعیفش اسرائیلی‌ها را از مصر بیرون ببرد. در این‌باره رساله‌ها و کتاب‌های زیادی نوشته شده. کسانی هم که نوشته‌اند از امریکای لاتین و افریقا هستند که چندان ربطی به موضوع ندارند.

 

چنین چیزی نیست. شما به جزئیات چسبیده‌ای. این جزئیات مسائل جنبی‌ای است که به یکی از مراحل مذاکره مربوط می‌شود. ما بیست مرحله مذاکره داشتیم.

 

 

نه خیر. مذاکرات تا بعد از قتل سادات ادامه داشت.

 

 

بله درست است. بله آن زمان همه‌ی ما این احساس را داشتیم اما الآن می‌گویم که اشتباه می‌کردم. بیش از این چه می‌خواهی؟ الآن می‌گویم آنچه شد یک معجزه بود.

 

 

همیشه اختلاف بوده و سادات بارها عصبانی می‌شد و حرفی می‌زد.

 

 

بله.

 

 

آقاجان، او عصبانی بود و یک حرفی زد. نه هیچ پاکسازی‌ای شد نه هیچ چیز دیگری.

 

 

شما باز هم به این حرف‌ها برگشتی. می‌خواهم یک چیزی را صادقانه بگویم. در چند سالی که با سادات کار کردم می‌توانم بگویم او انسانی بود که حرف را می‌شنید و می‌شد با او بحث کرد. او همه‌ی یادداشت‌ها را می‌خواند. صادقانه می‌گویم.

 

 

کمپ‌دیوید طرح امریکایی نبود بلکه نتیجه‌ی مذاکرات مصر و اسرائیل با نظارت امریکا بود. جناح مخالف اما آن را طرح امریکایی می‌داند و واقعیت آن است که هیچ کدامشان اصلاً آن را نخوانده‌اند. اگر خوانده باشند نفهمیده‌اند چه نوشته البته اشکالی ندارد چون یک متن حقوقی تخصصی است.

 

 

من احساس کرده بودم که به وزارت خواهم رسید چون سادات قبلش آن حرف‌ها را زده بود که باید وزارت را جارو کنی و من را مأمور مذاکره در کمپ‌دیوید کرده بود در حالی که هیئت اسرائیلی شامل وزیر خارجه و وزیر دفاع می‌شد.

 

 

شاید برداشت من غلط بوده. او تبریک گفت و من آن را بر منصب جدید حمل کردم. شاید منظور او موفقیت در مذاکرات یا چیز دیگری بوده است. به هر حال راستش را بخواهی من وزیر مشاور در امور خارجه بودم و برایم فرقی نداشت که وزیر خارجه هم بشوم یا نه.

 

ادامه دارد....