نگاهی به روند تجارت ایران و افغانستان

گزارش جدید اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که ایران در بین ۱۰ شریک اصلی تجاری افغانستان قرار دارد و بیشترین ارزش صادراتی ایران به افغانستان طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۱، مربوط به سال ۲۰۱۸ به ارزش بیش از دو میلیارد و ۹۲۶ میلیون دلار بوده، اما این رقم در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته و در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ مجددا افزایش یافته است.

به گزارش ایسنا، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گزارشی تحت عنوان «نگاهی به وضعیت تجارت کشور افغانستان»، به بررسی دقیق وضعیت تجارت افغانستان با شرکای تجاری اصلی این کشور پرداخته است.

بر اساس این گزارش تا سال ۲۰۱۹ ایران اولین کشور صادرکننده به افغانستان بوده و چین و پاکستان در رتبه بعدی قرار دارند. همچنین ایران ششمین کشور وارد کننده از افغانستان بوده و هند، پاکستان و چین سه کشور اول واردکننده از افغانستان هستند. البته کل صادرات افغانستان در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۸۶۳ میلیون دلار رسیده که حدود ۱۴ میلیون دلار از آن به ایران انجام شده است.

در بخش دیگری از این گزارش روند تجارت ایران و افغانستان بررسی شده که نشان می‌دهد بیشترین ارزش صادراتی ایران به افغانستان طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۱، مربوط به سال ۲۰۱۸ به ارزش بیش از دو میلیارد و ۹۲۶ میلیون دلار بوده است.

اما این رقم در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته و در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ مجددا افزایش یافته و به رقم بیش از یک میلیارد و ۸۳۸ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است.

مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به افغانستان در سال ۲۰۲۱ شامل سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن‌ها؛ آهن و فولاد؛ پلاستیک مصنوعات از آن‌ها؛ میوه و آجیل خوراکی و پوست مرکبات یا خربزه؛ سبزیجات خوراکی وریشه‌ها بوده است. سه گروه اولی از پنج گروه یاد شده، حدود ۵۰ درصد از صادرات ایران به افغانستان را به خود اختصاص داده است.

مهم‌ترین تحولات تجارت ایران و افغانستان

در بخش دیگری از این گزارش هفت رشته فعالیت شامل وسایل نقلیه، زمینی، هوایی، آبی و تجهیزات ترابری مربوط به آن‌ها؛ ماشین آلات و وسایل مکانیکی، ادوات برقی، اجزاء و قطعات آن‌ها؛ مواد نسجی و مصنوعات از این مواد، پوست خام و چرم؛ محصولات صنایع شیمیایی یا صنایع وابسته به آن؛ محصولات معدنی؛ محصولات صنایع غذایی، نوشابه‌ها، آبگون‌های الکلی و سرکه‌ها، توتون و غیره به عنوان رشته فعالیت‌های منتخب انتخاب و روند تجارت در این حوزه‌ها در سال ۲۰۲۱ نسبت به ۲۰۲۰ بررسی شده است.

بر این اساس در بین رشته فعالیت‌های منتخب مورد بررسی صادراتی از ایران به افغانستان، صنایع غذایی و نوشابه‌ها، صنایع شیمیایی و محصولات معدنی به ترتیب ارزش صادراتی ۳۱۱، ۱۷۲ و ۵۵.۲ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ داشته اند. بنابراین صادرات محصولات صنایع غذایی و نوشابه‌ها و ... در سال ۲۰۲۱ با کاهش ۴۶.۵ به ۱۶۶.۴ میلیون دلار رسیده است. صادرات محصولات معدنی ایران به افغانستان نیز در سال ۲۰۲۱ با رشد بسیار زیاد ۱۱۳۴ درصدی به ۶۸۱.۳۶ میلیون دلار رسیده، اما صادرات محصولات صنایع شیمیایی با صنایع وابسته به آن کاهش ۱۹ درصدی را تجربه کرده و به ۱۳۹.۳ میلیون دلار رسیده است.

در این میان در سال ۲۰۲۱ صادرات مواد نسجی و مصنوعات از این مواد، پوست خام، چرم و ... کاملا متوقف شده است.

همچنین صادرات ماشین آلات و وسایل مکانیکی، ادوات برقی، اجزاء و قطعات آن‌ها و ... با رشد منفی ۲۴.۵ درصدی در سال ۲۰۲۱ به ۶۰ میلیون دلار کاهش یافته و صادرات وسایل نقلیه زمینی، هوایی، آبی و تجهیزات ترابری مربوط به آنها نیز با رشد اندک سه درصد به ۸.۷ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است.

در این میان ارزش کل صادرات ایران به افغانستان در رشته محصولات منتخب در سال ۲۰۲۰، معادل ۷۵۸.۲ میلیون دلار بوده که این رقم در سال ۲۰۲۱ به یک میلیارد و ۵۶ میلیون دلار افزایش یافته، اما در سال ۲۰۲۲ صفر شده است. همچنین با وجود رشد ۱۱۳۴ درصدی صادرات محصولات معدنی ایران به افغانستان در سال ۲۰۲۱، این رقم در سال ۲۰۲۲ به صفر رسیده است.