نقش ایران در نظم نوین جهانی؛ در اجلاس بریکس چه گذشت؟
گروه «بریکس» روز پنجشنبه و در پایان نشست سه روزه خود در پایتخت آفریقای جنوبی، با عضویت ۶ کشور جدید موافق کرد که نام جمهوری اسلامی ایران نیز در میان اعضای جدید به چشم می‌خورد.
به گزارش ایسنا، «سیریل رامافوسا» رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی روز پنجشنبه و پس از پایان رایزنی‌های سران گروه بریکس در پانزدهمین نشست خود، «اعلامیه ژوهانسبورگ دوم» را قرائت کرد و از دعوت از اعضای جدید به این گروه شامل جمهوری اسلامی ایران، آرژانتین، اتیوپی، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی خبر داد و اعلام کرد عضویت اعضای جدید از ژانویه ۲۰۲۴ رسمی خواهد شد.
در حال حاضر گروه بریکس از پنج کشور اقتصاد بزرگ در حال توسعه شامل روسیه، برزیل، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده و به گروه «قدرت‌های اقتصادی نوظهور» معروف است. رشد اقتصادی اعضای بریکس در سال‌های اخیر اعتماد جهانی به اثرگذاری این گروه را افزایش داده، چنان که شاید بتوان گفت اقبال کشورهای مختلف به عضویت در این گروه موید این موضوع است.
بر اساس آنچه که اعلام شده تاکنون سران ۲۳ کشور به صورت رسمی برای عضویت در بریکس ابراز تمایل کرده‌اند که علاوه بر ۶ کشوری که عضویت آن‌ها پذیرفته شد، در این ارتباط می‌توان به کشورهایی همچون الجزایر، بنگلادش، بحرین، بلاروس، بولیوی، کوبا، هندوراس، اندونزی، قراقزستان، کویت، مراکش، نیجریه، فلسطین، سنگال، تایلند، ونزوئلا و ویتنام و... اشاره کرد.
در حال حاضر این گروه با ۳۱.۵ درصد، بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی جهانی را در مقایسه با سایر بلوک‌های اقتصادی از جمله گروه هفت با ۳۰.۷ درصد به خود اختصاص داده است. ۴۶ درصد از نیروی کار دنیا، یک چهارم مساحت خشکی زمین و حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان یعنی سه میلیارد و ۱۸۷ میلیون نفر در سال ۲۰۲۱، به اعضای فعلی این گروه تعلق دارد.
نقش ایران در نظم نوین جهانی؛ در اجلاس بریکس چه گذشت؟
اعضای بریکس
نقش ایران در جهان چندقطبی
کارشناسان عرصه بین‌الملل معتقدند که پتانسیل اقتصادی و جمعیتی وسیع بریکس می‌تواند در دو جهت الگوسازی برای همکاری‌های نوین جنوب-جنوب و حرکت به سمت اصلاح کاستی‌ها و ضعف‌های موجود در نظامات جهانی از طریق ایجاد ساختارهای فراگیرتر از پنج کشور بنیانگذار متمرکز شود و فرایند تحقق ایجاد نظام چند قطبی را تسهیل کند.
بهبود نظام پولی بانکی جهانی، تمرکز بر ارزهای ملی یکی از مسائل اقتصادی مهم مورد توجه گروه بریکس است؛ چنان که این گروه در سال ۲۰۱۵ بانک بریکس با نام «بانک توسعه نوین» را ایجاد کرد. روسیه می‌گوید در راستای توجه به ارزهای ملی کشورهای عضو تشکیل صندوق «ذخیره ارزی بین‌المللی» است.
تعامل با نهادهای چندجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی همواره در دستور کار دولت سیزدهم بوده است و سرعت بخشیدن به فرایند عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای، تعمیق روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا با هدف ایجاد منطقه آزاد تجاری و حضور فعال‌تر در چارچوبهای همکاری چندجانبه نظیر سازمان اکو، سازمان دی هشت، اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند، سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه، سازمان همکاری اسلامی، جنبش عدم تعهد، گروه ۷۷ و نهادهایی از این دست، بیانگر تقویت سیاست چندجانبه‌گرایی جمهوری اسلامی ایران است و عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس نیز از همین پارادایم نشات گرفته است.
جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که عضویت در بریکس یک منفعت دوجانبه است و در این ارتباط، در حوزه انرژی و تامین امنیت پایدار آن، ایران یک ارزش افزوده مطلق برای اعضای بریکس و اعضای آتی آن است و حضور ایران و کشورهایی مانند عربستان سعودی، عراق، امارات و برخی از دیگر کشورها به عنوان دارندگان مهم ذخایر انرژی در جهان در کنار بریکس و مشارکت در حوزه انرژی، موقعیت این بلوک اقتصادی را تقویت خواهد کرد.
نقش ایران در نظم نوین جهانی؛ در اجلاس بریکس چه گذشت؟
سخنرانی رئیس‌جمهور در اجلاس بریکس
«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: «امروز دنیا، دنیای یکجانبهگرایی نیست. نظم بین‌المللی جدیدی در جهان در حال شکل‌گیری است. یکی از ویژگی‌های این نظم جدید تمرکز و تلاش کشورها برای عبور از یکجانبهگرایی به سمت چندجانبه‌گرایی است. همه این‌ها و استفاده از فرصت‌های این سازمان‌ها یعنی حرکت به سمت چندجانبه گرایی و یعنی مقابله با سیاست‌های یکجانبهگرایی از جمله تحریم‌ها».
دیپلمات ارشد ایرانی همچنین معتقد است: «خروج غیرقانونی آمریکار از برجام، جنگ اوکراین و دیگر تحولات بین‌المللی اخیر به خوبی نشان داد که کارکرد ائتلاف‌های بین‌المللی سنتی گذشته که صرفا مبتنی بر موضوع امنیت یا اقتصاد شکل گرفته بودند، دچار اخلال است؛ بنابراین پیوند منافع ملی کشورها به فرجام و سرنوشت دیگران و یک ساختار بین‌المللی خاص، خطای راهبردی است. تکثر همکاری با سازوکارهای متنوع بین‌المللی می‌تواند یک انتخاب مناسب و دارای منافع حداکثری برای کشورها باشد. به همین دلیل برخی از اعضای گروه بریکس علی‌رغم روابط خوب با غرب، همچنان به یک عنوان بازیگر فعال در این ساختار ایفای نقش دارند».
به گفته امیرعبداللهیان، کشورهای گروه بریکس از ظرفیت مهمی برای همکاری دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران برخوردار هستند و متقابلا ظرفیت‌های ارزشمند کشورمان از جمله موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک، منابع غنی انرژی، نیروی انسانی متخصص و کارآمد، پیشرفت‌های چشمگیر در عرصه‌های مختلف و ثبات پایدار سیاسی مورد توجه اعضای بریکس است.
«علی باقری» معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران هم با بیان اینکه پیوستن ایران به مجموعه بریکس یک تصمیم راهبردی بود و این موضوع در سطوح مختلف در کشور مورد پیگیری قرار گرفت، تصریح کرد: «اتفاق رخ داده یک اتفاق مهم بود. پیوستن ایران به گروه بلیکس نشان دهنده این است که تهران در کنار سایر کشورهای بزرگ اراده جدی دارد که منافع خود را مبتنی بر مؤلفه‌های درون‌زا در عرصه بین‌المللی پیگیری کند و در عرصه تصمیم‌گیری در عرصه جهانی نقش‌آفرین داشته باشد».
«مهدی صفری» معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه ایران هم به ایسنا گفت: «بریکس یک گروه اقتصادی است و عضویت ایران در این گروه می‌تواند برای کشور بسیار مهم و موثر باشد. اکنون ما در سازمان‌هایی همچون شانگهای، اکو و اوراسیا حضور داریم. این گروه‌ها بیش از نصف دنیا را از نظر جمعیتی تحت پوشش خود قرار می‌دهند و ان‌شاءالله بتوانیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم».
«علی اکبر ولایتی» مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل نیز گفت: «فعالیت و تلاش‌های چندجانبه کشورهای عضو بریکس می‌تواند جهش مهمی در پایان‌دادن به استعمار کشورهای توسعه طلب تلقی می‌شود».
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه پیشین ایران هم در مورد عضویت تهران در بریکس و آغاز این موضوع از ژانوبه ۲۰۲۴ گفت: «دعوت از ایران برای عضویت در بریکس خبر خوبی است. سیاست خارجی نباید موضوع اختلافات داخلی باشد».
نقش ایران در نظم نوین جهانی؛ در اجلاس بریکس چه گذشت؟
در اجلاس بریکس در ژوهانسبورگ چه گذشت؟
علاوه بر اعلام عضویت اعضای جدید در بریکس، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی گفت: «رهبران بریکس معتقدند زمان استفاده از ارزهای محلی و سیستم‌های پرداخت جایگزین فرا رسیده است و بریکس که در مورد درگیری‌ها در جهان نگران است، تأیید می‌کند که حامی راه‌حل صلح‌آمیز است».
«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه نیز به کشورهای جدیدی که به بریکس پیوسته‌اند، تبریک گفت و اطمینان داد که «روسیه به کار برای گسترش نفوذ ائتلاف در جهان ادامه خواهد داد». پوتین همچنین با اشاره به نقش توسعه مسیرهای بین‌قاره‌ای که اعضای جدید بریکس از جمله ایران نیز در آن اثرگذار هستند، گفت کریدو شمال-جنوب می‌تواند «بنادر روسیه را به خلیج فارس و اقیانوس هند متصل کند».
«نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند هم گفت که دهلی‌نو از دعوت اعضای جدید به بریکس استقبال می‌کند و «افزوده شدن اعضای جدید، بریکس را به عنوان سازمان و نظم جهانی چندقطبی تقویت می‌کند».
«شی جینپینگ» رئیس‌جمهور چین نیز گسترش بریکس را «رویدادی تاریخی خواند که عزم پنج کشور را برای همکاری با کشورهای در حال توسعه نشان می‌دهد». او گفت: «تصمیم برای گسترش بریکس، انتظارات جامعه بین‌المللی و منافع مشترک کشورهای در حال توسعه را برآورده می‌کند. چین همکاری خود را با آفریقا برای حمایت از این قاره در گسترش فرصت‌ها برای توسعه مستقل گسترش می‌دهد. چین بودجه‌ای به ارزش ۱۰ میلیارد دلار برای اجرای ابتکارات توسعه جهانی ایجاد می‌کند».
مودی همچنین با اشاره به دیدار خود با «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در حاشیه اجلاس بریکس، در مطلبی به زبان فارسی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دیداری بسیار عالی با رئیس‌جمهور ابراهیم رئیسی داشتم. از اینکه ایران به بریکس خواهد پیوست خوشحالم. راه‌های تعمیق همکاری‌های تجاری و فرهنگی بین هند و ایران را مورد بحث و بررسی قرار دادیم».
نقش ایران در نظم نوین جهانی؛ در اجلاس بریکس چه گذشت؟
دستاوردهای عضویت ایران در گروه بریکس از نگاه رئیس‌جمهور
رئیس‌جمهور امروز (جمعه) پس از سفری کوتاه به آفریقای جنوبی، به منظور شرکت و سخنرانی در نشست سران گروه بریکس، گفت: «بریکس یکی از ائتلاف‌های مهم جهانی است که نقش موثری در توسعه و ارتقای همکاری‌های اقتصادی و تجاری در بخش قابل توجهی از جهان دارد. ائتلاف‌های جهانی نظیر بریکس و شانگهای، ائتلاف‌های نوظهوری هستند که کاملا مخالف یکجانبهگرایی بوده و با نگاه احترام به استقلال کشورها برای همگرایی و همکاری در جهت پیشرفت امور ملت‌ها تشکیل شده‌اند».
رئیسی با اشاره به اینکه بریکس عمدتا متمرکز بر همکاری‌های تجاری و اقتصادی است، خاطرنشان کرد: «نظام سلطه به دنبال آن است که با سلطه‌گری اجازه ندهند اقتصاد کشورهای مستقل از جمله ایران در ارتباط با دیگر کشورهای مستقل در منطقه و دنیا رشد کند، اما ارتباطات اعضای بریکس حتما در این راستا که در این مجموعه کشورهای مستقل می‌خواهند ارتباطات تجاری و اقتصادی خود را با یکدیگر گسترش دهند مهم و به اقتصاد مقاومتی نیز کمک می‌کند.»
انتهای پیام/
نظر شما :