نزاع چین با اعضای پیمان آکوس بر سر فروش زیردریایی اتمی به استرالیا

چین و اعضای ائتلاف "آکوس" متشکل از آمریکا، انگلیس و استرالیا در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر برنامه این ائتلاف برای فروش زیردریایی‌های هسته‌ای به استرالیا نزاع لفظی پیدا کردند.

به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری رویترز، در یک هفته گذشته پکن به دفعات مخالفت شدید خود را با این پروژه اعلام کرده است.

لندن و کانبرا، تحت چارچوب ائتلافشان با آمریکا یا همان ائتلاف آکوس، سال گذشته اعلام کردند، استرالیا قصد دارد حداقل هشت زیردریایی هسته‌ای بخرد. رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است که سوخت این زیردریایی‌ها از "اورانیوم بسیار غنی شده" تامین می‌شود، که این نشان می‌دهد این زیردریایی می‌تواند در سطح یک سلاح هسته‌ای یا نزدیک به آن باشد.

تا به امروز هیچ یک از طرفین معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان.پی.تی) به جز پنج کشور آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه – که تحت این معاهده به عنوان کشورهای دارای تسلیحات هسته‌ای به رسمیت شناخته می‌شوند، زیردریایی هسته‌ای ندارند. این زیردریایی‌ها می‌توانند مدت طولانی‌تری نسبت به زیردریایی‌های معمولی زیر آب بمانند و شناسایی آنها سخت‌تر است.

چین در یک بیانیه که طی نشست اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اعضای این آژانس ارسال شد، گفت: پیمان شراکت آکوس درگیر در انتقال غیرقانونی مواد تسلیحات هسته‌ای شده که این اساساً یک اقدام در سطح اشاعه هسته‌ای است.

استرالیا می‌گوید هم نمی‌تواند و هم نمی‌خواهد از سوخت زیردریایی‌های خود برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای استفاده کند، چرا که واحد تولید قدرت در این زیردریایی‌ها که حاوی مواد هسته‌ای است جوشکاری شده و این مواد نیز به نوبه خود برای استفاده در یک بمب اتمی نیازمند فرآوری شیمیایی هستند و استرالیا تاسیسات قادر به انجام این کار را نه نداشته و نه می‌خواهد که داشته باشد.

کشورهای پیمان آکوس و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند که معاهده ان.پی.تی استفاده از به اصطلاح موتور پیشرانه هسته‌ای دریایی را مشروط بر اینکه هماهنگی‌های لازم با آژانس انجام شود مجاز می‌داند.

چین می‌گوید به این دلیل در این مورد مخالف است زیرا مواد هسته‌ای به جای اینکه توسط استرالیا تولید شوند به استرالیا منتقل می‌شوند. این کشور استدلال می‌کند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از حکم خود فراتر رفته و خواهان آن است که یک فرآیند "بین دولتی" این موضوع را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جای واگذاری کامل این پرونده به آژانس آن را بررسی کند.

چین در بیانیه هفت صفحه‌ای خود بیان داشت، کشورهای پیمان آکوس به دنبال این هستند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به گروگان گرفته تا این آژانس بتواند این اقدام مربوط به اشاعه هسته‌ای را "ماست مالی کند."

زیردریایی‌های هسته‌ای از آن جهت یک چالش خاص محسوب می‌شوند چون وقتی در دریا هستند سوخت آنها از دسترس بازرسان آژانس که مامور به رهگیری تمام مواد هسته‌ای هستند، خارج است. گروسی رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است که از شفافیت کشورهای عضو پیمان آکوس تاکنون راضی است.

با این حال نزاع به راه افتاده در روزهای اخیر تاثیر چندانی در تغییر رویکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قبال این برنامه فروش زیردریایی هسته‌ای که هنوز در در دست اقدام است، نداشته اما نشان می‌دهد چین به کمپین به صورت شفاهی علیه آن حتی به قیمت آسیب زدن به روابطش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد.

در بیانیه منسوب به اعضای پیمان آکوس خطاب به شورای حکام آمده است: "شنیدن اینکه چین مشروعیت و یکپارچگی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را زیر سؤال می‌برد، عمیقاً نگران کننده است. شرکای پیمان آکوس به قابلیت مدیرکل و دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای انجام حکم و مأموریت آژانس اعتماد کامل دارند."