چرا عضویت ایران در شانگهای مهم است؟

بی تردید الحاق رسمی ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای، علاوه بر تقویت همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای، موجبات توسعه همکاری‌های اقتصادی، تجاری و ترویج مبادلات فرهنگی میان مردمان کشورهای عضو سازمان را فراهم خواهد آورد.

 ضمن این که عضویت ایران در سازمان شانگهای تعامل دو سویه و مطلوبی را برای اعضا به دنبال خواهد داشت که می‌توانند از امتیازات و ظرفیت های یکدیگر بهره مند شوند.

به گزارش ایسنا، جمهوری اسلامی ایران می تواند از فرصت به وجود آمده در شانگهای به منظور دور زدن و عبور از تحریم ها برای رشد و توسعه سیاسی - اقتصادی خود استفاده کند. ایران در ادامه سیاست منطقه گرایی خود در تلاش است تا روند عضویت کامل خود در دو سازمان مهم همکاری منطقه ای یعنی شانگهای و بریکس را تسریع بخشیده و تحکیم بخشد.

روند عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای از ۲۶ شهریور سال ۱۴۰۰ در جریان نشست سران این سازمان در تاجیکستان آغاز شد، پیش از این ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر بود و بعد از آن نیز از سال ۲۰۰۸ درخواست عضویت کامل خود را مطرح کرد اما به دلیل تحریم‌های سازمان ملل امکان عضویت ایران وجود نداشت تا این که در سال ۲۰۱۵ در پی توافق هسته‌ای تحریم های سازمان ملل علیه ایران برداشته شد و موانع عضویت ایران تا حدود زیادی مرتفع شد البته غیر از اختلافات میان ایران و تاجیکستان، تحریم‌های آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل مانع جدی برای عضویت ایران در شانگهای بودند. 

طبق مقررات سازمان شانگهای کشوری که تحت تحریم شورای امنیت سازمان ملل باشد نمی تواند به عضویت این سازمان درآید.  هر کشوری که عضو این سازمان می شود باید تمام اسناد قبلی را بررسی کرده و در فاصله زمانی چند ماهه به آن ها ملحق شود.

هر کشوری که عضو این سازمان می شود باید تمام اسناد قبلی را بررسی کرده و در فاصله زمانی چند ماهه به آن ها ملحق شود. این اسناد قابل تغییر و یا شرط گذاشتن نیستند

این اسناد قابل تغییر و یا شرط گذاشتن نیستند. در حال حاضر نیز ۴۹ سند در این سازمان تصویب شده که بخش مهمی از آن درباره همکاری های نظامی و امنیتی است. برای همین منظور با حدود ۳۰ وزارتخانه، نهاد و یا سازمان این اسناد مورد بررسی قرار گرفته اند، در دولت تصویب شده و باید سپس جهت بررسی و تصویب به مجلس رفته و نهایتا مورد تایید شورای نگهبان قرار گیرد.

همچنین  ایران فرصت دارد تا دسامبر به پنج سند ملحق شود.  در واقع ایران متعهد می شود از تاریخ دریافت اطلاعیه دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای، حداکثر تا ۱ دسامبر ۲۰۲۲ به منشور، کنوانسیون مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی و افراط گرایی شانگهای مورخ ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ و پروتکل های آن ملحق شود.

براساس این گزارش، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این اجلاس سندی را با عنون سند ترتیبات  اجرایی الحاق امضا خواهد کرد، با سندی هم که وزیر خارجه  امضا می کند، وضعیت ما در این سازمان تغییری نمی کند بلکه فقط آغاز  روند عضویت دائم ایران در این سازمان رسمیت پیدا می کند. البته با این سند ما همچنان عضو دائم نیستیم و این موضوع فرآیندی زمان بر و چیزی حدود دو سال دارد. برای مثال در مورد هند و پاکستان دو سال طول کشید تا پروسه رسمی شدن سپری شود.

به نظر می رسد عضویت ایران در شانگهای را باید یک موفقیت و پیروزی دانست که استمرار همکاری های ایران با اعضای این سازمان می تواند به رشد و توسعه و تحقق اهداف شانگهای کمک قابل توجهی کند.

 حجت الاسلام رئیسی رییس جمهور کشورمان در نشست خبری اخیری خود خاطرنشان کرد: حضور ما در شانگهای و همکاری ما با اعضای این سازمان، ما را به زیرساخت‌های اقتصادی آسیا مرتبط می‌کند تا سهم خودمان را از تجارت در منطقه داشته باشیم. حضور ما در منطقه امنیت ساز است، اما همان‌قدر که در تامین امنیت منطقه سهم داریم در اقتصاد منطقه سهم نداریم. ایران همکاری‌های بسیاری با چین داشته است و مصمم هستیم به ارتقای آن و ارتباط با چین  و آن را متاثر از مسایل بین‌المللی و دیگر مسایل نمی‌کنیم، به ویژه در حوزه تجاری و اقتصادی این روابط باید توسعه یابد.

کاملا واضح و مبرهن است که ایران از ظرفیت بالایی در حفظ امنیت منطقه ای برخوردار است، در کنار آن پتانسیل بالای ترانزیتی و اقتصادی را هم داراست که می تواند در ارتقاء اهداف سازمان موثر باشد و همان طور که مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه کشورمان هم تاکید کرده ترانزیت و انرژی در پیمان شانگهای برای ایران اولویت بالایی دارد و دو فاکتور اصلی ترانزیت از شمال به جنوب و انرژی در این سازمان برای ما از اهمیت برخوردار است.

علاوه بر تقویت مسیر کریدور شمال-جنوب و شرق-غرب و داشتن ظرفیت ها در زمینه تولید و صادرات انرژی مزیت اقتصادی عضویت و همکاری در این سازمان را نشان می دهد ضمن این که ایران در سال های اخیر نقش بسزایی در منطقه در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی از جمله مبارزه با تروریست های تکفیری در عراق و سوریه  داشته و همین مساله یک ظرفیت قابل توجه برای کشورهای عضو شانگهای شناخته می‌شود زیرا یکی از اهداف این سازمان، نظارت بر تحولات منطقه‌ای گسترده‌تر و در عین حال مبارزه با سه آفت "تروریسم، افراط گرایی و جدایی طلبی" است.

عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با اشاره به اینکه عضویت در شانگهای خوب است به ویژه این که با بسیاری از این کشورها که در مجاورت ما قرار دارند دارای فرهنگ نزدیک به هم هستیم، گفت: یکی از موضوعاتی که پیمان شانگهای براساس آن شکل گرفته همکاری میان اعضا است و اتفاقاتی هم که در افغانستان رخ داد و در رابطه با طالبان اعضای شانگهای هماهنگی هایی را با یکدیگر  داشتند. 

وی یادآور شد: اگر در طی فرآیند عضویت دایم یکی از اعضا مخالف شود و یا اختلافاتی بروز کند کشور متقاضی عضویت دائم نمی‌تواند به عنوان عضو شناخته شود، در صورتی که با همین فرآیند پیش برویم احتملا تا سال آینده ایران به عضویت کامل شانگهای در آید. 

به نظر می رسد با آغاز روند عضویت ایران در این سازمان، به جمع کشورهای غیر غربی می پیوندیم که همکاری های متقابل می تواند امتیازات و نتایج ملموسی برای کشورهای عضو داشته باشد.

عضویت ایران در سازمان شانگهای یکی از مهمترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران به شمار می رود این حضور می تواند منجر به استفاده از ظرفیت ها و امکانات جدیدی برای ایران شوددر واقع عضویت ایران در سازمان شانگهای یکی از مهمترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران به شمار می رود این حضور می تواند منجر به استفاده از ظرفیت ها و امکانات جدیدی برای ایران شود.

حضور ایران در مجموعه سیاسی امنیتی سازمان همکاری شانگهای و نقش‌آفرینی ایران در سازوکار اقتصادی بریکس پلاس، هم ایران را شریک در تصمیم‌سازی های کلان بین‌المللی در عرصه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی کرده‌ است و هم جایگاه جبهه چندجانبه گرایی را در معادلات بین‌المللی به طور معناداری ارتقا داده است.

سازمان همکاری شانگهای در اصل سازمانی برای تأمین امنیت منطقه‌ای است که بر مقابله با تهدیدات امنیتی غیرسنتی متمرکز می‌باشد. مبارزه با سه معضل تروریسم، جدایی طلبی و افراط‌گرایی به عنوان مفهومی که نخستین بار توسط دولت چین مطرح شد به عنوان یکی از بخشهای کلیدی همکاری در قالب سازمان همکاری شانگهای در زمان تأسیس این سازمان مطرح شد.

چانگ هوآ، سفیر چین در تهران نیز پیش از این به ایسنا گفته بود: چین از عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری های شانگهای حمایت می کند. بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، قرار است در جریان نشست ماه سپتامبر در سمرقند تفاهم نامه الحاق رسمی ایران به سازمان به تصویب اعضا رسیده و پس از آن ایران مطابق تفاهم نامه و مطالبات آن وظایف و مراحل مربوط به شرایط عضویت را تکمیل نموده و به عنوان عضو رسمی در سازمان پذیرفته شود.

وی تصریح کرد: سازمان همکاری های شانگهای مجموعه ای است که بر مبنای همکاری شکل گرفته و طبعا به هر میزان که کشورهای همکار آن بیشتر باشند شرایط بهتری برای کار در آن فراهم خواهد بود، بی تردید به هر میزان که "دایره دوستان" بزرگتر باشد، فضا نیز برای چنین تعاملاتی مهیاتر خواهد بود. امروز "خانواده بزرگ شانگهای" به طور بی وقفه در حال گسترش بوده و این خود نشانی از جذابیت مفهوم همکاری و تعامل در مجموعه سازمان است.

بنابراین هدف کشورهای اصلی عضو این سازمان، ثبات بخشیدن به نظام های سیاسی در منطقه است و با توجه به پتانسیل هایی که هر کدام از اعضا دارند می توانند تکمیل کننده ساختار سازمان و به نوعی تضمین کننده امنیت منطقه باشند. جمهوری اسلامی ایران هم به عنوان کشوری که حضورش در منطقه امنیت ساز است، می‌تواند در زمینه‌های اقتصادی، انرژی و ترانزیت نیز در کنار سایر اعضای این سازمان نقش فعال و به‌سزایی را ایفا کند.