تغییر باور شهروندان عرب به توانایی‌های دموکراسی در حل مشکلات

میدل ایست نیوز: نظرسنجی یک مرکز بین‌المللی درباره «باور به دموکراسی» در کشورهای عربی نشان می‌دهد باور شهروندان کشورهای عربی به توانایی‌های نظام دموکراتیک در حل مشکلات روند کاهشی داشته هرچند همچنان اکثریت مردم این نظام را بهتر از دیگر نظام‌های حکومتی می‌دانند.

بر اساس آماری که یک مرکز در دانشگاه پرینستون به سفارش مرکز «بارومتر عربی» تهیه کرده، نشان می‌دهد که باور شهروندان عرب به توانایی دموکراسی در بهبود وضعیت اقتصادی و کاهش بیکاری و ثبات در کشورها کاهش یافته و اکثر این شهروندان معتقدند که دموکراسی عصای جادویی حل مشکلات کشورشان نبوده است، هرچند همچنان اکثریت شهروندان دموکراسی را بهترین نظام سیاسی می‌دانند.

این نظرسنجی بر اساس مصاحبه رودررو با حدود 23 هزار نفر در 10 کشور عربی در فاصله میان اکتبر 2021 تا آوریل 2022 انجام شده است. این کشورها بدین قرار هستند: مصر، تونس، عراق، فلسطین، لبنان، لیبی، مراکش، موریتانی، سودان و اردن.

نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که در 7 کشور از این کشورها، اکثر مردم معتقدند که در نظام سیاسی دموکراتیک عملکرد اقتصادی ضعیف‌تر است. در عراق 72 درصد، در تونس 70 درصد، در فلسطین 63 درصد، در لیبی 61 درصد، در اردن 57 درصد و در لبنان 53 درصد این نظر را دارند. کسانی که چنین باوری دارند در سودان 50 درصد و در مراکش 43 درصد و در موریتانی 42 درصد هستند.

جالب اینکه تفکیک میزان تحصیلات افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی هم تفاوت چندانی را در داشتن این نظر نشان نمی‌دهد و افرادی که در دانشگاه تحصیل کرده‌اند در این باره با کسانی که تحصیلات کم‌تر از دیپلم دارند تقریباً هم‌نظرند. البته شایان توجه است که مثلا در لبنان 58 درصد کسانی که تحصیلات دانشگاهی دارند و 49 درصد کسانی که تحصیلات دیپلم و کم‌تر از آن دارند به چنین چیزی باور دارند.

باور به ضعف عملکرد اقتصادی نظام های دموکراتیک
از سوی دیگر، بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی معتقدند که نظام دموکراتیک توانایی حل و فصل نهایی بسیاری مسائل را ندارد و در حفظ ثبات در کشور ضعیف عمل می‌کند. در عراق 70 درصد مردم و در تونس 67 درصد چنین نظری دارند. کسانی که چنین نظری دارند در مراکش اقلیتی 40 درصدی را تشکیل می‌دهند.

روند تغییر در باور به ضعف عملکرد اقتصادی نظام های دموکراتیک در عراق
در مقایسه‌ای با نظر مردم در سال‌های گذشته نیز نکات جالبی روشن می‌شود.

مثلاً در سال 2011، فقط 17 درصد کل مردم معتقد بودند که نظام‌های دموکراتیک عملکرد اقتصادی ضعیفی دارند و این آمار در سال 2021 به 70 درصد رسیده است.

در عراق در سال 2011 حدود 26 درصد مردم چنین اعتقادی داشتند اما در سال 2022 آمار این افراد به 72 درصد رسیده است. همان‌طور که یک دهه پیش 29 درصد عراقی‌ها معتقد بودند که نظام دموکراتیک توان حل و فصل نهایی مسائل و مشکلات را ندارد و این نسبت هم‌اکنون به 71 درصد رسیده است.

گفتنی است که عراق و تونس کشورهایی هستند که در این دهه شاهد انتخابات‌های مهم و تأثیرگذار در صحنه سیاسی و اقتصادی کشورشان بوده‌اند.

این وضعیت نشان‌دهنده افزایش توجه به مدل اقتصادی چین است که در آن توسعه اقتصادی بدون توجه به توسعه سیاسی و تحقق دموکراسی رخ داده است.

باور به اینکه دموکراسی با همه مشکلاتش بهترین نظام حکومت است
با وجود همه این نگرانی‌ها، همچنان اکثریت مردم در این 10 کشور عربی، دموکراسی را علیرغم همه نقص هایش بهترین نظام سیاسی ممکن می‌دانند.

این نسبت در لبنان 81 درصد، در اردن 77 درصد، در موریتانی 76 درصد و در تونس 72 درصد و در عراق 68 درصد است. کمترین نسبت در مراکش مشاهده شده که 54 درصد بوده است. باز در این آمار، تفاوت چندانی میان تحصیل‌کردگان دانشگاهی و غیر دانشگاهی دیده نمی‌شود به استثنای مصر که در آن 81 درصد تحصیل‌کردگان دانشگاهی، دموکراسی را بهترین نظام حکومت می‌دانند در برابر 60 درصد از افراد دارای مدرک تحصیلات دیپلم به پایین که چنین باوری دارند.

تغییر باور به بهترین بودن نظام دموکراتیک در تونس ظرف یک دهه
این نسبت در گذر یک دهه گذشته نیز تفاوت چندانی را نشان نمی‌دهد. مثلاً در سال 2011، در تونس 70 درصد مردم اعتقاد داشتند که دموکراسی بهترین نظام حکومت است و این آمار در سال 2021 معادل 72 درصد است.

در عراق، در سال 2011، 83 درصد شهروندان معتقد بودند که دموکراسی با همه مشکلاتش بهترین نظام حکومت است. این آمار در سال 2022 به 68 درصد کاهش یافته است.

تغییر باور به بهترین بودن نظام دموکراتیک در عراق ظرف یک دهه
بیشترین تفاوت در این عرصه در مراکش دیده می‌شود که از 85 درصد در سال 2007 به 54 درصد در سال 2022 کاهش یافته است.

همه این موارد نشان می‌دهد که همچنان می‌توان به آینده دموکراسی در منطقه خوش‌بین بود. می‌دانیم که بسیاری طرف ها در داخل و خارج منطقه برای تضعیف دموکراسی در کشورهای عربی تلاش می‌کنند. ضمن اینکه تقویت دموکراسی در منطقه به ضرر بسیاری از گروه‌هاست.