در بحبوبه بحران جهانی نفت، ایران برای توسعه ابرمیدان نفتی خیز بر می دارد

نویسنده: سیمون واتکینس

دیپلماسی ایرانی: ایران تنها کشوری است که پتانسل افزایش عرضه به بازار جهانی نفت را دارد. این کشور در آخرین تلاش های خود برای بهره برداری از ذخایر نفتی به منظور از سرگیری گفت وگوهای برجام، از توسعه گسترده میدان آزادگان خبر داده است. موقعیت میدان آزادگان هم مرز با عراق، قابل توجه است، زیرا تعیین منشأ نفت خام استخراج شده از این میدان برای آمریکا غیرممکن است.

راهبرد اصلی ایران برای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده معرفی خود به عنوان یک مخزن عظیم نفت و گاز است که برای کاهش قیمت جهانی و کاهش مشکلات اقتصادی ناشی از آن غیر قابل چشم پوشی است. زمینه های توسعه ای به همکاری مشترک با عراق گره خورده است و به ایران اجازه می دهد تا با مبهم کردن منشا و مسیرهای ترانزیتی بیش از 40 سال تحریم ها را دور بزند.

ایران در حال حاضر مزیت قابل ملاحظه ای در بین کشورهای نفتی دارد. ایران با داشتن 157 میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، نزدیک به 10 درصد از کل ذخایر جهان و 13 درصد از ذخایر نفت خام اوپک، یک قدرت بزرگ نفتی است. به همان اندازه که ذخایر نفت این کشور بزرگ است، ذخایر گاز آن حتی بیشتر است. ذخایر گاز طبیعی اثبات شده ایران 1193 تریلیون فوت مکعب (Tcf) تخمین زده شده که پس از روسیه در رتبه دوم قرار دارد، 17 درصد کل گاز جهان و بیش از یک سوم کل گاز اوپک. به علاوه، نرخ موفقیت اکتشاف گاز ایران 75-80 درصد است که نسبت به میانگین نرخ 30-35 درصد جهانی، نرخ موفقیت بالایی است. 

از میان این ذخیره عظیم هیدروکربنی، آزادگان یکی از مهمترین مخازن در منطقه غرب کارون است. یاران و یاوران از دیگر میادین بارارزش هستند. نه تنها هزینه برداشت نفت خام از میادین غرب کارون با هزینه برداشت از بهترین میادین عربستان (1تا 2 دلار در هر بشکه) برابری می کند بلکه برای هر یک درصدی که میزان برداشت از میادین غرب کارون بیشتر شود، ذخایر قابل استحصال 670 میلیون بشکه افزایش می یابد.

پیش از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام در ماه مه 2018، ایران برنامه ریزی کرده بود تا تولید میادین غرب کارون را به حداقل 530هزار بشکه در روز تا پایان سال تقویمی ایران افزایش دهد. این امر باید با افزایش نسبتاً متوسطی در نرخ بازیابی در سایت‌ها محقق می شد که در آن زمان حدود پنج تا شش درصد بود اما اکنون به حدود سه تا چهار درصد کاهش یافته است.

نه چین و نه روسیه نمی خواستند آشکارا تحریم های آمریکا علیه ایران را نادیده بگیرند، به ویژه وقتی دونالد ترامپ رئیس جمهور بود. با این حال، اکنون جو بایدن رئیس جمهور است، روسیه به اوکراین حمله کرده و چین هم در راهبردش در مورد تایوان پافشاری می کند.

تهران تلاش می کند تا میدان نفتی مشترک خود با عراق را توسعه دهد. عراق تحریم نشده و تشخیص نفت عراق از نفت ایران در میادین مشترک تقریبا غیرممکن است. نفت در سمت عراق از همان ذخایری برداشت می شود که نفت در سمت ایران برداشت می شود. حتی اگر آمریکایی ها یا افراد مورد اعتماد آنها اشخاصی را در هر دکل منصوب کنند آنها نمی توانند تشخیص دهند که نفتی که خارج می شود از سمت عراق است یا ایران. 

برای ایران کاری ندارد که این نفت را به همان جایی بفرستد که نفت عراق می رود. بخش عمده ای از این کار را می توان از گذر زیرساخت های موجود نفت خام عراق از جمله کانتینرهای غول پیکر که در مراکز جنوبی صادرات بصره بارگیری می کنند انجام داد. همچنین می توان مستقیما از بندر جیهان ترکیه و خطوط لوله ای که از منطقه خودمختار کردستان می گذرد به جنوب اروپا رسید. برنامه هایی برای توسعه خطوط لوله بیشتری که از عراق به اردن و سوریه می رسد نیز وجود دارد.

برای محموله‌های آسیایی، کشتی‌ها می‌توانند به سادگی سوئیچ سیستم شناسایی خودکار که امکان ردیابی و شناسایی کشتی‌ها را فراهم می‌کند، خاموش کنند. کشتی‌ها همچنین می‌توانند به آب‌های حوزه قضایی مالزی (و تا حدی کمتر اندونزی) حرکت کنند و سپس صادرات نفت را به چین ارسال کنند. با نفتکش‌هایی که در نهایت به مقصد آن کشور می‌روند و در دریا یا خارج از بندر، نفت ایران را به نفت‌کش‌هایی با پرچم‌ دیگر کشورها انتقال می‌دهند.

جواد اوجی، وزیر نفت ایران چند روز پیش اعلام کرد که ایران برنامه دارد تا برای میدان نفت آزادگان نزدیک به 7 میلیارد دلار برای افزایش تولید نفت خام از 190 هزار بشکه فعلی به 220 هزار بشکه در روز در سال دوم سپس تا 570هزار بشکه در روز طی هفت سال آینده سرمایه گذاری کند. وی ادامه داد: در دوره 20 ساله بهره برداری از میدان آزادگان، اگر قیمت پایه نفت را 80 دلار در نظر بگیریم، بیش از 115 میلیارد دلار درآمد برای کشور ایجاد می کند و 24هزار نفر را مشغول به کار می کند.

منبع: اویل پرایس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11