سکوت مرموز اقلیم کردستان در برابر تحرکات نظامی گسترده ترکیه

دیپلماسی ایرانی: وزارت دفاع ترکیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که یک عملیات نظامی با استفاده از جنگنده و بالگرد و پهپاد برای پشتیبانی از نیروهای ویژه و کوماندوهای ترکیه در شمال عراق آغاز شده است. عملیاتی که تا کنون حداقل یک کشته از افسران ترکیه ای را به دنبال داشته و میزان قربانیانش در میان کردها اعلام نشده است. ارتش ترکیه چندین روستا و مناطق کردنشین عراقی هم مرز با ترکیه را بمباران کرده است و برخی منابع خبری حقوق بشری از کشته شدن افراد غیرنظامی نیز سخن به میان آورده اند.

حمله ترکیه به شمال عراق با واکنش بسیار تند وزارت امور خارجه، ریاست جمهوری و شماری از رهبران سیاسی عراق مواجه شده است. برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، حمله ترکیه را تهدیدی برای امنیت ملی عراق دانست و آن را اقدامی خطرناک از سوی آنکارا توصیف کرد. مقتدی صدر، رهبر جریان صدر نیز با صدور بیانیه ای اعلام کرد دیگر بیش از این سکوت نمی کند و در برابر حمله ترکیه واکنش نشان خواهد داد. سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی هم حمله ترکیه به شمال عراق را محکوم کرد و از ترکیه خواست به استقلال و تمامیت ارضی عراق احترام بگذارد. حیدر العبادی، نخست وزیر اسبق عراق نیز با انتشار توئیتی در حساب توئیتری خود سکوت در برابر این اتفاق را مشکوک دانست و خواستار برخورد با رفتارهای چنینی ترکیه شد. 

حمله ترکیه به شمال عراق تازگی ندارد، در طول دست‌کم یک سال گذشته هفته ای نبوده که ارتش ترکیه عملیاتی نظامی در خاک عراق انجام نداده باشد، در میان قربانیان این حملات غیرنظامیان و افراد عادی نیز کم نبوده اند؛ اما بازتاب آن در درون عراق چندان گسترده نبوده است، اما این بار واکنش عراقی ها بسیار سخت بوده و اکثر طیف ها نسبت به آن واکنش نشان داده اند و آن را محکوم کرده اند؛ به استثنای اقلیم کردستان عراق که تا کنون بیانیه ای صادر نکرده است. سکوت مقامات اقلیم کردستان شائبه های بسیاری را در میان عراقی ها ایجاد کرده است. به ویژه که این حمله یک روز بعد از سفر مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان و پسر مسعود بارزانی به ترکیه و دیدارش با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور انجام شده است. وی پس از مذاکرات با اردوغان تأکید کرده بود که از «گسترش همکاری برای تقویت امنیت و ثبات» در مرزهای اقلیم با ترکیه استقبال می‌کند. مسرور بارزانی دیروز در اربیل بود اما دیشب و پس از گذشت چند ساعت از ورود نیروهای ترکیه به شمال کشور، در یک سفر رسمی عازم لندن شد، منتقدان می گویند که فاصله کوتاه میان سفر بارزانی به آنکارا با سفر وی به لندن تعمدی بوده تا او از هر گونه موضع گیری خودداری کند. این در حالی است که گفته می شود یک روز قبل از سفر بارزانی به آنکارا، جوی هود، معاون امور خاورمیانه وزارت امور خارجه امریکا بدون اطلاع بغداد، سفری یک روزه به اربیل انجام داده که گفته می شود سفر وی با حملات ترکیه به شمال عراق بی‌ارتبط نبوده است.

بسیاری بر این باورند که میان خاندان بارزانی که قدرت را در اقلیم کردستان در دست دارند و تلاش می کنند رقبا را به هر قیمتی شده کنار بزنند تا قدرت انحصارا در دستشان بماند با دولت ترکیه پیمانی قوی منعقد شده که به موجب آن اقلیم کردستان گاز مورد نیاز ترکیه را طی پیمانی 50 ساله با قیمتی ارزانتر از بازارهای جهانی در اختیار ترکیه بگذارد، در مقابل دولت ترکیه از این خاندان در اقلیم کردستان حمایتی همه جانبه و قاطع کند. برای همین حمله به شمال اقلیم اقدامی هماهنگ میان اربیل با آنکارا بوده به ویژه که مسعود بارزانی با این حمله تصور می کند یک رقیب جدی در میان کردهای اقلیم که طرفدارانی هم دارد، یعنی پ.ک.ک تضعیف می شود و آنها در نهایت مجبور می شوند رهبری او و خاندانش را بپذیرند.

در این میان برخی منابع آگاه می گویند که روسیه نسبت به هر گونه ساخت و پاخت خارج از چارچوب بازارهای جهانی میان ترکیه با اقلیم کردستان هشدار داده و گفته است نسبت به چنین اقداماتی به شدت واکنش نشان خواهد داد. چند روز پیش، مسرور بارزانی در نشست منطقه ای دبی گفته بود، اقلیم کردستان به زودی به یکی از منابع اصلی تامین انرژی نفت و گاز اروپا تبدیل خواهد شد و کشورهای منطقه باید بدانند رقیبی جدی به اسم اقلیم کردستان به میدان آمده است. وی ضمن تکرار ادعای خود نسبت به رای صادر شده از سوی دادگاه فدرال عراق گفته بود که این رای را محکوم می کند و بغداد بداند با چنین قوانینی نمی تواند جلوی پیشرفت و حرکت رو به جلوی اقلیم را بگیرد. اظهاراتی که باعث ناخرسندی شدید بغداد شد تا آنجا که سفر هیئت کردی برای حل اختلافات به بغداد، با تلخی پایان گرفت و نیمه کاره رها شد. 

گفته می شود حمله ترکیه به مناطقی انجام شده است که گاز اقلیم کردستان از آن مناطق به ترکیه صادر می شود و آنکارا می خواهد این منطقه را از هر گونه تهدید امنیتی پاکسازی کند.

بغداد و رهبران سیاسی عراق نسبت به نیات ترکیه در شمال عراق همواره به دیده تردید نگریسته اند. به اعتقاد آنها دولت ترکیه درصدد جدا کردن بخشی از کشور و اعمال سلطه خود بر آن به ادعای مبارزه با تروریسم است. آنها همچنین بر این باورند برپایی پایگاه نظامی بعشیقه در 20 کیلومتری موصل با همین هدف تاسیس شده است و ترکیه به این شهر بزرگ عراقی چشم طمع دارد. ممانعت اقلیم کردستان از حضور ارتش عراق در مرزهای شمالی کشور بر تردید دولت مرکزی در بغداد نسبت به رفتارهای اقلیم کردستان افزوده و بیم آن دارند که اقلیم کردستان این ممانعت را با هدف خدمت به منافع ترکیه انجام می دهد.
در حالی که مشکلات بغداد با اربیل لاینحل باقی مانده و بن بست سیاسی در عراق بیش از پیش بر کشور فشار می آورد مشکلی بر مشکلات این کشور افزوده شده است. آیا کردستان تبدیل به معضلی جدی برای بغداد خواهد شد؟/اعتماد