آیا معادلات بین المللی در قبال سوریه در حال تغییر است؟

میدل ایست نیوز: پرونده سوریه که از زمان بر سر کار آمدن دولت جو بایدن تا حدودی به محاق رفته بود، اکنون بار دیگر در محافل بین‌المللی با جدیت به میان آمده است. طرح شدنی که از «تابستانی داغ» برای سوریه و احتمالا برخی مناطق آن خبر می‌دهد.

به نظر می‌آید که پافشاری دمشق و مسکو برای برگزاری انتخابات اخیر ریاست جمهوری در سوریه براساس قانون اساسی فعلی با تضمین پیروزی «بشار اسد» در انتخابات، باعث شده که بازیگران بین‌المللی با جدیت بیشتر در پی تغییر معادله کنونی در سوریه برآیند.

در چهار هفته گذشته، پرونده سوریه در چند محفل بین‌المللی مطرح شد. بسیاری فکر می‌کردند دیدار مهم جو بایدن با ولادیمیر پوتین به تغییرات اساسی در معادلات سوریه بینجامد، اما از این دیدار چیز خاصی در این باره بیرون نیامد جز اظهارات رئیس جمهور امریکا که در کنفرانس مطبوعاتی‌اش گفت که «اسد شخصیتی غیر قابل اعتماد است و نمی‌توان با او کار کرد». اظهاراتی که به وضوح خلاف میل روسیه بود که می‌خواهد جهان با ریاست جمهوری اسد کنار بیاید.

منابع دیپلماتیک به «العربی الجدید» گفته‌اند که پوتین در دیدار با بایدن پیشنهادهایی برای عقب‌نشینی در برخی پرونده‌های نظامی و اقتصادی در ازای انعطاف امریکا در اجرای تحریم‌هایش مطرح کرده اما بایدن به هیچ نحو حاضر به عقب‌نشینی نشده است.

تنها دستاورد این دیدار در پرونده سوریه معافیت دو شرکت سوریه‌ای از تحریم‌های امریکا در خدمات بشردوستانه بود که در ازای روسیه نیز مصوبه شورای امنیت برای ایجاد سازوکاری جهت ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به سوریه از مرزهای زمینی را وتو نکرد هرچند به شدت با آن مخالفت کرد.

پس از این دیدار، «یوری بوریتسف» معاون نخست‌وزیر روسیه در دمشق با بشار اسد دیدار کرد. به گفته رسانه‌های روسیه بوریتسف در دیدار با اسد به وی خبر داده که روسیه و امریکا در قبال سوریه به توافقاتی رسیده‌اند و دمشق باید خود را برای گزینه‌های گوناگون آماده کند.

هفته گذشته نیز پرونده سوریه در دستور کار وزرای خارجه اعضای ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش قرار گرفت. اهمیت این دور از نشست در آن بود که ریاست آن را «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا، بر عهده گرفت و اظهارات وی در این نشست و دیدارهایش در حاشیه آن خبر می‌داد که امریکا در پی رسیدن به راهی برای پایان دادن به یک دهه ناآرامی در سوریه است.

پیش از این نشست، «جوی هود»، معاون وزیر خارجه امریکا، طی اظهاراتی جالب توجه از احتمال تحریم کشورهایی سخن گفت که روابط خود را با سوریه بهبود بخشند.

روز گذشته نیز پرونده سوریه و وضعیت میدانی در شمال غرب سوریه، یعنی در ادلب و اطراف، در دستور کار مذاکرات وزرای خارجه روسیه و ترکیه قرار گرفت. پیش از این دیدار، با تفاهم آنکارا و مسکو، تنش میان نیروهای نظامی سوریه و مخالفان در جنوب ادلب متوقف شد.

به نظر می‌آید که سفر «اکساندر لاورنتیف»، فرستاده ویژه رئیس جمهور روسیه به سوریه، به دمشق و دیدار وی با بشار اسد نیز در همین راستا باشد.

براساس بیانیه رسمی دولت سوریه او در این سفر برگزاری دور تازه نشست آستانه را که قرار است در 8 ماه جاری میلادی برگزار شود و نیز فعالیت کمیته تدوین قانون اساسی سوریه را که از ماه ژانویه تاکنون تشکیل جلسه نداده است بررسی کرد.

اما به نظر می‌آید که محور مذاکرات لاورنتیف چیزی فراتر از این موضوعات بوده باشد. قرار است شورای امنیت سازمان ملل تا چند روز دیگر جلسه خود را برای تصویب سازوکار ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به سوریه را برگزار کند.

در این صحنه سوداگری سیاسی بی تردید همه طرف‌ها دنبال منافع خود و پیشبرد برنامه‌های خود هستند. کسی انتظار ندارد که در این بازار پرهیاهو همه بر سر یک موضوع به توافق برسند، اما هیچ بعید نیست که این «تابستان داغ» چرخش‌گاه مهمی برای تحمیل معادله سیاسی تازه‌ای شود که نحوه تعامل با بحران سوریه را تغییر دهد.