موضع ایران در قبال تحولات همسایه شرقی؛ افغانستان باید سرزمین صلح و آرامش باشد

جمهوری اسلامی ایران که در سال‌های گذشته با حمایت‌های مادی و معنوی و پذیرایی از مهاجران افغانستانی، برادری خود را به همسایه شرقی ثابت کرده، این روزها هم با نگرانی تحولات این کشور را دنبال کرده و در راستای برقراری صلح و آرامش در افغانستان تلاش می‌کند.

به گزارش گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، این روزها تحولات افغانستان و گسترش نفوذ طالبان در بخش‌های شمالی این کشور و سقوط تعدادی از شهرها به دست طالبان و شدت درگیری در این کشور مایه نگرانی اغلب همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران شده است.

 براساس ادعای گروه طالبان، در دو ماه اخیر بیش از ۷۰ شهرستان به‌ دست این گروه سقوط کرده و نیروهای امنیتی و دفاعی با حمایت نیروهای مردمی حدود ۱۰ شهرستان را از طالبان باز پس گرفته‌اند. در تعدادی از ولایت‌ها مردم در حمایت از نیروهای امنیتی و دفاعی بسیج شده‌اند. 

«عبدالله عبدالله» رئیس شورای عالی مصالحه‌ ملی افغانستان در اظهاراتی با بیان اینکه صلح خواست، نیت و آرزوی مردم افغانستان تاکید کرد: اما در صورت تحمیل جنگ، مردم چاره‌ای جز دفاع ندارند. (اینجا بخوانید)

آنگونه که مقامات ایرانی همواره گفته‌اند امنیت افغانستان، امنیت ایران است و در همین راستا نیز در برهه‌های مختلف، جمهوری اسلامی ایران در راستای برقراری صلح و ثبات در افغانستان از هیچ کوششی دریغ نکرده است. به ویژه در این روزها، اقداماتی از ناحیه ایران انجام شده از حضور نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور افغانستان در تهران و رایزنی با مقامات ایرانی تا اعزام نماینده ویژه وزیر امور خارجه به کابل و اسلام آباد و رایزنی‌هایی که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در حاشیه نشست مجمع دیپلماسی آنتالیا با مقامات افغانستان داشت و اعلام آمادگی چندین باره ایران برای تسهیل مذاکرات بین الافغانی.

جمهوری اسلامی ایران در سفر تیر ماه سال گذشته (۱۳۹۹) «محمد حنیف اتمر» وزیر خارجه افغانستان که در آن زمان سرپرست وزارت خارجه بود، در بیانیه‌ای ۱۵ بندی که از سوی او و محمدجواد ظریف صادر شد، اعلام کرد که آماده است در صورت درخواست افغانستان، ظرفیت و امکانات خود را برای تسھیل روند مذاکرات بین الافغانی و میزبانی از این مذاکرات به کار گیرد. ایران هنوز هم بر این موضع تأکید دارد. (اینجا بخوانید)

در یک ماه اخیر نیز شاهد سفر نماینده ویژه گوترش در امور افغانستان به تهران بودیم. «ژان آرنو» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور افغانستان و مسائل منطقه نیمه خرداد ماه در راس هیأتی به منظور رایزنی در خصوص مسائل افغانستان به تهران سفر کرد و ضمن دیدار با طاهریان فرد نماینده ویژه وزیر امور خارجه با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه هم دیدار کرد.

ظریف در دیدار آرنو بر حمایت ایران از انجام گفت‌وگو‌های بین الافغانی و همچنین حفاظت از دستاوردهای مردم افغانستان طی سال‌های گذشته تأکید کرد. (اینجا بخوانید)

در سفری هم که اواخر خرداد ماه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه به منظور شرکت در نشست مجمع دیپلماسی آنتالیا به آنتالیای ترکیه داشت، ضمن دیدار با «عبدالله عبدالله» رئیس شورای مصالحه ملی، با «صلاح الدین ربانی» وزیر اسبق امور خارجه و همچنین «محمد حنیف اتمر» همتای افغانستانی دیدار و گفت‌وگو کرد.

ظریف در دیدار «محمد حنیف اتمر» ضمن اعلام آمادگی ایران برای مشارکت موثر در تحکیم ثبات در افغانستان، بر ضرورت همکاری همه جریان‌های سیاسی داخل این کشور در بازگرداندن امنیت با ثبات به افغانستان تأکید کرد.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در دیدار با عبدالله عبدالله ضمن ابراز نگرانی از وضعیت امنیتی افغانستان، بر ضرورت برگزاری گفت‌وگوهای بین الافغانی تأکید کرد.

وزیر امور خارجه همچنین در دیدار «صلاح الدین ربانی» در آنتالیا بر ضرورت همکاری‌های تمامی جریان‌های افغانستان برای مقابله با وضعیت نامساعد امنیتی این کشور تأکید کرد.

ظریف همچنین در دیدار با «سراج الدین مهرالدین» همتای تاجیکستانی در آنتالیا بر ضرورت همکاری‌های نزدیک دو کشور در مبارزه با بی ثبات سازی منطقه و جلوگیری از ناامن شدن افغانستان تأکید کرد.

از سوی دیگر اوضاع افغانستان یکی از محورهای گفت‌وگوی ظریف و «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان در آنتالیا بود.

ظریف همچنین در نخستین نشست سه جانبه با حضور همتایان ترکیه‌ای و افغانستانی خود در آنتالیا شرکت کرد و وزرای امور خارجه در این نشست، بر مشارکت فعال سه کشور در روند صلح افغانستان و مبارزه با تروریسم در منطقه تاکید کردند.

از سوی دیگر «محمدابراهیم طاهریان فرد» نماینده ویژه وزیر امور خارجه در امور افغانستان همزمان با تشدید ناآرامی‌ها در افغانستان هفته اخیر به کابل و اسلام آباد (به دعوت محمد صادق خان نماینده ویژه نخست‌وزیر پاکستان در امور افغانستان) سفر کرد و دوباره به کابل بازگشت و مسئولان و شخصیت‌های افغانستانی را در جریان گفت‌وگوهایش با مقامات پاکستانی قرار داد. نماینده ایران همچنین در دیدار وزیر خارجه افغانستان، بر اهمیت اجماع منطقه‌ای و تقویت روابط بین سه کشور تأکید و پیشنهاد برگزاری نشست سه‌جانبه وزرای خارجه افغانستان، ایران و پاکستان را مطرح کرد. (اینجا بخوانید)

نماینده ویژه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان اواسط خرداد ماه نیز با مقامات افغانستان  از جمله عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان و حمدالله محب مشاور امنیت ملی رئیس جمهور افغانستان تلفنی گفت‌وگو کرد. او ۱۸ خرداد ماه نیز در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر امور خارجه افغانستان، درباره موضوعات مختلف از جمله تحولات جاری در آن کشور، نتایج سفر نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور افغانستان به تهران و روابط دوجانبه به بحث و تبادل نظر پرداخت. 

* گفت‌وگوهای اصیل بین الافغانی، تنها راه صلح و ثبات دائمی افغانستان 

از سوی دیگر، در این مدت شاهد مواضع جمهوری اسلامی ایران در حمایت از صلح و ثبات در افغانستان بودیم. «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۴ خرداد ماه ۱۴۰۰ در نشست هفتگی با خبرنگاران با بیان این‌که تحولات افغانستان را با دقت پیگیری می‌کنیم، اظهار داشت: تحولات عمده‌ای در افغانستان در جریان است. متاسفانه موج جدید خشونت و تروریسم در افغانستان بالا گرفته است. تنها راهی که افغانستان برای صلح و ثبات دائمی دارد گفت‌وگوهای اصیل بین الافغانی است.

سخنگوی وزارت خارجه بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران در این راستا تمامی اقدامات خودش را کرده که گفت‌وگوها را با تمامی طرف‌های افغانستانی تسهیل کند از طالبان گرفته تا دولت‌ و گروه‌های مختلف. طبیعتا فکر می‌کنیم هیچ دولت انحصارگرایی در افغانستان، آینده این کشور نیست.

به گفته خطیب‌زاده یک دولت فراگیر ملی با قانون اساسی، می‌تواند آینده افغانستان برای تامین حقوق مردم و اقلیت‌های این کشور باشد. (بیشتر بخوانید)

«سعید خطیب‌زاده» ۳۱ خرداد ماه ۱۴۰۰ (+) نیز در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره اوضاع افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور و آمارهای نگران کننده درباره عابران غیرمجاز به سمت ایران نیز گفت: با نگرانی اوضاع وخیم در افغانستان را پیگیری می‌کنیم. در همسایگی ما تحولات گسترده‌ای در جریان است و همه را به کاهش خشونت و پایبندی به گفت‌وگوهای اصیل بین الافغانی و به تعهد به سرنوشت صلح آمیز برای افغانستان با حضور تمامی اقوام و اقلیت‌ها در این کشور دعوت می‌کنیم. این موضع همیشگی جمهوری اسلامی ایران بوده و در این موضوع به خاطر این‌که امنیت ملی افغانستان بخشی از امنیت ملی ایران است با جدیت و جزییات این موضوع را دنبال می‌کنیم و سفرهایی در دو طرف انجام شده و باز هم در روزهای آتی سفرهایی انجام خواهد شد. افغانستان باید سرزمین صلح و آرامش برای افغانستانی‌ها باشد. 

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اول تیر ماه نیز در توئیتی نوشت: به دقت تحولات نگران‌کننده در افغانستان را دنبال می‌کنیم. ایران خواستار کاهش فوری تنش، احترام به حاکمیت قانون و گفت‌وگوی فراگیر است. سیاست‌های مخرب ایالات متحده تبعات بلندمدتی در منطقه ما داشته و حالا هم عملکرد بی‌نهایت غیرمسئولانه آمریکا در حال تحمیل خسارت بیشتر است.

علاوه بر این، «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه نیز سوم تیر ماه در اظهاراتی در نهمین کنفرانس امنیت بین‌المللی مسکو تأکید کرد که تحقق صلح و ثبات در افغانستان بدون پشتیبانی ایران و پاکستان امکانپذیر نیست. «حامد کرزی» رئیس جمهور پیشین افغانستان هم در این نشست با اشاره به نقش ایران در کمک به برقراری صلح در افغانستان گفت که معتقد است مشارکت روسیه، چین و پاکستان در تحقق هدف صلح نقش مهمی ایفا می‌کند و «امیدواریم که ایران نیز به این فرآیند بپیوندد».

سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین روز دوشنبه هفتم تیر ماه ۱۴۰۰ در نشست هفتگی با خبرنگاران گفت که جمهوری اسلامی ایران در سطوح عالی سیاسی و امنیتی، موضوع افغانستان را با جدیت و نگرانی پیگیری می‌کند و همچنین با طرف‌های مختلف افغانستانی به شمول همه طرف‌ها در حال گفت‌وگو است و افزود: معتقدیم حفظ تمامیت ارضی و وحدت ملی و رعایت حقوق اقلیت‌ها و دستاوردهایی که ملت افغانستان در دو دهه گذشته به سختی به دست آورده و همچنین گفت‌وگوهای اصیل بین الافغانی، تنها راه‌حلی است که برای افغانستان وجود دارد. همواره گفتیم آماده تسهیل گفت‌وگوها هستیم.

* طالبان همه افغانستان نیست و نخواهد بود

سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره موضع رسمی ایران در قبال طالبان که سؤال یکی از خبرنگاران بود نیز گفت: طالبان همه افغانستان نیست و همه افغانستان نخواهد بود، بخشی از افغانستان و بخشی از دولت و راه‌حل آتی افغانستان است. آن‌چه مهم است دولت فراگیر با شمول همه گروه‌های اصیل افغانستانی و رسیدن به یک راه‌حل مسالمت آمیز و پایدار در افغانستان است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: هیچ کشوری نه می‌تواند آینده افغانستان را تعیین و نه تحمیل کند. همه کشورها در منطقه و همه کشورهایی که صدایی دارند کمک کنند که موضوع افغانستان هر چه زودتر به راه‌حل مرضی الطرفینی برسد. 

سخنگوی وزارت خارجه عنوان کرد: طالبان بخشی از افغانستان است، چه امروز افغانستان و چه آینده افغانستان، ولی طالبان همه امروز و آینده افغانستان در دولت نخواهد بود. قطعا گفت‌وگوهای بین الافغانی را به شمول طالبان تسهیل می‌کنیم، البته پنهان هم نیست که خشونت‌ها در افغانستان بالا گرفته و به وضعیت نگران کننده‌ای رسیده است و برخی اقلیت‌های قومی و دینی تحت فشار قرار گرفته‌اند. از همه طرف‌ها به روشنی و صراحت خواسته و باز هم می‌خواهیم حقوق آنها را رعایت کنند.

خطیب‌زاده تصریح کرد: تنها یک راه‌حل سیاسی، می‌تواند آینده افغانستان را تضمین کند. (بیشتر بخوانید)

در آخرین موضع گیری نیز «علی ربیعی» سخنگوی دولت نیز امروز (سه‌شنبه) هشتم تیر ماه در نشست خبری با خبرنگاران گفت: به دولت و مردم افغانستان اطمینان می‌دهیم جمهوری اسلامی ایران در کنار آنها باقی خواهد ماند و با حسن نیت کامل از همه اقوام، گروه‌ها و نیروهای سیاسی افغانستان می‌خواهیم با یکدیگر متحد بمانند.