روابط شکننده آمریکا و ترکیه
محمود فاضلی . کارشناس مسائل بین‌الملل
اولین تنش بین رجب اردوغان و دولت جو بایدن زمانی رخ داد که ترکیه به واکنش آمریکا به مرگ 13 تبعه ترکیه در عراق از سوی گروه «پ‌ک‌ک» واکنش نشان داد. آنکارا معتقد است گروگان‌های ترک که از سال‌ها قبل در اختیار پ‌ک‌ک بودند در عملیات نظامی ترکیه در استان دوهوک در کردستان عراق اعدام شدند. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد در‌صورتی‌که اطلاعات مربوط به دست‌داشتن پ‌ک‌ک تأیید شود، این مرگ‌ها را محکوم می‌کند. موضع‌گیری تردیدآمیز آمریکا خشم مقامات ترکیه را در پی داشت. پس از احضار سفیر آمریکا در آنکارا، وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگویی تلفنی با هدف کاهش تنش با همتای ترک خود اعلام کرد، واشنگتن تروریستهای پ‌ک‌ک را مسئول مرگ گروگان‌ها می‌داند.
اما گروه پ‌ک‌ک روایت دیگری از ماجرا دارد. به ادعای آنها «این 13 تبعه ترکیه که زندانیان جنگی بودند بر اثر شلیک گلوله به سرهایشان کشته نشدند بلکه در بمباران‌های نیروی هوایی ترکیه کشته شدند». شواهد نشان می‌دهد مرگ این گروگان‌ها می‌تواند بهانه‌ای برای تقویت سازوکار نظامی ترکیه در شمال عراق باشد. پلیس ترکیه در اولین واکنش 718 نفر را در 40 استان بازداشت کرد. بسیاری از دستگیرشدگان رهبران منطقه و فعالان حزب دموکراتیک خلق (دومین نیروی مخالف در پارلمان) هستند. ترکیه هیچ‌گاه اراده خود برای ممنوع‌کردن فعالیت این حزب را پنهان نکرده است. حزب مخالف «دموکراسی و پیشرفت» (DEVA) به رهبری علی باباجان (معاون پیشین نخست‌وزیر) نیز خواستار تحقیقات پارلمانی درخصوص این عملیات شده و دولت اردوغان را به علت تأخیر زیاد در آزادکردن این افراد سرزنش کرد.
شواهد نشان می‌دهد آمریکا موضع ضد‌و‌نقیض اتخاذ کرده است. در یک‌سو اقدام پ‌ک‌ک را محکوم کرده، در سوی دیگر به‌طور جدی از شاخه این گروه در سوریه حمایت می‌کند. کمک‌های آمریکا به پ‌ک‌ک نشانگر موضع خصمانه آن کشور است. آنکارا اعتقاد دارد آمریکا به‌جای حمایت از مبارزه ما با ترور، با تروریستها و گروه گولن همکاری کرده و از اعضای این گروه محافظت می‌کند. در دعوای ترکیه در شرق مدیترانه، در کنار یونان ایستاده و این کشور را علیه ترکیه تحریک می‌کند و با راه‌حل دو دولت در مسئله قبرس نیز مخالف است. مواضع آمریکا، عملا به زیان ترکیه است. خرید سامانه اس-400 برای دفاع از ترکیه نیز موجب اعمال تحریم علیه ترکیه شده است.
مؤسسات فکری آمریکا مدعی‌اند دولت ترکیه بیش از اینکه دولت آمریکا را هم‌پیمان خود ارزیابی کند، آن را یک تهدید استراتژیک می‌داند و در واشنگتن، با این دید به ترکیه نگاه می‌کنند. ترکیه به دولت بایدن نشان می‌دهد که به‌جای برقراری مناسبات جدید، باید به شکل یک مسئله سیاست خارجی که به نحو احسن مدیریت شود، به روابط با ترکیه نگاه کند. اما در آمریکا تفکری به دولت بایدن پیشنهاد می‌کند ترکیه را به‌واسطه کشورهای پیرامون آن کشور محاصره کرده و با کشورهایی که از سیاست خارجی جدید آنکارا ناخرسند هستند، همکاری کند. همکاری با کشورهای پیرامونی ترکیه، ریسک افزایش تلاش‌های آنکارا برای تخریب بازی در شرق مدیترانه را به همراه خواهد داشت. واشنگتن برای ازبین‌بردن این احتمال، می‌تواند با کشورهایی که از سیاست خارجی جدید ترکیه نگران هستند، همکاری کند. اگر این استراتژی به‌درستی اجرا شود، اعمال فشار علیه آنکارا تشدید خواهد شد، اعتماد سایر بازیگران را نیز جلب کرده و خطرات تنش روزافزون را به حداقل خواهد رساند. پیش‌بینی می‌شود این بحث‌ها در دوران بایدن هم ادامه پیدا کند.
کلیچدار اوغلو، رئیس حزب جمهوری خلق در نشست گروه نمایندگان حزب خود در مجلس مدعی شد مژده‌ای که اخیرا اردوغان اعلام کرده بود، در نشست گروه نمایندگان حزب عدالت و توسعه در مجلس اعلام خواهد کرد، در‌واقع نجات 13 شهروند ترک که توسط گروه تروریستی پ‌ک‌ک ربوده شده و در «گارا» به شهادت رسانده شدند، بود. قرار بود این شهروندان نجات داده شوند و به گروه تروریستی درس خوبی داده شود. اما آیا این 13 شهروند ترک نجات یافتند؟ ما برای نجات این برادران خود از هیچ تلاشی دریغ نکردیم اما بالاخره خبر شهادت آنها منتشر شد. مقامات ارشد دولت ترکیه از اشتباهات، اشکالات و نقصان‌های خود باخبر هستند. به‌طور معمول باید یک نفر مسئولیت این واقعه را پذیرفته و از سمت خود استعفا دهد.
اوغلو در روزهای اخیر پرسش‌های متعددی را برای پاسخ‌گویی اردوغان مطرح کرده است. از جمله اینکه تاکنون برای نجات فرزندان این میهن که مدت پنج‌سال‌و نیم است در دست گروه تروریستی پ‌ک‌ک گروگان گرفته شده بودند، چه کار کردید؟ چرا وقتی از عبدالله اوجالان، رهبر گروه پ‌ک‌ک برای ارسال یک نامه جهت کمک به شما در انتخابات التماس کردید، از او خواستار ارائه فراخوان برای آزادی فرزندان میهن نشدید؟ سال‌هاست که با افتخار از ترامپ به‌عنوان «دوستم ترامپ» نام بردید. چرا از دوستی خود برای نجات فرزندان میهن از دست گروه تروریستی استفاده نکردید؟ مسئولیت شکست عملیاتی که با هدف نجات 13 شهروند ترک آغاز شده را چه کسی بر عهده خواهد گرفت؟/روزنامه شرق
نظر شما :