ایران و کره جنوبی، فراز و فرود روابط

ایران و کره جنوبی در طول تاریخ دارای روابطی دوستانه و نزدیک بوده اند، اما با روی کار آمدن دولت ترامپ در آمریکا و خروج وی از برجام، روابط تهران - سئول به دلیل فشارهای آمریکا بر کره جنوبی تا حدی دچار فراز و فرود شده است.

به گزارش ایرنا، شروع روابط دیپلماتیک دو کشور به سال ۱۹۶۲ بر می گردد. در طول تاریخ، دو کشور با وجود روابط نزدیک ایران با کره شمالی و روابط نزدیک کره جنوبی با ایالات متحده، روابط عادی خود را حفظ و حتی توسعه داده اند؛ اما از زمان اعمال مجدد تحریم های ایران توسط دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸، روابط ایران و کره جنوبی در مسیر نزولی قرار گرفته است است.

تهران از مسدود شدن حدود ۷ میلیارد دلار دارایی خود در دو بانک کره جنوبی از شهریور ۱۳۹۸ که معافیت ایالات متحده برای واردات نفت ایران منقضی شد، شکایت دارد. ظاهرا برخی نشست های رسمی برای حل این مشکل با طرف کره ای فایده ای نداشته است و تهران اکنون به سئول هشدار داده است در این ارتباط در دیوان بین المللی دادگستری اقدام قانونی انجام خواهد داشت.

مواضع نه چندان مثبت مقامات کره جنوبی در ۱۰ ماه گذشته، به رغم روابط سنتی صمیمانه با تهران، به نوبه خود می تواند نشانگر یک تغییر اساسی در رفتار و دیپلماسی تجاری سئول در خاورمیانه به ویژه ایران باشد. به هرحال روابط دو کشور در سال های اخیر دارای فراز و فرودهایی بوده است که در اینجا به می پردازیم.

افزایش صادارت نفتی ایران به کره جنوبی بعد از برجام

کره جنوبی بعد از توافق هسته ای موسوم به برجام از خریداران اصلی نفت ایران بوده است و دو سال پس از امضای برجام، ایران به سومین منبع بزرگ صادر کننده نفت به کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ میلادی تبدیل شد. این کشور همچنین به بزرگترین خریدار میعانات گازی ایران تبدیل شد.

علاوه بر بحث تجارت میان دو کشور،  از سال ۲۰۱۰ پرداخت های تجارت دوجانبه از طریق حساب هایی که توسط بانک مرکزی ایران در دو بانک کره ای به نام های «بانک ووری» و «بانک صنعتی دولتی کره» انجام می شد، تسویه شد.

تاثیر خروج آمریکا از برجام در روابط ایران و کره جنوبی 

اما به دنبال خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ ، این کشور مجبور شد تحت فشارهای آمریکا خریدهای نفتی از ایران را کم و در نهایت قطع کند. سئول به دلیل رابطه دوستانه ای که با تهران داشت چندبار درخواست معافیت خرید نفت کرد که دو بار هم مورد موافقت امریکا قرار گرفت.

پالایشگاه‌های کره جنوبی در سال‌های اخیر توانسته بودند همه خریدهای نفت فوق سبک خود را از ایران انجام دهند، اما تمدید نشدن معافیت برای خریداران نفت ایران از سوی آمریکا، این کشور را بسیار نگران کرده و هزینه هایش را افزایش داده بود. پالایشگاه‌های کره جنوبی اعلام کرده بودند که نفت فوق سبک ایران نسبت به کشورهای دیگر از جمله قطر دارای سولفور کمتری است، بهای رقابتی مناسبی دارد و برای تولید مواد پتروشیمی که می‌تواند در محصولات مختلف از جمله بطری‌های پلاستیکی استفاده شود، بسیار مناسب است.

با این حال به دلیل فشارهای آمریکا، کره جنوبی به عنوان وارد کننده عمده نفت ایران، تحت تأثیر چرخش در سیاست ایالات متحده بسیار آسیب دید، به طوری که به دلیل تحریم ها، واردات ۷.۸ میلیارد دلاری نفت کره جنوبی از ایران در سال ۲۰۱۷ به ۲.۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ کاهش یافت و در سال گذشته میلادی یعنی سال ۲۰۲۰ هیچ وارداتی صورت نگرفت.

بعد از خروج ترامپ از برجام سایر بخش های کره جنوبی نیز آسیب دیدند. برای مثال کشتی سازان قراردادهای امیدوار کننده برای ساخت ناوگان جدید نفتکش های ایرانی را از دست دادند و شرکت های ساختمانی مجبور شدند از پروژه های نوسازی تأسیسات نفت و گاز خارج شوند.

عدم مشارکت کره در ائتلاف دریایی آمریکا

مطمئناً، بخشی از سازش ناپذیری سئول در ماه های اخیر مربوط به اهمیتی است که این کشور به روابط تجاری، سیاسی و امنیتی خود با ایالات متحده قائل است. کره جنوبی به عنوان یک کشور کوچک و صادرات گرا، نه تنها علاقه مند به حفظ دسترسی خود به بازار ایالات متحده است بلکه برای حفاظت از امنیت ملی خود نیز به کمک امنیتی و پشتیبانی ایالات متحده وابسته است.

با این وجود کره جنوبی اگرچه از همپیمانان اصلی آمریکا در منطقه است بطوری که بالغ بر ۲۸ هزار سرباز آمریکایی در این کشور مستقر هستند، اما به دلیل روابط دوستانه ای که با ایران داشت حاضر به مشارکت در ائتلاف دریایی آمریکا در تنگه هرمز نشد.

این کشور بعد از رایزنی با تهران ضمن مخالفت با طرح واشنگتن، واحد دزدان دریایی خود را که پیش از این در سومالی خدمت می کرد نه به تنگه هرمز بلکه به دریای عمان اعزام کرد تا به این طریق تعادلی بین درخواست های ایران و آمریکا ایجاد کرده باشد.

پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی

کره جنوبی که در سال ۲۰۱۷ و پس از امضای برجام، یکی از خریداران بزرگ نفت ایران بود. پس از انتشار خبر بازگشت تحریم ها در سال ۲۰۱۸ نه تنها ثبت سفارش نفت از ایران را به صفر رساند، بلکه پس از آبان ۱۳۹۷ که تحریم های یکجانبه امریکا علیه نظام بانکی ایران برقرار شد، به بهانه تحریم امریکا از پرداخت پول نفتی که از ایران خریداری کرده، اجتناب کرد.

این دارایی ها که مبلغی در حدود ۷ تا ۹ میلیارد دلار براورد می شود، اکنون در دو بانک کره جنوبی به نام های "ووی بانک" و "بانک صنعتی" این کشور بلوکه شده اند. با این حال خبرگزاری رسمی یونهاپ این کشور در روزهای اخیر به نقل از مقامات کره جنوبی از مذاکره دو کشور برای ازادسازی این منابع خبر داده بود.

 یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی که نامش فاش نشده است سه شنبه گذشته به یونهاپ گفته بود: با توجه به چراغ سبز آمریکا به این کشور برای فروش واکسن کرونا به ایران، تهران و سئول سرگرم گفت و گو در مورد آزادسازی پول های مسدود شده ایران در بانک های کره ای هستند.

همین خبرگزاری در گزارشی دیگر ادعا کرده بود ایران خواستار استفاده از بخشی از دارایی های مسدود شده خود نزد بانک های کره جنوبی برای خرید تجهیزات پزشکی است.

به هر حال، برای حل مساله پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی قرار است هیاتی فردا یکشنبه به سرپرستی معاون وزیر خارجه کره جنوبی راهی ایران شود.

توقیف کشتی متخلف کره ای در تنگه هرمز 

نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دوشنبه گذشته از توقیف یک فروند شناور کره جنوبی با نام تجاری «هانکوک چیمی» حامل ۷ هزار و ۲۰۰ تن مواد شیمیایی نفتی به دلیل نقض پروتکل‌های زیست‌ محیطی در خلیج فارس خبر داد. این کشتی در حال حاضر در بندرعباس لنگر انداخته است.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه هم روز دوشنبه گذشته در پاسخ به خبرنگاران در مورد خبر توقیف کشتی کره ای اظهار داشت: بر اساس اخبار اولیه دریافتی از مقامات محلی، موضوع کاملا فنی است و کشتی به دلیل آلوده کردن دریا و با حکم قضایی، برای رسیدگی به تخلف به ساحل هدایت شده است.  

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: جمهوری اسلامی ایران هم مانند سایر کشورها نسبت به تخلفات مشابه و بویژه آلوده کردن محیط زیست دریایی حساسیت دارد، لذا در چارچوب قوانین با آن برخورد می کند.  

خطیب زاده در ادامه اظهار داشت: این اتفاق مورد استثنایی نبوده و در موارد مشابه قبلی در ایران و آب های سایر کشورها رخ داده و امری عادی بوده و اطلاعات تکمیلی متعاقبا اعلام خواهد شد.

۷۰ درصد نفت کره جنوبی از تنکه هرمز تامین می شود.

رفت و آمدهای دیپلماتیک

اما به دنبال توقیف یک کشتی کره جنوبی در بندرعباس، رفت و آمدهای دیپلماتیک دو کشور در روزهای اخیر افزایش یافته است. ابتدا یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی در سئول با سفیر ایران در ان کشور دیدار کرد.

از سوی دیگر یونهاپ گزارش داده است که هیاتی به سرپرستی «کو کیونگ سوک» مدیرکل امور آفریقا و خاورمیانه وزارت امور خارجه، نیمه شب پنجشنبه از طریق قطر راهی ایران شده است تا در مورد کشتی توقیف شده کره در بندرعباس و همچنین پول های بلوک شده ایران در کره جنوبی با مقامات ایران گفت و گو کنند.

با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه سفر هیات کره‌ای به تهران قبل از توقیف کشتی متخلف مورد توافق قرار گرفته بود، گفت: دستور کار اصلی این هیات مذاکره برای دسترسی به منابع مالی ایران در کره است.

به گزارش اداره کل اطلاع رسانی و امور سخنگویی وزارت امور خارجه، سعید خطیب زاده در پاسخ به پرسش خبرنگاران در ارتباط با هیاتی از کره که گفته می شود وارد تهران شده و میهمان سفیر کره جنوبی است، اظهار داشت: هیاتی که وارد کشورمان شده بخشی از هیات قائم مقام وزارت خارجه کره جنوبی است که قرار است روز یکشنبه به تهران سفر کند.  

سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: سفر این هیات قبل از توقیف کشتی متخلف کره‌ای مورد توافق قرار گرفته و دستور کار اصلی آن مذاکره در مورد چگونگی دسترسی به منابع مالی ایران در کره است.

قرار است «چوی جونگ» معاون اول وزیر خارجه کره جنوبی اوایل هفته جاری برای بحث در مورد روابط دو کشور از جمله توقیف این کشتی و دارایی های مسدود شده ایران در کره به تهران سفر کند.